Çocuklarda diş travmaları

Çocuk hastalarda, diş çürüğünden sonra karşılaşılan en önemli sorun süt ve sürekli dişlerde meydana gelen yaralanmalardır.
Diş travması genellikle düşme, trafik kazaları, şiddet veya spor kazaları nedeniyle meydana gelebilmektedir. Çocukların geçirdiği travmalar, erişkinlerin travmalarına göre daha önemlidir çünkü çocukluk dönemindeki travmalar, gelişmekte olan diş ve çenelerde gelişimsel bozukluklara da neden olabilir. Örneğin 2-3 yaşında travmaya uğrayan bir süt dişinin meydana getireceği zarar, 7-8 yaşında onun yerini alacak sürekli dişte kendisini göstermektedir.
Yapılan çalışmalarda, 7-10 yaş arasındaki okul çağı dönemindeki çocuklarda dişlerin travma sonucunda zarar görme olasılığının daha yüksek olduğu vurgulanmaktadır. Çocuklarda özellikle düşme nedeniyle oluşan travmalar sonucunda özellikle ön dişler zarar görebilmektedir.
En sık travmaya uğrayan dişlerin üst orta kesici dişler olduğu belirlenmiştir.
Üst ön dişleri öne doğru eğimli olduğu çocuklarda bu dişlere gelen travma artmaktadır.
Düşmenin şiddetine göre dişte meydana gelen zararlar da değişmektedir. Hafif bir çarpma daha çok dudak, dişetleri gibi yumuşak dokularda zedelenmelere yol açarken yüksek hızdaki çarpmalar dişlerde sallanmalara, diş kırıklarına, hatta bazen dişin tamamen yerinden çıkmasına neden olabilmektedir. Dişlere gelen bu darbeler sonucu kırık meydana gelmese bile dişin sağlığı tehlikeye girebilmektedir.
Bu bölgedeki sinir ve damar sıkışmaları nedeniyle bir süre sonra bu dişler canlılığını yitirebilir.
Bu nedenle kısa sürede diş hekimine başvurulması gerekmektedir.
Travma sonrası oluşan diş kırıklarında kırığın büyüklüğü, konumu ve dişin sinirinin açığa çıkıp çıkmaması önemlidir. Travma sonucu görüntü ne olursa olsun diş hekimi muayenesi şarttır. Genellikle aileler eğer düşme ya da yaralanma sonrasında çok kanamalı bir durum yoksa ve dişin dıştan görünüşünde de problem yoksa bu durumu pek önemsemeyebilir; ancak unutulmamalıdır ki travma sonucu diş kayıpları en çok müdahale edilmesinde geç kalınmış olan dişlerdir. Hekime kazanın tam olarak ne zaman, nerede ve nasıl gerçekleştiği hakkında bilgi vermek gerekir. Ayrıca çocuğun genel sağlığında bir problem varsa hekim bu konuda mutlaka uyarılmalıdır. Ayrıca tetanoz aşısının olup olmadığı konusunda da hekim bilgilendirilmelidir.
Bu durumlarda, ailenin sakin olup gerekeni yapması büyük önem taşımaktadır.
Çocuğun hem genel sağlığı hem de diş sağlığı açısından ailenin ya da o an yanında olan kişilerin önemli rol oynadığı unutulmamalıdır.
Çocuğunuzun ön dişinin bir kısmı düşme nedeniyle kırıldığında, çatladığında veya diş tamamen yerinden çıktığında; en kısa zamanda bir diş hekimi veya pedodontist ile irtibata geçiniz.
Çocuğun dudağın şişmesini engellemek amacıyla buz veya soğuk su ile kompress yapılabilir.
Kaza yerinde dişin kırılan diş parçasını veya çıkan dişi bularak, süt içerisine yerleştirerek en kısa sürede pedodontiste başvurunuz.
Travma sonucu etkilenen dişlerde uzun zaman sonrasında da bazı problemler yaşanabileceği unutulmamalıdır. Dişte renkleşme ya da ağrı olabilir. Bu nedenle travma gören dişler mutlaka belli aralıklarla muayene edilmeli ve hatta kontrol radyografileri de alınarak takip edilmelidir.
Süt dişlerine gelen travma sonucu alttaki sürekli diş gelimi etkilenebilir. Eğer süt dişi gelişmekte olan sürekli dişe doğru itilirse sürekli dişte şekil bozukluklarına ya da lekelenmelere neden olabilmektedir. Spor yaparken ağız bölgesine gelen travmalardan ağzı ve dişleri korumak için ağız koruyucu (mouthguard) kullanılması, bu bölgede meydana gelebilecek zararları azaltabilmektedir. Dişhekiminin hazırlayacağı mouthguard sayesinde diş kırıkları, dudak veya dilin ısırılması sonucu yumuşak doku yaralanmaları engellenmiş olacaktır.
Dr. Ayşe Ceren Altun