Mutant asker tartışması

Uykusuzluk, yorgunluk, operasyonlarda dağ tepe aşmak gibi zorluklar karşısında idrak kabiliyetini yitirmeyen, kas yorgunluğu düşük, görüş kabiliyeti muazzam bir insan düşünün! Birtakım hayvanların insanda olmayan üstün özelliklerine sahip olsun, bir insanın taşımakta zorlanacağı ağır bir yükü uzun mesafe koşarak sırtlayabilsin de. Bu yöndeki projeler, askeri alanda büyük üstünlük sağlayacağından, "Mutant Askerleri" çok yakın bir gelecekte çatışma alanlarına taşıyacak gibi. Uzmanlar "robotik ve biyomedikal araştırmalarla bir kısmı makine bir kısmı insan olan savaşçılar geleceğin mükemmel askerleri olabilir" diyorlar. Nörobilim, biyoteknoloji, nanoteknoloji, robotikler ve diğer ortaya çıkan teknolojiler bu amaca ulaşmak için bir araya getiriliyor.
Bu teknolojilerle insanları bir çeşit cyborg ya da mutant asker yapan unsurlar arasında, uzun operasyonlar esnasında uykusuzluğun getirdiği idrak kaybına karşı kullanılan uyarıcı ilaçlar, güç arttırıcı özel beslenme diyetleri, bir komutanın taktik kurnazlığını arttırmaya yönelik olarak beyne verilen elektroşok, gen terapisi, askerin saatler boyunca hem ciddi ağırlık taşımasına hem de koşmasına yarayan ve onu yarı robotlaştıran implantlar ve protezler bulunuyor.
DARPA hem tamamen kendisine ait hem üniversiteler, hem sanayi sektörü ile birlikte geliştirdiği ortak projeler ile bu alanda öncülük üstlenmiş durumda. Sorumlu kim olacak? Süper görüşe sahip, uyumadan ya da yemeden operasyon sürdürebilen, hızlı ve etkin karar verebilmesi için anlık durum değerlendirmesi yapabilen bilgisayar ara yüzleri bedenine monte edilmiş, bir yunus gibi yüzebilen, bir köpek duyarlılığında koku alabilen, bir kertenkele gibi duvarlara tırmanabilen süper savaşçı beraberinde risk, etik ve politika tartışmalarını da getiriyor.
The Greenwall Foundation ve Kaliforniya Politeknik Devlet Üniversitesi'nin ortak çalışması olan ve 1 Ocak 2013'te yayınlanan "Geliştirilmiş Savaşçılar: Risk, Etik ve Politika" adlı rapor şu an bu yönde sürmekte olan askeri projelere değiniyor. Ardından mutant askerlerin hangi uluslararası anlaşma altında düzenleneceği?.. Askerin bedenine yerleştirilen bir implantın yanlış çalışması ya da askere verilen bir ilacın beklenmedik bir yan etkiyle hem o kişiye hem de başkalarına zarar vermesi durumunda kimin sorumlu olacağı?.. Süper asker projesinin aynen nükleer silah yarışı gibi ölümcül bir silahlanma yarışına dönüşmesi ihtimaline karşı ne yapılacağı?.. gibi henüz cevaplanmamış sorulara ve sorunlara parmak basıyor.

KABUS SENARYOLARI

İyi tasarlanmadan geliştirilen süper asker projeleri askerlere ve başkalarına zarar verebilir. Örneğin kullanılan amfetamin içerikli Dexedrine gibi uyarıcı maddeler askerlerin hata yapma riskini arttırıyor. ABD'de herhangi bir ilacın piyasaya çıkması onayını veren Yiyecek ve Gıda İdaresi (FDA) bu ilacın yan etkilerini kötü davranışlar ve düşünce sorunları, bipolar bozukluklar, yeni saldırgan davranışlar ve kin duyma olarak sıralamış. Dexedrine özellikle ABD Hava Kuvvetleri'nde uzun süreli uçuş gerektiren savaş pilotu ve yardımcıları tarafından kullanıldı. 2002 yılında bir F-16 pilotu Afganistan'da 10 saatlik bir operasyondan dönerken isyancı olduğunu zannettiği müttefik Kanada askerlerine bomba atıp öldürünce bu ilaç tartışmaya açıldı. Ordu şu anda buna muadil modafinil adlı bir başka ilacı deneme aşamasında.

HUKUKİ TARTIŞMA

Süper savaşçılar nasıl tanımlanacak? İnsandan ziyade birer silah olarak düşünülebilirler mi? Silah olarak değerlendirilirlerse "Cenova Sözleşmesi"nin 36'ncı maddesi uyarınca düzenlemeye tabi tutulabilirler. Bu maddeye göre "yeni bir silahın kullanılması durumunda taraf devletler bu protokol uyarınca bunun belirli ya da bütün durumlarda yasaklanıp yasaklanmayacağına karar verme sorumluluğundadır" deniyor. Eğer otonom hareket edebilen robot bu şekilde bir düzenlemeye tabi ise yarı insan yarı makine olan bir cyborg da bu düzenlemeye tabi olabilir. Yok, eğer biyolojik ajan olarak düşünülürlerse bu sefer de "Biyolojik ve Toksik Silahlar Sözleşmesi" altında düzenlenebilirler. Bu sözleşmeye göre de "sözleşmenin altında imzası olan her devlet hiçbir durumda ne barışçıl ne de koruma amaçlı olarak biyolojik ajan ya da bu tür ajanları kullanan silah, araç gereç üretemez" deniyor.
>> Öldürülmeye Dayanıklı Asker (Kill-proof Project): DARPA'nın yürüttüğü bu projenin amacı bazı hayvanlara doğanın verdiği bir takım becerileri savaş alanındaki askerler için de mümkün kılmak. Örneğin denizaslanlarının dalma refleksi. Bir askerin besin değeri yüksek kaloriye ihtiyaç duymadan üç ila beş gün boyunca 24 saat performansını ve idrak kapasitesini sürekli zirvede tutan ilaçlar...
>> Dış İskelet (Eksoskeleton): İnsanın gücünü ve dayanıklılığını arttırmak için geliştiriliyor. 90 kiloya kadar yük taşıma kapasitesi ve saatte 16 km koşabilme. >> Su kıyafeti (Aquasuit): Batı Florida Üniversitesi'nin ordunun mali desteği ile geliştirdiği, yunusların, penguenlerin ve su kaplumbağalarının hareket kabiliyetini taklit eden bir giysi.
>> Z-Man: DARPA projesi. Yeniden Ayarlanabilir Yapılar (Reconfigurable Structures) programı. Hayvanların biyolojik avantajlarından ilham alan bir proje… Tasarlanan yapışkan kumaş insanların kertenkeleler, örümcekler ve diğer hayvanlar gibi duvarlara tırmanmasını sağlıyor. Aynı program kapsamında robotik çalışmalar da geliştiriliyor. Bir çitanın koşu hızına ulaşmayı amaçlayan bir model geliştirme gibi.
Kemal Pehlivanoğlu - Aktuel Özel