Vietnam ilk 10’a nasıl girdi?

Bundan 10 yıl önce ilk PISA (Uluslararası öğrencileri değerlendirme programı) sonuçları açıklandığında Finlandiya listenin en başarılı ülkeleri arasında yer alıyordu. Öğrencileri matematikte çok iyi olan ülke, Fen bilimleri ve okuma derslerinde de hiç fena değildi.
O günden beri her 3 yılda bir olan ölçüm testlerine, geçen sene de her zaman olduğu gibi 65 ülke ve şehirden 500 bin, 15 yaşındaki öğrenci katıldı. Geçtiğimiz 3 Aralık'ta açıklanan sonuçlar Eski Avrupa şampiyonunu hayal kırıklığına uğrattı. 2009'a göre okumada ve fende oldukça büyük düşü yaşayan Finlandiya'nın eğitimdeki mükemmel ünleri geride kalmış gibi görünüyordu.
Bu durumun gelişi elbette ki sürpriz olmadı. Finlandiya'nın matematik sisteminde 2006 yılından beri bir düşüş görülüyordu. Ama işin kötü yanı bu düşüşün diğer ülkelerden çok daha hızlı olmasıydı. Asyalı Şangay, Hong Kong, Singapur listenin tepesine yükselirken Helsinki aşağı inmeye devam etti.
Finlandiya'da bazı akademik çevreler bu düşüş yüzünden eğitim sisteminin motivizasyonluğunu ve öğretmenlerin heyecanını kaybetmiş olmasını suçlu buluyor. Bazıları ise bunun altında başka nedenler olabileceğini söylüyor. Önemli olan ülkelerin sıralamadaki yerinden çok, o sırayı almasındaki neden. PISA için Paris'ta çalışan Andreas Schleicher, Şangaylı öğrencilerin diğer batı ülkelerinin aksine matematiği daha iyi kavradıklarını söylüyor.
Ama şöyle bir olasılık akıllara geliyor: Asyalı öğrenciler eğitim sisteminin zorluğu altında zorlanıyor, yetenekleri köreliyor olabilir. PISA'nın sonuçları göstermiyor ama öğrenciler okullarda öğrendiklerini daha sonra hayatlarının hangi evresinde kullanıyorlar, bu da bir soru.
Eğitim sistemlerinin yapısı şunu da gösteriyor: Kültür eğitim sistemlerinde çok da önemsenmiyor. Her ülkenin kendine göre bir okul yapısı var ve görülen o ki Asyalılar ve Doğu Avrupalılar okullarını organize etmede batıdan daha iyiler.
Eğitimde beklenmedik şeyler olabilir. Yeni yıldırzlar ortaya çıkarken bir zamanın en iyileri gücünü kaybedebilir. Ama olaya acımasız bir yönden bakarsanız gerçeği rahatlıkla görebilirsiniz: Başarılı ülkeler eğitim kalitesine odaklanıyor ve felsefelerini izlerken zigzaglar çizmiyor. Aileler ve öğretmenler öğrenciler konusunda kararlı vir tavır sergiliyorlar. Örneğin Vietnam öğretmen-ebeveyn iletişimiyle, zengin birçok ülkeyi geride bırakak matematikte 8'inci sıraya yerleşmiş durumda.