Bayram sonrası Ortadoğu’yu ne bekliyor?

Aktuel.com.tr ÖZEL
Merve Şebnem
4 Kasım'da Mısır'da Mursi ve İhvan üyelerinin yargılanma süreci başlayacak. Bu süreçte hızlı bir yargılama ile idam kararları gelebilir. Mursi'nin uzlaşma, müzakere ya da geri adım atmayı kabul etmeyeceğine ilişkin açıklamaları ve darbecilerin devam eden tutumları kısa vadede ülkeye huzurun gelmeyeceğini gösteriyor. Suriye'de gelişmeler bayram sonrası kimyasal silah meselesi üzerinden devam edecektir. Dün Şam'da gerçekleşen patlama Suriye devlet televizyonunu yakınlarında gerçekleşti. Ancak bu patlama Birleşmiş Milletler görevlilerinin kaldığı otele de yakındı. Bu saldırıyı kimin yaptığı çok önemli. El Nusra'nın olayı üstlendiği söylendi.Bu çok önemli. Eğer gerçekten saldırı el Nusra'ya bağlı ise, El Kaide gruplarının Esad'ın değirmenine bir kez daha su taşıdığını söyleyebiliriz. Bu da Esad'ın El Kaide'ye yakın örgütlerle iş birliği yaptığı iddiasını destekliyor. Esad'ın Halep'te cezaevlerinden salıverdiği El Kaide üyeleri, Irak'ta Ebu Gureyb ve Taci hapishanelerinden kaçan, ki raporlar bunların görevliler yardımıyla kaçtığını söylüyor, El Kaidecilerin durumları dünya medyasında bu ilişki sorgulanmadan yazılıp çizildikçe muhalifler için de tablo pek iç açıcı görünmeyecek.
Mustafa Taha Dağlı
1-Önümüzdeki süreçte Mısır – Hamas arasındaki mevcut gerginliğin artması muhtemel. 3 Temmuz'daki darbenin ardından Mısır'daki askeri yönetim, Gazze'nin dünyaya açılan tek kapısı olan Refah sınırını kapattı, sınırdaki tünelleri yıktı, üstelik tampon bölge kurma kararı aldı. Bu yaptırımlar Gazze'de yaşayan 2 milyon Filistinli için büyük bir yıkım oldu. Zaten 2006'dan beri devam eden İsrail ablukasına bir de Mısır ambargosu eklenmiş oldu. Darbe yönetimine göre sınırdan Sina Yarımadasına saldırılar düzenleniyor ya da Gazze'den Sina'ya saldırılar için destek gönderiliyor. Sina Mısır için kanayan bir yara, karışık ve her türlü saldırıyla her türlü provokasyona açık bir bölge. Askeri yönetim Sina'daki her olaydan sonra Hamas'la İhvan'ı sorumlu tutup, Mısır'ın içinde Müslüman Kardeşler üyelerini göz altına alıyor, baskıyı arttırıyor, Mısır dışında yani Gazze'de ise yeni yaptırımlar uyguluyor. Son olarak darbe yönetimi Gazze'ye müdahale planı hazırladı. Sina'daki saldırıları bahane gösteren Mısır'ın, Gazze'ye müdahale ihtimali var. Bu konuda somut bir adım atıldı. Hava kuvvetlerine ait bir uçak, Refah ve Han Yunus'ta bazı hedefler belirledi. Askeri yönetim bu konuda ciddi açıklamalar yaptı. Kısacası Mısır'ın Gazze'ye yönelik bir askeri operasyonu gündeme gelebilir.
2-Filistin'de barış görüşmeleri var. Ancak İsrail sürece rağmen gerginliği tırmandıran hamleler yapıyor. Kudüs'te Mescid-i Aksa'ya yönelik ihlaller her geçen gün artıyor. Son olarak Mescid-i Aksa'nın avlusunda İsrail Bayrağı açıldı. Bu tür provokasyonlar çatışmalara yol açıyor.3. İntifada bile gündeme geldi. İntifada olmasa da bölgede önümüzdeki günlerde yeni çatışma ortamları doğacaktır.
3-Suriye konusunda uluslararası çözüm beklentileri suya düştü. Her ne kadar ikinci Cenevre sürecinde tarafları masaya oturtmaya yönelik çabalar sürse de sonuç farklı olmayacaktır diye düşünüyorum. Bu savaşın son sürat devam edeceği anlamına geliyor. Esed rejimi, Hizbullah, Özgür Suriye Ordusu, PYD, El Nusra derken savaşın boyutları büyüdü. El Kaide ve onunla bağlantılı terör örgütlerinin eylemlerinin yayılma ihtimali söz konusu. Erbil'de 2 hafta önce yıllar sonra terör saldırıları yapıldı. Erbil gibi korunaklı bir şehirde yapılan bu saldırı, Suriye odaklıydı ve El Kaide diğer sürpriz bölgelere de bir mesaj verildi. Barzani'nin çıkışı da sert oldu. Benzer bir tehdit halinde Kuzey Irak'taki bölgesel yönetim misilleme yapabilir. Suriye'deki savaş daha önce Türkiye sınırıyla birlikte Lübnan'a iyice sıçramıştı. Beyrut'ta defalarca bombalar patlatıldı. Yeni süreçte çerçeve artık iyice genişlediği için bu çatışma ortamının da yakın coğrafyalarda daha fazla yer edinmesi söz konusu.
4-Mısır'da 4 Kasım'da ülkenin ilk seçilmiş Cumhurbaşkanı olan Muhammet Mursi mahkeme karşısına çıkarılacak. İhvan'a yönelik baskılar artarken darbe yönetimi 3 Temmuz'dan bu yana sürekli Müslüman Kardeşleri silahlı eyleme teşvik eden provokatif saldırılar düzenledi. Mısır'da saldırı ortamı devam edecektir ve yeni katliamlar yaşanabilir.
5-Bir diğer patlama bölgesi ise Libya. Libya'da ilginç olaylar yaşanıyor. Rus büyükelçiliğine yönelik saldırının ardından Başbakan Ali Zeydan'a yönelik operasyon, ülkedeki derin yapıları gündeme getirdi. Kaddafi sonrası asayiş sağlanamadı, iktidar ortaklığı konusunda aşiretler arasında anlaşmazlıklar var. Bu durum kaos ortamını arttırabilir.
6-Tüm bunlara karşın Batı'daki İran algısı değişti. Ahmedinecat sonrası Ruhani iktidarı, Batı tarafından benimsedi. Her ne kadar İsrail temkini elden bırakmasa da önümüzdeki süreçte İran'ın rolü artacaktır. Özellikle Kurban Bayramı sonrası Cenevre'de başlayacak olan İran ile Batı arasındaki nükleer müzakere süreci yeni dönemin başlangıcı gibi duruyor.