Türk profesörden büyük buluş

(A.A)

ABD'deki Boston Üniversitesi'nde araştırmalarını sürdüren Prof. Dr. Selim Ünlü, virüsleri her bir hastalık riski için ayrı yapılan pahalı ve zaman isteyen testlerin yerine, pek çok hastalığı aynı anda tespit edebilen ucuz ve güvenilir yöntemiyle bilim dünyasında bir yeniliğe imza attı.

Yöntemle, hastalık tespiti için gereken birçok virüs testi, tek bir kan örneğiyle bir saat içinde sonuç veriyor.

Üzerinde birkaç tane patent başvurusu yapılan yöntemle ateşli kanamalı hastalıklardan, AIDS gibi pek çok virüs türü güvenilir şekilde ayırt edilebiliyor, böylece hastalık ilerlemeden tedavide başarı şansının arttırılması hedefleniyor.

AA muhabirine araştırmasına ilişkin bilgi veren Boston Üniversitesi Elektrik ve Bilgisayar ve Bioyemedikal Mühendisliği Bölümleri öğretim üyesi Prof. Dr. Selim Ünlü, son çalışmalarında çok yüksek hassasiyetle virüsleri tespit etme çalışmalarını yürüttüklerini anlattı.

Kanda bulunan ve hastalık yapıcı virüslerin, ışık mikroskobu ile görünmeyecek kadar küçük olduklarını ve ancak elektron mikroskobu altında gözlemlenebileceğini, ancak bunun da geçerli bir yöntem olmadığını anlatan Ünlü, kendilerinin geliştirdiği yöntemle, basit ve ucuz şekilde virüslerin büyüklükleri ve şeklinin tespit edilebildiğini söyledi.

Biomoleküllerin hızlı ve güvenilir şekilde belirlenmesini sağlayan yöntemlerinin Interferometric Reflectance Imaging Sensor (IRIS) adını taşıdığını belirten Ünlü, yöntemleriyle ilgili şu bilgileri verdi:

''Metodumuzda sensör yüzeyine bağlanan virüsleri tek tek görebiliyoruz, hatta onların büyüklüklerini ve şeklini tanıyabiliyoruz. Böylece bir çok hastalıkla alakalı virüsleri aynı yüzey üzerinde algılama şansına sahip oluyoruz.

Yöntemde sensör yüzeyine virüsleri tanıyacak antikorlar konuluyor. Antikorlara yapışan virüsleri algılayarak tanı konulması toplam bir saatten kısa zamanda yapılabiliyor.''

''Samanlıkta iğne aramak gibi''

Karmaşık yapıdaki kandan virüs tayinlerinin tespitinin ''samanlıkta iğne aramak kadar zor'' olduğuna işaret eden Ünlü, ancak hastalığın tedavisine başlanması için dünya genelinde, hızlı ve güvenilir sonuç veren test arayışının sürdüğünü söyledi.

Amacın hastalığın ilk evresinde tanı koyabilmek olduğunun altını çizen Ünlü, mevcut yöntemlerin ise pahalı aletlerle, her bir hastalık için ayrı ayrı yapılabildiğini belirtti.

Bu nedenle dünyada bir virüs salgını olduğunda pek çok insana test yapılamadığını vurgulayan Boston Üniversitesi Elektrik ve Bilgisayar ve Bioyemedikal Mühendisliği Bölümleri öğretim üyesi Prof. Dr. Ünlü, şöyle konuştu:

''Birçok enfeksiyon hastalığının ilk belirtileri birbirine çok benziyor; örneğin burun akıntısı başlıyor ve ateş...Enfeksiyonun ne olduğuna dair bir tahmininiz varsa, şu andaki tanı koyma yöntemlerine göre, bu hastalığı yapan virüs var mı yok mu diye bakıyorsunuz? Bu yöntemler, bir soru ve bir cevap şeklinde işliyor. Bizim geliştirdiğimiz yöntemde ise 'bu hastada hangi virüs var?' sorusuna cevap arıyoruz.

Yöntemimizde virüsleri tek tek görebildiğimiz için çok kolay hastalık tayini yapılabiliyor. Böylelikle, bölgesel salgınlarda en yüksek olasılıklı virüs enfeksiyonlarının hepsini birden test etmek için yöreye özel sensörler geliştirilmesi mümkün olacak.

Örneğin Türkiye'de kırım kongo kanamalı ateşi, domuz gribi, kuş gribi gibi aynı anda yaygın olan hastalıkları tek bir test ile tanılandırabilmesi için bizim geliştirmiş olduğumuz gibi çoklu testler son derece önemli olacaktır.''

Afrika kıtasında AIDS'li bir annenin çocuğuna tanı koymanın iki ay sürebildiğine işaret eden Ünlü, bu nedenle yüzde 50 oranında ölümlerin yaşandığına dikkati çekti.

Prof. Dr. Selim Ünlü, patentini yakında almayı bekledikleri yöntemleriyle bir saat içerisinde pek çok virüsü aynı anda tanımanın mümkün olacağını sözlerine ekledi.