Saçlarınız dökülüyorsa dikkat

4 bin erkeği kapsayan araştırmaya göre; kelliğin görüldüğü erkeklerde, prostat kanserine yakalanma riski yüzde 50 daha fazla. Bu erkekler; meyve-sebze tüketmeli, E vitamini ve likopen bakımından zengin besinler yemeli.

Prostat; ceviz büyüklüğünde, mesanenin altında yer alan ve üretrayı (mesaneyi penisin ucuna bağlayan tüp) saran, halka şeklinde bir bezdir. Bu bez; enfeksiyonları engellemek ve spermlerin hareket kabiliyetlerini artırmak için üretrayı kayganlaştıran bir sıvı salgılar. Prostatı etkileyen başlıca iki durum vardır. Biri; benin prostat hiperplazisi de denilen (BPH) prostat büyümesidir. Hemen hemen her erkek, eğer uzun da yaşarsa, prostat büyümesiyle karşılaşacaktır. BPH kanser değildir ve hayatı tehdit etmez. Tedavisi ise prostatın bir bölümünün ya da tamamının çıkartılmasını gerektirebilir.
ALTI ERKEKTEN BİRİNDE VAR
Diğer durum olan prostat kanseri ise ciddidir. O da BPH'ye benzer semptomlarla kendini gösterir fakat vücudun diğer bölümlerine de sıçrayabilir ve ölümcül olabilir. Erkeklerde prostat kanseri, kansere bağlı ölümler arasında ikinci sıradadır. Bu kanser türüne ABD'de her altı erkekten birinde rastlanıyor. Totalde ise yılda yaklaşık 200 bin erkeğe hastalık tanısı konuluyor ve bu hastaların 30 binden fazlası da ölüyor. Öte yandan, prostat kanseri çok yavaş ilerlediği için, her zaman yaşamı tehdit etmiyor. 50 yaş üzerindeki erkeklerin yaklaşık yüzde 30'unda prostat kanserine rastlanır fakat hastalık vakaların sadece yüzde 3'ünde ölümcüldür. Bu hastalıkta çoğu erkek tanı konduktan hemen sonra tedavi olmamayı, bekleyip ne olacağını görmeyi tercih eder.
GECELERİ SIK İDRARA ÇIKMA
Prostat kanserinin ilk dönemlerinde genellikle fazla belirtiye rastlanmaz. İlerleyen dönemlerinde ise hastalar şu şikayetlerle karşı karşıya kalırlar:
Özellikle geceleri çok sık idrara çıkma ihtiyacı ve bu nedenle uykunun bölünmesi İdrar yapmaya başlamada güçlük veya hiç idrar yapamama
Zayıf veya kesik kesik idrara çıkma Ereksiyon güçlüğü İdrar ya da menide kan görülmesi Sırt, kalça ya da üst uyluklarda ağrı veya katılık.

RİSK FAKTÖRLERİ NELER?
Yaş: Prostat kanserine genellikle 55 yaşın üzerindeki erkeklerde rastlanır. 10 prostat kanserli erkeğin sekizi ise 65 yaşın üzerindedir.
GENETİK: Eğer babada prostat kanseri öyküsü varsa, hastalık riski iki kat, erkek kardeşde varsa beş kat artar. Anne veya kız kardeşinde meme kanseri görülmüşse, risk iki kat artar.
Irk: Hastalığa siyahi erkeklerde, beyazlardan iki kat daha fazla rastlanır. Asyalılar'da ise az görülür.
Hormonlar: Aşırı testosteron prostat kanserini tetikler. İşe karışan diğer hormonlar ise östrojen, prolaktin, insülin ve IGF-1'dir.
Diyet: Günümüzdeki araştırmalar; kırmızı et ve doymuş yağ ağırlıklı diyetlerin, prostat kanseri riskini artırdığını gösteriyor. Risk; meyve, sebze, selenyum, vitamin E, likopen bakımından düşük diyet ile beslenenlerde artar.
Erkek tipi Kelik: Amerika'da yapılan ve 4 bin erkeği kapsayan bir araştırmada; 20'li yaşların ortalarından itibaren saçlarını kademeli olarak kaybeden erkeklerin, prostat kanserine yakalanma ihtimalinin yüzde 50 daha fazla olduğu ortaya çıktı. Bunun nedeni; her iki durumun da, vücudun primer erkeklik hormonu olan testosterona karşı bir reaksiyon geliştirmesidir. Testosteron reseptörleri, prostat gibi saç follikülleri üzerinde bulunur. Kellik aynı zamanda, kalp hastalıkları riskini de artırır.
DÜZENLİ OLARAK EGZERSİZ YAPIN!
Çoğunlukla 55 yaşın üzerindeki erkeklerde görülen ve hayatı tehdit eden prostat kanserine yakalanmamak için yaşam biçimine dikkat edilmesi gerekiyor. Bunun için en başta sigaradan uzak durmak ve aşırı alkol kullanmamak çok önemli. Öte yandan düzenli olarak egzersiz yapmak da prostat kanseri riskini azaltıyor.
KAN TESTİ İLE TEŞHİS KONULUR
Prostat kanseri, fiziksel muayene ve kan testi ile saptanır. Doktor muayene sırasında prostat üzerindeki sert veya yumrulu alanları tespit eder. Kan testinde prostat-özgül antijen (PSA) adı verilen bir proteinin seviyesine bakılır. PSA genellikle prostat kanseri olan erkeklerde yükselir ancak kanser teşhisi konulan erkeklerin yüzde 35'inde ise normal seviyededir. Bu nedenle uzmanlar bu 'normal' olarak belirlenen seviyenin düşürülüp düşürülmemesi konusunu tartışmaktadır.
TELOMERAZ SEVİYESİNE BAKILIR
Menide bulunan ve telomeraz adı verilen bir enzimin aktivitesini ölçen yeni bir test, prostat kanserinin saptanmasında daha duyarlı olabilir. Şimdiye kadar test geliştirme aşamasındaydı fakat birkaç yıl içinde uygulamaya geçilebilir. Telomerler, DNA üzerinde kuyruk gibidirler. Hücrenin her bölünmesi telomeri kısaltır ve belirli bir büyüklüğe eriştiği zaman, hücre daha fazla bölünmez. Kanser hücreleri ise, ve bir hücrenin sürekli bölünmesine olanak veren telomerazı kullanır.

Prof. Dr. Erkan Topuz