ERCP nedir?

ERCP (Endoskopik retrograd kolanjiyopankreatografi) safra kanalı ve pankreas kanalı hastalıklarının teşhis ve tedavisinde kullanılan üst düzey bir gastroenteroloji uygulamasıdır. ERCP sırasında özel bir endoskopi cihazı, çeşitli kateterler ve röntgen cihazı birlikte kullanılır. Karaciğerde yapılan safra ve pankreasta yapılan pankreas salgısı besinlerin parçalanmasını ve böylece emilmesini sağlıyor. Karaciğer ve pankreastan bu salgıları toplayan kanallar birleşerek, ince barsağa küçük bir delik vasıtasıyla açılıyor. Meme başına benzeyen bu küçük organa "Papilla" deniyor. Safra kanallarının taş, tümör, parazit gibi sebeplerle tıkanmasıyla vücutta sararma, karın ağrısı ve ateşten oluşan "tıkanma sarılığı" belirtileri gelişiyor. ERCP, bu kanalların tıkanıklığı ile ilgili bazı hastalıkların hem teşhis edilmesinde, hem de tedavisinde kullanılan bir yöntem. Safra kanalını tıkayan taşların çıkarılması, tümörlerin kanallarda oluşturduğu tıkanıklığın giderilmesi, bazı ameliyatlardan sonra oluşabilecek safra kaçaklarının tamiri, pankreatitler, pankreas kistleri ve pankreas taşları gibi hastalıkların tedavisinde en seçkin yöntem olmaktadır.
ERCP nasıl yapılır?
Doktor özel bir endoskopi cihazını oniki parmak barsağına ilerleterek, ucunu papillanın karşısına getirir. Bir takım ince boruları safra kanallarına gönderir ve röntgen ışınları altında görünen bir sıvı verir. Böylece karaciğer, safra kesesi, safra kanalları ve pankreas kanallarını görüntüler. Kanallardaki tıkanıklığı açmak için bir dizi işlem uygular. İşlem süresi genellikle 10-30 dakika arasındadır. ERCP sırasında hasta hafif uyku verici ilaçlarla uyutulur. ERCP'den sonra herhangi bir istenmeyen etki gelişip gelişmeyeceğini anlamak için 4-5 saat süreyle takip edilirsiniz. Herhangi bir problem gelişmediği taktirde, genellikle aynı gün, ya da bir sonraki gün taburcu olabilirsiniz. Hekim size hangi belirtilerin gelişebileceği, ne zaman ve nasıl beslenmeye geçileceği hakkında bilgi verecektir.
ERCP güvenli bir işlem midir?
Bütün mikrocerrahi veya endoskopi girişimleri gibi, ERCP işlemi güvenlidir; hızlı ve çoğu zaman hayat kurtarıcı tedavilere imkan sağlar. Her müdahelede olduğu gibi, ERCP'nin de bazı yan etkileri vardır. Bunlar arasında en yaygın olanı, "pankreatit" dediğimiz, pankreasın ağrılı bir reaksiyonu olmaktadır. Safra kanalının son kısmı pankreasa komşudur. Bu yüzden burada yapılcak mekanik girişimler pankreas kanalının ağzında geçici bir şişmeye, böylece tıkanmaya ve genellikle bir gün sürebilen bir karın ağrısına sebep olabilir. ERCP sonrası pankreatit sıklığı, merkezlerin tecrübesine bağlı olarak, %2.5 ile 15 arasında değişiyor. Pankreatitin tedavisinde sadece ağrı kesiciler kullanılıyor ve genellikle bir gece hastanede takip edilmeyi gerektiriyor. Çok nadiren, daha ağır yan etkiler de gelişebilir, ancak bunların sıklığı, daima açık cerrahi yöntemlerin çok çok altındadır.
ERCP'yi kimler yapıyor?
İşlem, bu konuda özelleşmiş gastroenteroloji doktoru, asistan, hemşire ve anestezi doktorundan oluşan bir ekip tarafından gerçekleştirilir. ERCP uygulaması, teknik olarak hassas bir işlemdir ve bugüne kadar sadece ileri merkezlerde başarı ile yapılabilmekte idi. Bugün, nitelikli ve dinamik gastroenterolog sayısındaki artış ile, giderek daha çok merkezde ERCP yapılabilmektedir.
Doç. Dr. Selman ÇELEBİ