Uzay üssünde su kaçağı avı

İçme suyu dağıtımında üretim ve iletim kayıplarının minimum seviyeye çekilmesi amacıyla hayata geçen SCADA (Merkezi Denetim ve Bilgi Toplama Sistemi) projesi ile Antalya'da kayıp-kaçak içme suyu oranı yüzde 50'nin altına geriledi. Sistemin Mustafa Akaydın'ın Büyükşehir Belediye Başkanı olduğu 2009-2014 yılları arasında askıya alınması, bu oranın daha da aşağıya çekilmesinin önüne geçti. Adeta bir uzay üssüne benzeyen kontrol merkezinde, verilen ve tüketilen suyun izlenerek kayıpların tespitinin yanısıra, seviye, basınç, debi, su kalitesi, elektriksel parametreler gibi tüm unsurlar da takip altında tutuluyor. Ayrıca sistem vasıtasıyla pompalar uzaktan kumanda edilerek, olası kaçaklara hızla müdahele edilebiliyor. SCADA ile 9 pompa istasyonu, 27 su deposu, 72 derin kuyu ile 10 bin kilometrelik dağıtım hattı izleniyor.
KAYIP - KAÇAK ARTTI
SCADA sisteminin kuruluşundan beri başında bulunan ASAT Su Şebeke ve Arıtma Tesisleri Dairesi Başkanı İsmail Demirel, yaşanan süreci anlattı. 2004'te yüzde 64 olan su kayıp-kaçak oranının, SCADA sisteminin hayata geçmesiyle hızla yüzde 38'lere kadar düşürüldüğünü ifade eden Demirel, "Sistemin hazırlıklarına 2004'te başladık. 2006 Haziran ayında da devreye soktuk. 2009 seçimleri sonrasında SCADA sistemi askıya alındı. 2014 yılında yeniden kapılarını açtığımızda su kayıp oranı yüzde 56'ya kadar çıkmıştı. Son 1.5 yılda sitemi yeniden hayata geçirdik. Kayıp oranı şu anda yüzde 48'lere kadar geriledi. Bu oranı yüzde 30'lar seviyesine çekeceğiz" ifadelerinde bulundu.
SU KAYIP KAÇAK ALARMI
Sistemin nasıl işlediğini anlatan İsmail Demirel içme suyunda kayıp-kaçakla mücadelede bölgelerin ayrı ayrı takibinin büyük önem taşıdığının altını çizerek, şöyle konuştu: "SCADA sisteminde Antalya 200 bölgeye ayrıldı. Her bölge için o bölgenin şartlarına göre maksimum su tüketim oranları belirledik. Bu rakamı tüketim alışkanlıklarını dikkate alarak hazırladık. Bu rakamlar aşıldığında kaçak alarmı veriliyor. Sistemin başında 7/24 görevli bulunuyor. Su kaçak alarmı verildiğinde, öncelikle o hattı sistem üzerinden kapatıyor. Hattın kapanması bir dakikayı bile almıyor. Ardından ilgili teknisyen ve mühendislere haber veriliyor. Su arıza ekipleriyle iletişime geçiliyor. Sahada 7/24 çalışan su arıza ekipleri var. 200 bölge için 23 saha ekibi var. Bu ekipler kaçağı tespit ederek anında müdahale ediyor. Ardından yeniden su veriliyor."
BORULAR DİLE GELİYOR
Kayba neden olan borulardaki delikleri tespit etmenin öncelikleri olduğunu anlatan Demirel, "Böyle durumlarda öncelikle bu hatlarda su basıncını doğru seviyede tutarak kaybı en düşük seviyeye getiriyoruz. Antalya kayıp-kaçak suyla mücadelenin en zor olduğu illerden birisi. Çünkü su kaçakları yüzeye çıkmıyor. Bu nedenle deliklerin tespitinde saha ekiplerimiz akustik mikrofonlarla inceleme yapıyor. Kulaklık takarak boruları dinleyen ekipler, seslere göre kaçağın yerini tespit ediyor" diye konuştu.
ALANYA 2016'DA SİSTEMDE
Antalya'da Bütünşehir Yasası ile birlikte hizmet alanlarının 640 kilometrelik sahil bandına çıktığını hatırlatan Karaçay, sözlerini şöyle tamamladı: "Alanya da sisteme 2016 yılında dahil olacak. Ardından Manavgat ve Serik'i de sisteme dahil edeceğiz. Böylece Antalya'daki abonelerin yüzde 80'ini takip etmiş olacağız. Alanya ve Manavgat'ta kayıp-kaçak oranının yüzde 65 seviyesinde olduğunu tahmin ediyoruz. Çünkü hatlar son derece eski. Bu hatları da yeniliyoruz. ASAT'ın 10 bin kilometre içme suyu ana iletişim hattı var. 2015'te bunun bin kilometresini yeniledik. Gelecek 3 yıl içinde tüm hatlarımız rehabilite edilmiş olacak."

HEDEF YÜZDE 30
ASAT Genel Müdürü Faruk Karaçay ise içme suyunda kayıp-kaçakla mücadele konusunda Antalya'nın örnek olduğunu söyledi. Su Yönetim Genel Müdürlüğü'nün 2019 yılına kadar su kayıp-kaçak oranının yüzde 30'a düşürülmesine hükmettiğini hatırlatan Karaçay, "Bunu başarabilecek illerin başında Antalya geliyor. Bu konuda tüm illerden daha çok hazırlıklıyız. Antalya bu konuda Gaziantep ve Mersin gibi illere de örnek oldu. Antalya'daki sistemi bu iller de hayata geçirmeye çalışıyor" dedi.
ELEKTRİK KESİNTİSİ TEST GİBİ OLDU
Tüm Türkiye'yle birlikte yaklaşık 9 saat süreyle elektriklerin kesildiği Antalya'da hiç bir elektrik kesintisi yaşanmamasına değinen İsmail Demirel, "Su ihtiyacını pompalarla karşılayan Antalya gibi iller arasında elektrik kesintisi sırasında suların kesilmediği tek il Antalya oldu. Bunda SCADA sistemi etkili oldu. Kontrollü bir şekilde depolar arasında suları aktararak su hizmetinin devamını sağladık. 2 saat daha elektrik gelmese de su vermeye devam edebilirdik. Bunun ardından kısmi kesintiler zorunlu olurdu" şeklinde konuştu.
ANTALYALILARIN SU KAYNAKLARI
Antalya merkezinin su ihtiyacının yüzde 50'si Duraliler, yüzde 40'ı Termessos ve yüzde 9'u Boğaçayı bölgesinde olmak üzere toplamda yüzde 99'u yer altından çıkartılıyor. Yüzde 1'lik bölümü ise Gürkonak kaynağından tedarik ediliyor. Kış aylarında günlük ortalama 400 bin metreküp su tüketiliyor. Bu yaz döneminde yüzde 10 oranında artıyor.