Ezber bozan öneri: Patent sistemi kaldırılsın mı?

Bir ülkeyi dünya lideri ve gücü yapan nedir sorusu karşısında aşağıda verilen şıklardan hangisini işaretlersiniz? a) Ordu b) Ekonomi c)Nüfus d) İnovasyon . Belki de "d" şıkkı yer almasa pek çoğumuzun aklına inovasyon gelmeyecek. Fakat eski başkanlardan, mucit Thomas Jefferson'ın ülkesi ABD'ye bakıldığında geliştirdiği patent sisteminin dünya lideri olmasında büyük pay sahibi olduğu söylenegelir. Farklı sektörlere dair pek çok buluşun yapılmasına ve dünya pazarına çıkmasına bu köklü patent sisteminin yol açtığı vurgulanır.
Bu açıdan dünyanın bir numaralı arama motoru Google'ın temel arama hizmetlerinden birinin ABD kaynaklı 7 milyonun üzerinde pek çok patentin orijinal çizimlerine ve açıklamalarına ulaşmayı sağlayan Google Patent olmasına şaşmamak gerekir. Hâl böyle iken bugün ABD'de patent sisteminin inovasyona zarar verip vermediği tartışılmaya başlandı. St. Louis Federal Bankası'nda araştırmacı olarak da görev yapan iki ekonomist Michele Boldrin ve David K. Levine yayınladıkları "Patente Karşı Kanıt" adlı çalışmalarıyla ABD'de patent sisteminin tamamen ortadan kaldırılması gibi radikal bir öneri getiriyorlar. Bu öneriyi getirirken de tarihsel sürecin ve yapılan araştırmaların patentin inovasyon ve üretkenliği teşvik edip olumlu olarak etkilediğine dair herhangi bir kanıt sağlamadığını ileri sürüyorlar.
Onlara göre ABD'de patent artışı çok yüksek seviyelere çıkmasına ve buluşlara ve patentlere yönelik yasal koruma güçlendirilmesine karşın, ABD ekonomisinde teknolojik gelişme ya da AR-GE harcamalarının seviyesinde büyük çaplı bir artış görülmedi.
Bu iki araştırmacı tarihsel süreç dikkate alındığında ve uluslararası örneklere bakıldığında zayıf patent sistemlerinin sınırlı yan etkileriyle inovasyonu arttırdığını, bunun yanında güçlü patent sistemlerinin inovasyonu yavaşlatıp pek çok olumsuz yan etkiye yol açtığını iddia ediyorlar. Tespitlerinden hareketle radikal bir öneri getiriyorlar. "Patentleri ve bu sistemi terk edelim, lobi faaliyetlerini ve rant elde etmeyi engelleyen başka hukuki araçlar geliştirelim."
Bu konuda yapılan 24 akademik araştırmayı ele aldıkları bir mega çalışma sonucunda patentler ve inovasyon arasında bir bağlantı bulunamadığını ve patent rejiminin güçlendirilmesinin sadece daha fazla patentin alınmasını arttırdığını söylüyorlar.
Peki patent sistemlerinin güçlendirilmesi ve patent sayısının artması neden inovasyonu teşvik etmek yerine ona köstek oluyor? Bu soruyu, "Patent düzenlemeleri daha önce alınan patentler dolayısıyla tekellere yol açıyor, yeni mucitler önceki patent sahiplerinin açtığı davalar, yaptırımları ve lisans talepleri ile mücadele etmek zorunda kalıyor" diyerek cevaplıyorlar.
Özellikle son yıllarda geleceğin buluşlarını gerçekleştirmek açısından bu tekeller ciddi engel teşkil ediyor onlara göre, zira artık akıllı cep telefonu gibi modern ürünler, içerisinde çok sayıda farklı unsuru ve buluşu içeriyor. Yeni icatlar yapabilmek için de bu buluşlardan ve farklı çok sayıdaki patentten faydalanmak gerekiyor.