Obama ekonomi ekibini neden kaybediyor?

(USASabah)
Dr. Cemil Ertem*

Obama'ya ekonomi danışmanı dayanmıyor. Geçen hafta Larry Summers'in ayrılacağını bildirmesi soru işaretlerinin artmasına neden oldu. Harvard Üniversitesi'ndeki görevinde geri döneceğini belirten Larry Summers, temmuz ayından bu yana Obama'nın ekonomi ekibinden ayrılan üçüncü isim.
Böylece Obama'nın göreve başlarken göreve getirdiği ekipten geriye yalnız Hazine Bakanı Timothy Geithner kaldı. Summers'tan önce temmuz ayında bütçe direktörü Peter Orszag ve yine konseyin üst düzey üyelerinden Christina Romer de geçen ay görevlerinden ayrılmışlardı.

Bu çözülme akla hemen ekonomide işlerin planlandığı gibi gitmediğini ve gitmeyeceği şüphesini getiriyor. Evet, Obama ve ekibi, çok zor ve yalnız ABD'yi değil tüm dünya ekonomisini belirleyecek bir işi omuzladılar. Bu açıdan bu tarihsel misyonun baştan beri farkında olmak gerekiyor; buradaki çözülmeye ve beklentilerin gerçekleşmemesine bakacak olursak Obama'nın ekonomi yönetimi bu işi henüz çözebilmiş değil. Aslında demokratlar Clinton zamanında, Greenspan'e rağmen çok ciddi hatalar yaptılar ve adeta kendi kuyularını kazdılar. İşte Obama göreve geldiğinde eski hataları görüp yeni döneme ayak uyduracak bir ekip bulma sıkıntısı çekti.

FED bile yeni döneme yeni ayak uydurmaya başladı. FED'in yeni dönemi okuması ve hızlı kararlar alması Hazine'yi geriye itti. Bundan yaklaşık iki yıl önce Obama göreve başlarken ekonomi konusunda "kaybedecek bir dakikamız bile yok diyordu. Obama, "Çok büyük ekonomik güçlüklerle karşı karşıya olduğumuz bir zamanda bile, eğer hızlı ve cesur davranırsak bazı fırsatları yakalayabileceğimizi biliyoruz. İşte ekonomi ekibimiz bunu yapacak" diye konuşurken bu çözülmeyi kesinlikle görmüyordu.

Temel sorun: Paradigma değişikliği

Aslında temel sorun şu: Obama kesinlikle ekonomiden başlamak üzere paradigmayı değiştirmek istiyor. FED'in 21 Eylül tarihli açıklaması bu değişikliğe işaret ediyor. Bu değişiklik Washington Konsensüs'ünde ortaya çıkan neoliberal politikaların tam tersi genişlemeci ve reel sektörü destekleyici politikalar. İşte bu değişiklik Demokratların Greenspan'le birlikte kotardıkları para ve maliye politikalarının da tem tersini işaret ediyor. Aslında Obama ekibinden ayrılanlar, trilyon dolarlık ekonomiyi canlandırıcı paketlere inanmayan, Greenspan zamanındaki yüksek faiz, güçlü dolar politikalarına devam edileceğini zanneden, Obama'nın işbaşına gelirken ve seçim sürecinde söylediklerini ise yalnızca propaganda zanneden Clinton-Greenspan ekolünün son temsilcileri. Bu anlamda aslında FED'in son açıklaması son derece öğreticidir.

FED işi çözdü Hazine yayan kaldı…

FED, 21 Eylül günü bence tarihi açıklamalarından birini yaptı. Daha önce bilanço büyüteceğini ve durgunluğu öne çıkartan bir politikayı ödünsüz uygulayacağını Başkan Bernanke'nin ağzından açıklayan FED, bu sefer bence daha radikal bir açıklama yaparak buradaki kararlılığını belli etti. FED'in "enflasyonu göze alabiliriz" açıklaması bence tam anlamıyla bir paradigma değişikliği. Çünkü merkez bankaları, özellikle seksenli yıllardan itibaren, daha sonra Washington Uzlaşısı (Consensus) ile somutlanacak, enflasyonla mücadeleyi öne çıkaran politikaları uyguladılar. Bu para politikası hattı, değerli para, yüksek faizle özetlenebilir. İşte FED şimdi bilançosunu büyüterek reel sektöre destek verecek ve yüksek faiz, güçlü dolar politikasını tümüyle bırakacak.

Aslında güçlü dolar, yüksek faiz politikası Bush ekibinin değil, Clinton ekibinin başlattığı bir politikadır ve 1995'deki "Ters Plaza" anlaşmasıyla başlamıştır. Şimdi bu kesinlikle bitiyor. İşte bu bitişin son adamları da Obama ekibinden ayrılıyorlar. Ancak burada ortaya çıkan bir şey daha var; Obama ya ekibine derdini iyi anlatamamış ya da iyi ekip seçememiş. İşte tam bunun için bizim bir atasözümüz var: Kervan yolda düzülür…

*İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi.