Hıdrellez günü baht açmak

Bu hafta başında sabahın saat beşinde eşimle birlikte, her yıl Hıdrellez gününde yaptığımız gibi yine sokaklardaydık. Nasıl güzel bir sabahtı, kelimelerle anlatamam. Bütün Antalya uykuda, sokaklar bomboştu. Hedefimiz Antalya Yat Limanı idi. Yıllardan beri Antalyalı olarak sürdüğümüz bir rituel, bir geleneğimizdi bu yaptığımız. Her yıl olduğu gibi, Yat Limanı'ndan sabahın o erken saatinde dolmuş yapan yatlardan birine binecek, bir gün önceden yazıp, bahçemizdeki gül fidanının dallarına astığımız dilek mektuplarımızı, gerçekleşmesi için denize atacaktık.
DENİZE MEKTUP
Eşimle birlikte Yenikapı yönünden Kaleiçi'ne girdik. Sokak lambaları ışığında Kaleiçi bambaşka bir güzeldi. Issız sokaklarda yürürken, ne bir vasıta, ne bir olumsuz görüntü bu güzelliği bozuyordu. Balıkpazarı bölgesine doğru yürüdük. Oradaki Ambarlı Dede Yatırı'na bir Fatiha gönderdik. Uzunçarşı Sokak'tan, Kırkmerdivenlere, oradan da Tekeli Konakları'na ve sonra'da İskele caddesini takip ederek, Yat Limanı'na ulaştık. Rıhtımda birkaç yat sahibi gerekli hazırlıklarını tamamlamış, müşteri bekliyordu. Ancak ne var ki bu yıl, eski yıllara göre pek fazla insan görülmüyordu. Yarım saat kadar sonra insanlar yavaş yavaş Yat Limanı'na inmeye başlamışlardı. Müşterilerle dolan ilk yatla denize açıldık. Mendirekler arasından geçerken birçok Antalyalının mendirek taşlarında oturduğunu, iki rekat namaz kılıp, dilek mektuplarını denize attıklarını gözlemledik. Adalar Plajı olarak adlandırdığımız, Karaalioğlu Parkı altındaki kayalıkların yanından yatla geçerken, onlarca insanın dilek mektuplarını denize bırakışlarını seyrettik. Biraz ileride bugün yat işletmecisi esnaf tarafından "Dilek Kayası" olarak adlandırılan, ancak eski yıllarda bir Rum keşişin inzivaya çekildiği deniz içinde yükselen sipsivri bir kaya olan "Papaz Kayası" yakınında, biz de mektuplarımızı denize bıraktık. Yatta, on yaşından tutun da 80'li yaşlara merdiven dayamış her yaştan amcalara, yaşlı teyzelere rastlamak mümkündü. Herkesin mutluluğu yüzünden okunuyordu. Deniz çarşaf gibi dümdüzdü.
BAHT ÇÖMLEĞİ
Yenikapı'da oturduğumuz sokağa döndüğümüzde, Hıdrellezin ikinci ritüeli başlamak üzereydi. Sokakta kadınlar arasında mutlu bir telaş sürüp gidiyordu. Bunun adı baht çömleği açmaktır. Hıdrellez, yani 6 Mayıs'tan bir gün evvel mahalle konu ve komşuları arasında kulaktan kulağa şöyle bir konuşma dolaşır. "Yarın 'Baht Çömleği' açılacak geleceğini öğrenmek isteyenler baht çömleğine birer işaret koysun,,. Baht kelimesi "Yazgı, Şanş" anlamındadır. Geleceğini öğrenmek isteyen kadın, kız, çoluk ve çocuk kendileri için bulabildikleri renkli boncukları para veya küpe ve bilezik gibi biribirine benzemeyen birer işareti kendi adına veya şansını öğrenmek istedikleri herhangi birisi adına içi su dolu küçük bir çömlek içine atarlar. Bu işin sonunda çömleğin ağzı sağlam bir kumaş ile örtülüp kilitlenir ve bir gül fidanının dibine konur. Çünkü İnanışa göre Hızır Aleyhisselâm yeryüzünde indiğinde ilk kamçısını gül fidanlarına sallayacaktır. Bir gün önce baht çömleğine işaret koyanlar sokağın uygun bir yerinde toplanır. Herkes çömleğin etrafında yerini alır. Şansına çıkacak maniyi biran önce duyabilmek için sabırsızlanır. Hızır'ın kamçısını attığına inandıkları geceyi gül dibinde geçiren Baht Çömleği herkesin bulunduğun yerin tam ortasına konur. Gelinlik çağına gelip de henüz gelin olamayan bir kızın başına gelinlik işareti olan beyaz bir tül örtülür ve çömlek bu kıza verilir. Yaşlıca iki kadından biri gelinin elinde tuttuğu kilitli çömleğin anahtarını eline alır ve karşısındaki ikinci kadın buna sorar:
Ne açıyorsun?
