Nuh Yılmaz: "82 Anayasası'nın mantığı devleti halktan korumak"

(USASABAH)

Mustafa Şahin / New York

Yeshiva Üniversitesi, Cardozo Law School'un ev sahipliğinde Türkiye'de gerçekleşen Anayasa değişiklikleri ve demokratikleşmeyi konu edinen "Turkey Reforming Itself: Constitutional Change and Democratization" (Türkiye Kendini Reforme Ediyor: Anayasal Değişiklik ve Demokratikleşme) başlıklı tartışma paneli düzenlendi.
Floersheimer Center for Constitutional Democracy ve World Policy Institute'un sponsorluğunda düzenlenen panelde moderatörlük görevini WPI'de Türkiye'de Demokratikleşme, İnsan Hakları ve Güvenlik Programı'nın direktörü Belinda Cooper üstlendi.
Panelistler arasında ise "Best New Think-Tanks" ( Yeni Kurulan En iyi Think-Thankler) sıralamasında ilk 20'de yer alan Seta DC'nin Direktörü Nuh Yılmaz, John Hopkins Üniversitesi'nde Central Asia-Caucasus Institute ve Silk Road Studies Programında akademisyen olarak görev yapan Halil Karaveli ve German Marshall Fund'da akademik çalışmalarda bulunan Emiliano Alessandri yer aldı.
Yılmaz: "82 Anayasası'nın mantığı devleti halktan korumak"
Konuşmasına Osmanlı'dan günümüze Türkiye'nin yaşadığı Anayasa yapma ve değiştirme tecrübelerini anlatarak başlayan Yılmaz, 12 Eylül'de yapılan Referandum'u bu bağlamda ele aldı. İlk darbenin 1960'ta yapıldığını belirten Yılmaz, bu dönemde 2. Cumhuriyet döneminin başladığını söyledi. 1980'de yaşanan darbe sonrasında demokrasiye geçişin politikacılara güvenmeyen bir askeri elit tarafından yapılan Anayasa ile sonuçlandığını söyledi. Yılmaz'a göre 82 Anayasası'nın mantığı ise "Devleti halktan korumak".
1995'te, 2001'de ve 2005'te TBMM'de yapılan Anayasa değişikliklerinin Avrupa Birliği'ne uyum amacıyla yapıldığını söyleyen Yılmaz, 2007 halk oylamasıyla değiştirilen maddelerin ise Cumhurbaşkanlığı Seçiminde gerçekleşen krizden kaynaklandığını belirtti. Yılmaz'a göre kriz, devlet elitlerinin gücü paylaşmak istememelerinden çıkmıştı.
27 Nisan 2007 E-muhtıra'dan sonra gerçekleşen 22 Temmuz seçimlerinde AK Parti'nin % 47 oy almasını 1982 Anayasası'nın sonu olarak yorumlayan Yılmaz, 2008'de yaşanan başörtüsü kriziyle kapatılma tehlikesi atlatan AK Parti'nin hâlihazırdaki sistemin yeni Anayasa yapımına olanak tanımadığını ve önceliğin Anayasal değişikliğe verilmesi gerektiğini anladığını söyledi. Yılmaz'a göre 12 Eylül Referandumu'nun altında yatan temel neden buydu.
Karaveli: "Gelecek hakkında hem umutluyum hem kaygılıyım"
Halil Karaveli ise Thomas Friedman'ın 26 Mart'ta kaleme aldığı yazısından alıntıyla konuşmasına başladı. Irak deneyiminden anlaşıldığı üzere, özgürlük inşa etmenin gerçekten zor bir iş olduğunu vurguladı. Huntington'un Türkiye'nin "town country" olduğu tezine katıldığını belirten Karaveli, Türk toplumunun kutuplaşarak Türk-Kürt, Sünni-Alevi, laik-dindar olarak bölündüğünü belirtti. Türklerin Kürtlerden, Alevilerin Sünnilerden, laiklerin dindarlardan korktuklarını söyledi.
Türk insanının birbirine güvenmediğini belirten Karaveli, öncelikli olarak hasar gören toplumsal ilişkilerin tamir edilmesi gerektiğini dile getirdi. Temel meselenin ise Etnik mesele olduğunu belirtti.
AK Parti'nin şu ana kadar görülmemiş şekilde devlet kurumları üzerinde hâkimiyet kurduğunu ve yeni bir elit ve orta sınıfı yarattığını belirten Karaveli, oyların % 50'sini almamış olmasına rağmen Erdoğan'ın Türkiye'nin Nelson Mandela'sı olduğunu belirten Karaveli, gelecek hakkında hem umutlu hem de kaygılı olduğunu söyledi.
Emiliano Alessandri: "CHP AB politikasını gözden geçiriyor"
Emiliano Alessandri ise Anayasa değişikliklerini Türkiye-Avrupa Birliği kapsamında ele aldı. CHP'nin son zamanlarda Avrupa Birliği lehinde yaklaşım geliştirdiğini, AB karşıtı politikalarını gözden geçirdiğini belirten Alessandri, fakat CHP'nin bunu gerçekleştirmekten uzak olduğunu aktardı.
AK Parti'nin Avrupa Birliği üyeliği konusunda üstlendiği duruşunda bir değişiklik olmadığını söyleyen Alessandri, 2002-2005 arası dönemle 2005 sonrası dönem karşılaştırıldığında Avrupa Birliği üyeliğinin AK Parti'nin öncelikli politikası olmadığı yönünde izlenim uyandırdığını belirtti. Bu izlenim, Fransa gibi ülkelerin Türkiye'nin Avrupa Birliği üyeliğine karşıt olmasına sebep olduğunu ve bu durumun katılım sürecini belirsiz hale getirdiğini söyledi. Alessandri, 12 Eylül Referandumu'na konu olan Anayasal değişikliklerin Türkiye'yi birçok alanda Avrupa Birliği standartlarına yaklaştırdığını aktardı.

12 Haziran'da yapılacak Genel Seçimler sonrası için umutlu konuşan Alessandri, büyük siyasi partilerin Anayasal değişiklikleri devam ettirme konusunda vaatlerde bulunmalarını pozitif bulduğunu söyledi. Umudun tüm siyasi partilerin bir uzlaşma sağlaması yönünde olduğunu belirten Alessandri, böylece yeni Anayasa'nın tek bir partinin metni olmaktan çıkıp, tüm vatandaşların kendilerini bulabilecekleri bir metin haline gelmesi yönünde olduğunu dile getirdi.

Nuh Yılmaz Alevi Çalıştayları ile başlayan ve devam edecek olan sürecin önemli bir adım olduğunu belirtti. Ergenekon davası ve gazetecilerin tutuklanması olayları üzerine gelen sorular için ise Devletin yaptığı bir yanlıştan bahsedilebileceğini fakat bunun topyekûn olarak Ergenekon davasının demokratikleşme karşıtı ya da özgürlük karşıtı olduğu anlamına gelmediğini belirtti.

Halil Karaveli ve Emiliano Alessandri