Unutkanlık ve Demans

Unutkanlık kişinin günlük aktüvetelerinde aksamalar yaratan beynin bellek depolama bölümündeki bozukluk sonucu ortaya çıkan bir problemdir.
Unutkanlık bir hastalık değildir ama hastalığın belirtisi olabilir. Kişiler yaşlandıkça ortaya çıkan unutkanlık eğer ılılımlı derecede ise ve ilerleyici seyir göstermiyorsa sorun oluşturmaz.
Yaşa bağlı olan bu unutkanlık takip gerektirir.
Ancak ilerleyici bir durum almışsa önemli hastalıkların habercisi olabilir. Yaşlılıktaki her türlü unutkanlık bir uzman tarafından değerlendirilmelidir.
Çünkü hafızada hafif bozuklukla başlayan problemler demans-bunamanın habercisi olabilir.
Unutkanlığı olan bir hasta nasıl değerlendiriler?
Hasta önce hekim tarafından iyice dinlenir. Şikayetleri hakkında konuşulur. Sonrasında ayrıntılı nörolojik muayenesi yapılır.
Hastanın bir de yakını ile değerlendirilmesi yapılır.
Hekim hasta hakkında hasta yakını ile görüşür. Sonrasında tanı ve ayırıcı tanı için bir seri test ister. Bunlar nöropsikolojik testler, eeg, kranial mrı, SPECT; PET, ayrıntılı kan testleri idrar tesleri, nadiren eğer gerekirse lomber ponksiyon adı verilen halk arasında belden sıvı alınması denilen testler yapılır.
Bu testler ve muayene sonrası hekim hastanın tanısıyla ilgili yorumunu yapar. Hasta bunların sonucunda demans tanısı alır.
Demans-bunama nedir?
Daha önce normal sosyal ve entelektüel yaşantısını sürdüren bir insanın bu yeteneklerinin kaybına ve çevre ile olan ilişkilerinin bozulmasına demans denir.
Genel olarak 60-65 yaş üzerinde ortaya çıkar ve beynin günlük bilgi birikimi, kişinin davranışları ve sosyal aktivitelerinde ilerleyici bozuklukla karakterizedir. En belirgin şekilde unutkanlık olmak üzere daha sonra bu durumun üstüne dil , konuşma, yönelim, anlama, kendini ifade edebilme bozuklukları , davaranış değişiklikleri ve en sonunda kendi kenidini idare edememe şeklinde ilerleme gösterir. Kişi kendi başına yemek yiyemez, yıkanamaz, normal günlük işlerini yapamaz hale geliebilir.
Demans 65 yaş üzeri insanların yaklaşık %15 de gözlenir.
Yaşla birlikte görülme sıklığı artar. Yaşam sürelerinin daha uzun olması nedeniyle kadın cinsiyette görülme sıklığı daha fazladır.
Alzheimer hastalığı nedir?
Alzheimer hastalığı demans sebepleri arasında en sık rastlanan gruptur.
Unutkanlıkla başlayan şikayetler sonrasında muhakeme yapamama, fikir yürütme, emosyonel değişiklikler, kişilik değişiklikleri, hesap yapamama, doğruyu yanlışı ayıramama, konuşma düzensizlikleri, idrar ve gayta problemleri ile daha kompleks bir hale gelebilir.
Hastalığın görülme sıklığı yaşla beraber artış gösterir.
Hastalık ülkemizde de gittikçe artış göstermektedir. Bu hastalıkta mevcut tedaviler erken dönemde daha etkilidir. Bu nedenle başlangıç döneminde doktor kontrolünde olan hastanın tedavi süreci de daha iyi olmaktadır.
Alzheimer hastalığının nedeni nedir?
Bu hastalılığın nedeni kesin olarak bilinmemektedir. Ancak bu hastalıkta beyin hücreleri planlanan dönemden önce ölmeye ve sonra büzülerek küçülmeye başlamaktadır.
Demans ve Alzheimer hastalığı 65 yaş üzerinde, kalp, hipertansiyon, diabetes mellitus gibi hastalığı olanlarda, kronik beyin damar hastalığı olanlarda, ailesinde bu tür ve/veya psikolojik rahatsızlıkları olanlarda, kafa travması öyküsü bulunanlarda daha sıklıkla görülebilmektedir.
Hastalıktan korunmak için neler yapılabilir?
Herşeyden önce bu hastalık hasta ve hastta yakınları için oldukça sıkıntılıdır. Bu nedenle erken dönemde tanı ve tedavi daha iyi sonuçlar verebilmektedir.
Unutkanlık ve bellek bozukluklarımız varsa geçer, yaşlılıktandır veya bir şey olmaz demeden önce muhakkak doktor kontrolünden geçmek önemlidir.
Bunun dışında genel sağlığımıza dikkat etmeli, düzenli sosyal ve fiziksel aktivitelerde bulunulmalıdır. Kendimize hobi edinerek zaman geçirilmeli, insanlardan uzak yaşamamalıdır.
Özellikle sistemik hastalıklar olan yüksek tansiyon, diabet, kalp hastalıklarından korunmalı ve varsa düzenli takip ve tedavi edilmelidir. Psikolojik yapımızın sağlıklı ve düzenli çalıştığından emin olunmalıdır. Tabi aynı zamanda yiyeceklerimizin fazla yağlı, ağır olmamasına özen gösterilmelidir.
Unutulmamalıdır ki yaşam bir farkındalıktır.
Uzm. Dr. Ayşenur Durna