(Gelinin adını söyleyerek) bu kızın kilitlenmiş bahtını açıyorum, diye üç kez tekrarlar ve şu maniyi söyleyerek çömleğin kilidini açar: Bu gelinin bahtı var Beyler gibi tahtı var Bundan sonra mani söylemesini iyi bilen kadınlar çömleği elinde tutan gelinin etrafında toplanırlar ve hatırlarına gelen ilk maniyi söylerler. Bir mani bitince, gelinin çömlekten çıkardığı işaret, simge kime ait ise o manide onun geleceğini gösterir. Çömlekteki işaretlerin çekilmesi bitinceye kadar bu manilere devam edilir.
BU GELENEK SÜRDÜRÜLMELİ
Bugün size bunları neden anlattım biliyor musunuz? Önceleri binlerce Antalyalının katıldığı "Hıdrellez Geleneği" yıldan yıla daha sönük geçmeye başladı. Eskiden Karaalioğlu Parkı, Urukmuş (bugün Falez Parkı), Paşakavakları, Düzlerçamı mevkileri, Hıdrellez haftası boyunca piknik yapan insanlarla dolup taşardı. Bugün az da olsa Konyaaltı bölgesinde yaşayan bir bölüm insanın sahile inip, kum üzerinde çakıl taşları ev, araba, kalp gibi şekiller çizerek dileklerini dışa vurduklarını izliyorum. Ve mutlu oluyorum.
YENİ NESİLLERE TAŞINABİLİR
Belki STK'lar belki de mahalli belediyeler önderliğinde her 6 Mayıs'ta tüm ritüelleri ile bir Hıdrellez günü düzenlenerek, bugün unutulmaya yüz tutmuş geleneğimizi geleceğe, yeni nesillere taşıyabilir diye düşünüyorum.
BU GELENEK SÜRDÜRÜLMELİ
Bugün size bunları neden anlattım biliyor musunuz? Önceleri binlerce Antalyalının katıldığı "Hıdrellez Geleneği" yıldan yıla daha sönük geçmeye başladı. Eskiden Karaalioğlu Parkı, Urukmuş (bugün Falez Parkı), Paşakavakları, Düzlerçamı mevkileri, Hıdrellez haftası boyunca piknik yapan insanlarla dolup taşardı. Bugün az da olsa Konyaaltı bölgesinde yaşayan bir bölüm insanın sahile inip, kum üzerinde çakıl taşları ev, araba, kalp gibi şekiller çizerek dileklerini dışa vurduklarını izliyorum. Ve mutlu oluyorum.
YENİ NESİLLERE TAŞINABİLİR
Belki STK'lar belki de mahalli belediyeler önderliğinde her 6 Mayıs'ta tüm ritüelleri ile bir Hıdrellez günü düzenlenerek, bugün unutulmaya yüz tutmuş geleneğimizi geleceğe, yeni nesillere taşıyabilir diye düşünüyorum.