Antalya'da turizmin ilk yılları

Antalya'da turizmin ilk adımları, 1950'li yıllarda atıldı. Aspendos'ta Devlet Tiyatroları'nın sahnelediği oyun, 1967'de gelen ilk turist kafilesini, Burhanettin Onat'ın TBMM kürsüsünde Antalya'nın güzelliklerine dalışı... Kısacası Antalya'da turizm nasıl başladı? Antalya'da 'turizm' denince, bu konuyu hasbelkader en iyi bilenlerdenim. Çünkü bu doğuşu birlikte yaşadım ve Antalya turizminin içinde dolu dolu tam 40 yılım geçti. Çünkü Antalya'nın Almanca dilinde ilk Profesyonel Turist Rehberi unvanına sahibim. Dolayısıyla bu satırlarda anlatacaklarımı birebir yaşadım ve Antalya'da turizmin gelişmesinin her aşamasında, hem bir profesyonel turist rehberi, hem de Turizm ve Tanıtma Bakanlığı'nın Antalya Bölge Müdürlüğü'nde görevli biri olarak bulundum.
DERNEK KURULDU
1950 nüfus sayımına göre, Antalya'nın nüfusu o yıllarda 27 bin 515'ti. Kentin güzelliği dillere destan, İskeleden Karpuzkaldıran'a kadar 29 tane şelale vardı. O yıllarda tek tük yerli turistler gelirdi. Bir de görevli memurlar gelir giderdi. Arkeolog veya tarih meraklıları ile otostopla gelen birkaç yabancı turisti saymazsak, o yıllarda Antalya'nın ağırladığı insanlar sadece yerli ziyaretçilerdi. Antalya'nın güzelliği insanı o kadar etkilerdi kİ, bu güzellik Antalya'da yaşayan birçok insanı şair yapmıştır. Doğa insana "Ah güzel Antalya, ah güzel Antalya" diye şiirler yazdırırdı. Hemen hemen bütün Antalyalı gençler, o yıllarda adeta birer doğa şairi idiler. Antalya, 1960'lı yıllara kadar kendi halinde yaşayan, Akdeniz kıyısında neredeyse varlığından kimsenin haberi olmadığı bir kentti. Antalya'nın ismini duyurmak için hemen her Antalyalı kendince çok çaba harcadı. 1949 yılında, daha sonra milletvekilliği yapan Dr. Burhanettin Onat ve Antalya Lisesi İngilizce öğretmeni Osman Batur, eski belediye binasının alt katında eskiden Müdafai Hukuk teşkilatının çalıştığı odada, 'Antalya'yı Tanıtma ve Turizm Derneği'ni kurdular. Derneğin üyeleri genellikle Antalya Lisesi'nde görevli yabancı dil öğretmenlerinden oluşuyordu. Antalya turizmi için bu girişim, bir başlangıç noktası oluşturdu. Daha sonraki yıllarda derneğin başkanlığını Muammer Özsoy, Atalay Tüzün, Kemal Akalın gibi yabancı dil öğretmenlerin yanında Ahmet Bulut, Hakkı Tuğ, Yılmaz Saydam gibi başka meslekten olan Antalyalılar da yaptı. Bu dernek üyeleri yabancı dil bilirler ve tercüman veya rehbere ihtiyacı olup da başvuran yabancılara, parasız hizmet verirlerdi. Benim profesyonel turist rehberliği mesleğini seçmemin ve hayatımı turizmden kazanmamın nedeni, daha ortaokul sıralarında yabancı dile olan ilgim ve bu derneğe üye olmamdan kaynaklanır. Antalya Belkıs Tiyatro ve Müzik Festivali'nin de yaratıcısı olan bu dernek, 1980'li yılların başına kadar Antalya turizminin gelişmesinde önemli katkılar sağlamıştır.
ONAT'IN ANTALYA AŞKI
Antalya sevdalısı Dr. Burhanettin Onat'ın 1950 genel seçimlerinde milletvekili olmasıyla, Antalya'nın adı Büyük Millet Meclisi'nde de sıkça duyulmaya başladı. Antalya'nın adeta bir turizm neferi oldu. Antalya Milletvekili Dr. Burhanettin Onat, Meclis'teki konuşmalarında 'Antalya, Antalya...' diye diye 10 yıl boyunca 'Antalya' kelimesini belleklere kazıdı. Hatta Meclis kürsüsünde bir ay içinde iki bin defa 'Antalya' demiş, Antalya sevgisini anlatmıştı. Konusu ne olursa olsun, yaptığı her konuşmada, lafı döndürüp dolaştırıp Antalya'ya getiren Onat, uzun uzun kentin güzelliğini anlatmaya başlayınca Meclis Başkanı'nın sık sık "Sayın Onat, lütfen konuya gelelim" diye uyardığı bilinir.
TURİZMİN BAŞLADIĞI YILLAR
Dr. Burhanettin Onat hiçbir kişisel kazanç amaçlamadan, Antalya'yı içeride ve dışarıda tanıtmak arzusuyla bu konuda kollarını sıvamış ve Antalya'yı Tanıtma ve Turizm Derneği adına hem kitap yazmış; 'Antalya' adlı kitabına kendisinin çektiği fotoğrafları da koyarak, tanıtım ve turizm açısından ilk Antalya Turistik Kılavuzunu ve turistik broşürlerini yayınlatmıştır. Ben Antalya'da turizmin başlangıcını her zaman Burhanettin Onat'a bağlarım.
ANTALYA'YI TANITIM ÇALIŞMALARI
Dr. Burhanettin Onat'ın Antalya'nın tanıtılması yönünde unutulmaz çabaları oldu. Antalya'nın tanıtımı için Onat, Antalya'yı Tanıtma ve Turizm Derneği'nin organizesinde 1953 yılından başlamak üzere Aspendos'ta tiyatro gösterileri düzenlenmesine, Antalya Milletvekili olarak büyük destek verdi. 1956 yılında sağladığı devlet desteği ile de 1964 yılında Altın Portakal Film Festivali'ne dönüşecek olan, Antalya Belkıs Tiyatro ve Müzik Festivali'ni başlattı. İlk Antalya tanıtım kitabının yanında, İngilizce olarak 'Pictures Of Antalya' (Antalya resimleri) adlı kitap ve PTT Antalya Tanıtım posta pulları yine onun sağladığı katkılarla 1955 yılında hayata geçirildi. İlk 'Antalya Turistik Broşürü' ise 1958 yılında, o günlerde Türkiye'de renkli baskı imkanı olmadığı için Dr. Burhanettin Onat'ın gayretleri sonucu Basın Yayın Genel Müdürlüğü tarafından İtalya'da bastırıldı.