Akciğer kanseri nedir?

Kanser giderek önemi artan bir sağlık sorunu. Ölüm nedeni olarak, kalp ve damar hastalıklarının hemen ardından gelmekte. Yurdumuzda en sık görülen kanserler erkeklerde prostat, akciğer, kalın barsak, rektum, mide ve pankreas; kadınlarda meme, akciğer, kalın barsak, rektum, rahim ağzı, over, mide ve pankreas kanserleri olarak sıralanabilir. Ancak öldürücülük açısından akciğer kanseri her iki cinste de ilk sıradadır. Kanser, bazı etkilerle değişime uğramış hücrelerin, gerek yerel ve gerek uzak noktalarda kontrolsüz olarak çoğalıp büyümeleri şeklinde görülen bir hastalıktır. Tanısı ve tedavisi birçok uzmanlık dallarının işbirliğini gerektirmektedir. Tedavisi güçtür. Erken evrelerde tedavi şansı çok yüksektir. Bunun için kanser yapıcı maddelerden uzak durmak, temiz ve sağlıklı yaşamak ve uygun bir diyet uygulamak gibi hususlara uyulması ve bazı aşılarla kanser sıklığı rahatça yarıya indirilebilir. Akciğer dokusundaki hücrelerin kontrol dışı çoğalarak akciğer içinde bir kitle (tümör) oluşturmasıdır. Burada oluşan kitle öncelikle bulunduğu ortamda büyür, daha ileriki aşamalarda ise çevre dokulara veya dolaşım yoluyla uzak organlara yayılarak (metastaz) ilerler. Akciğer kanserleri köken aldıkların hücrelere göre iki ana gruba ayrılır. 1. Küçük hücreli akciğer kanser kanseri 2. Küçük hücreli-dışı akciğer kanseri. Bu iki tür kanserin davranışı, gidişatı ve tedavisi tamamen farklıdır. Küçük hücreli-dışı akciğer kanseri; Tüm akciğer kanserlerinin yüzde 75'ini oluşturur. Yayılmamış hastalarda seçkin tedavi şekli cerrahidir. Küçük hücreli akciğer kanseri : Daha nadir görülen bu tür, oldukça hızlı seyirlidir ve tanı konduğu zaman çoğunlukla vücudun başka bölümlerine yayılmış olarak karşımıza çıkar. Kemoterapi en etkili tedavi şeklidir. Sigara (tütün) içimi; Akciğer kanserinin bugün ispatlanmış olan en önemli risk faktörüdür. Hastaların yaklaşık yüzde 85-90'ında sebep sigaradır. Akciğer, sigarayı bıraktıktan 5 yıl sonra risk azalmakta, ancak tamamen bitmemektedir. Bu nedenle akciğer kanserini önlemenin en iyi yolu sigaraya hiç başlamamaktır. Asbest; Anadolu'da bazı yörelerde "beyaz toprak" olarak kullanılabilen, gemi yapımında, yalıtım malzemesi yapımında kullanılan bir maddedir. Uzun süreli maruz kalmakla akciğer ve akciğer zarı kanseri riski artar. Radon; Evlerde özellikle alt katlarda, toprakta doğal olarak bulunan, kokusuz radyoaktif bir gazdır. Tüberküloz hastalığının yerleştiği akciğer alanında sonradan akciğer kanseri gelişebilir. Daha önceden baş-boyun bölgesi veya akciğer kanseri geçirmiş olanlarda ikinci bir kanser gelişme riski diğer insanlardan daha yüksektir. Hastalık oldukça ileri aşamalara gelene kadar önemli şikayete yol açmayabilir. Bu sebeple genelde ileri safhalarda tespit edilir. Orta yaşın üzerindeki bir kişide öksürük veya balgam şikayetlerinin süreklilik kazanması, balgamda kan görülmesi, giderek artan nefes darlığı, batıcı nitelikte göğüs ağrısı kanseri için şüphe uyandırması gereken şikayetlerdir. Düz akciğer röntgenleri ile akciğerde kitle görülen hastalara, öncelikte bilgisayarlı tomografi çekilir. Kanser tanısı bu biyopsi örneğinin patolojik incelenmesi sonucu kesinleşir. Kanser tanısı konduktan sonra hastalığın yaygınlığı veya bir başka deyişle evresi saptanır. Akciğer kanserinin tedavisi, kanserin hücre tipine, yaygınlığına (evresine), hastanın performansına göre değerlendirilerek belirlenir. Cerrahi olarak çıkarmak, ilaç tedavisi veya ışın tedavisi, bazen tek başlarına bazen de kombine olarak hastalığın seyri sırasında kullanılabilir. Tüm bunlara rağmen akciğer kanseri, sigarayı bırakmakla yaklaşık yüzde 90 oranında önlenebilme potansiyeline sahip bir kanserdir.

Opr. Dr. A. Bülent KARGI