Geçmişin tanığı nüfus cüzdanları

Türkiye'de yeni çipli nüfus cüzdanlarının kullanılacağı gün merakla beklenirken, 132 yıllık geçmişi olan nüfus cüzdanlarının günümüze kadar 6 kez değiştiği ortaya çıktı. Halk arasında 'kimlik, kafa kağıdı, kafa koçanı, nüfus kağıdı, nüfus tezkeresi' gibi adlarla da anılan nüfus cüzdanları, Türkiye'de ilk kez 132 yıl önce yapılan nüfus sayımından sonra 'Aliye-i Osmaniye Tezkeresi' adıyla verildi.
İLK OLARAK OSMANLICA VERİLDİ
Osmanlı İmparatorluğu Dönemi'nde ilk kez nüfus cüzdanı olarak kabul edilen resmi belge, 1882 yılında düzenlendi. 'Aliye-i Osmaniye Tezkeresi' adıyla düzenlenen ilk nüfus belgesi, 24x34 santim ebadında tek yaprak çizgili kağıda Osmanlıca yazılı olarak hazırlandı. Cumhuriyetin kurulmasından sonra 1927 yılında ilk nüfus sayımı yapıldı ve herkese nüfus cüzdanı verilmesi kararlaştırıldı. 1928 yılında yürürlüğe giren, Osmanlı Türkçesi'yle hazırlanan ve 32 sayfadan oluşan nüfus cüzdanları 1929 yılına kadar kullanıldı.
TC NUMARALILAR
29 Ekim 2000'de bilgisayar ortamında MERNİS Projesi adıyla tutulan nüfus kütükleriyle eşleştirme yapılarak 2001 yılında nüfus cüzdanlarına TC kimlik numaraları yazılmaya başlandı. Halen kullanılmakta olan TC kimlik numaralı nüfus cüzdanın ardından yakın zamanda çipli olacak olan kimlik kartları kullanılmaya başlanacak.

32 SAYFADAN TEK YAPRAĞA
1929 yılında Latin alfabesi ile düzenlenen yeni nüfus cüzdanları ise 62 yıl kullanılarak, en uzun süreli kullanılan nüfus cüzdanı oldu. Kurşuni renkli cilt kapağında kırmızı renkli ay yıldız bulunan, 32 sayfadan oluşan, içerisinde askerlik yoklaması ve askerlik hizmetiyle ilgili bölümler, yer değiştirme ve medeni halindeki değişikliklerinde bulunduğu nüfus cüzdanları, 1976 yılında yürürlüğe giren tek yapraklı cüzdanla beraber 1991 yılına kadar kullanımı devam edip, 1991 yılından itibaren yürürlükten kaldırılarak yapılacak her türlü resmi işlemlerde geçersiz sayıldı. 1 Haziran 1976 tarihinde yürürlüğe giren nüfus cüzdanları tek yapraklı oldu ve kadınlar için pembe, erkekler için ise mavi renkli olarak hazırlandı.