Türkiye ve İsrail ilişkilerinin tarih cetveli

(USASABAH)

Türkiye, 1948'de kurulan İsrail'i ilk tanıyan ülkelerden biri olmasına karşın ilişkiler hep inişli çıkışlı bir seyir izledi.

- 1967 savaşının sonrasında Mescid-i Aksa'nın yakılmasının ardından Müslümanlar ilk defa, İKÖ çatısında birleşti. Türkiye, Konferansta İsrail'e yönelik alınan kararları kısmen tanıdı.
- Türkiye, 1973 Savaşı sırasında Arapları destekledi, ülkesindeki üslerin İsrail'e yardım amacıyla kullanılmasına izin vermeyeceğini açıkladı. Araplara yardım etmesi için hava sahasını SSCB'ye açtı.
- Türkiye, 1975'te BM Genel Kurulu'ndaki oylamada Siyonizm'i ırkçılıkla eşdeğer gören kararı destekledi. Ayrıca 1975'te BM Genel Kurulu'nda alınan kararlar doğrultusunda FKÖ'yü Filistin'in tek meşru temsilcisi olarak tanıdı.
1980'de de ilişkiler 2. katip seviyesine indirildi!
- İsrail 29 Temmuz 1980'de İsrail Parlamentosu'nda kabul edilen bir kanunla Kudüs'ü başkent ilan etti. Diğer Müslüman ülkeler gibi Türkiye de tepki gösterdi. İsrail'in Kudüs'ün ilhakı nedeniyle 1956'dan 1980'e kadar müsteşar düzeyindeki temsil, 2. Katip seviyesine indirdi.
- İki ülke arasındaki temsil düzeyi 7 yıl boyunca ikinci katip düzeyinde kaldı.
- İlişkiler 1988 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu toplantısında gerçekleşen Şimon Peres-Mesut Yılmaz görüşmesinin ardından yeniden hızlandı.
- Kasım 1993'te Hikmet Çetin İsrail'i ziyaret eden ilk Türk Dışişleri Bakanı oldu. Sonra Başbakan Tansu Çiller İsrail'e gitti. Askeri işbirliği geliştirildi.
- Ocak 1994 sonunda İsrail Cumhurbaşkanı Ezer Weizmann, dönemin Cumhurbaşkanı Demirel'in konuğu oldu.
- Türk-İsrail ilişkileri 1996 Şubatı'nda Genelkurmay İkinci Başkanı Çevik Bir'le İsrail Savunma Bakanı arasında parafe edilen 'savunma işbirliği' anlaşmasıyla stratejik boyuta geldi. Belgenin içeriğinden Erbakan hükümetinin haberi yoktu.

Cumhurbaşkanı Demirel İsrail ziyareti sırasında İsrail Cumhurbaşkanı Weizmann ile

"İsrail'in ebedi başkenti Kudüs'e hoşgeldiniz"
- Türkiye'den İsrail'e en üst düzey ziyareti Cumhurbaşkanı Demirel gerçekleştirdi. 1980'de İsrail'in Kudüs'ü başkent ilan etmesine karşı çıkan Demirel, 1996 Martı'nda, Weizmann tarafından, "İsrail'in ebedi başkenti Kudüs'e hoş geldiniz" sözleriyle karşılandı.
- 11 Nisan 1996'da İsrail, Lübnan'a bir kez daha saldırdı. BM kampına sığınmış yüzlerce sivil öldü. İsrail uçaklarının Türk hava sahasını kullandıkları haberi duyuruldu.
- Erbakan'ın Başbakanlığı döneminde, TSK'nın kullandığı F-4 uçaklarının modernizasyonunun İsrail tarafından yapılması anlaşması imzalandı.
- Erbakan'ın İstanbul'da Müslüman Kardeşler Örgütü temsilcileriyle yaptığı toplantının ardından ABD'deki en etkili Yahudi kuruluşu Anti-Defamation League'un Başkanı Abraham Foxman, Türkiye'ye gelerek, İsrail Dışişleri Bakanı David Levy'ye Erbakan'ın randevu vermesini istedi. Erbakan randevu verdi ama Levy ile tokalaşmadı.

Başbakan Bülent Ecevit, İsrail Başbakanı Ariel Sharon ile Ankara'da, yıl 2001.

Ecevit: "İsrail Cenin'de soykırım yaptı"
- İsrail'in 2002'deki Cenin operasyonuna dönemin Başbakanı Bülent Ecevit, sert tepki gösterdi. Ecevit'in İsrail'i 'soykırım yapmakla' suçlayan açıklamaları gerginliği tırmandırdı.
- Dünyanın terörist kabul ettiği Hamas'a ilk kapıyı Türkiye açtı. Hamas'ın 2006'da seçimlerden galip çıkmasının ardından Hamas'ın Siyasi Büro Şefi Halid Meşal ve beraberindeki heyet, Ankara'ya geldi. İsrail, sert tepki gösterdi. ABD'deki Yahudi kuruluşları hükümeti protesto etti.
- Eylül 2006'da İsrail'in Lübnan'a yönelik operasyonuna da Erdoğan hükümeti sert tepki gösterdi. Erdoğan, sivillere gönderilen yardımların vurulduğunu söyledi ve İsrail'i "terörist olmakla" suçladı.
- Türkiye, İsrail ve Suriye arasındaki görüşmelere arabuluculuk yaparken, 22 Aralık 2008'de İsrail'in o dönemki Başbakanı Ehud Olmert Ankara'da Erdoğan'a söz vermişti. Ancak döner dönmez Gazze
operasyonunu başlattı.

Başbakan Tayyip Erdoğan Davos'ta
Erdoğan "One Minute" dedi
- 29 Ocak 2009 yılında Davos'ta düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu'nda, Gazze konulu konferansa katılan Başbakan Tayyip Erdoğan ile İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres'in yaptığı tartışma tarihe "one minute" krizi olarak geçti. Türkiye, İsrail ile ilk olarak ortak tatbikatları iptal etti.
- Ocak 2010'da İsrail Dışişleri Bakan Yardımcısı Ayalon, Çelikkol'u makamına davet edip, kendisininkinden alçak bir koltukta oturttu. Ardından da İsrailli gazetecilere dönüp, İbranice, "Görüyorsunuz, o bizden aşağıda oturuyor, biz yüksekteyiz ve burada sadece İsrail bayrağı var" dedi.
Bu muameleye Türkiye'nin tepkisi çok sert oldu. Çelikkol merkeze dönerken, İsrail özür dilemek zorunda kaldı.
- 31 Mayıs 2010'da Gazze'ye yönelik ablukayı protesto etmek için yola çıkan Mavi Marmara Gemisi'ne İsrail askerleri, açık denizde müdahale etti. 9 Türk öldü.
- Türkiye, Mavi Marmara operasyonunun ardından 4 defa İsrail ile görüşme masasına oturdu, iki defa da mutabakat sağlandı ancak diplomatların vardığı mutabakatı Netanyahu hükümeti ilan edemedi.
Son olarak 6 ay daha Palmer Raporu'nun ertelenmesini isteyen İsrail'in raporu New York Times'a sızdırması üzerine Ankara, 5 maddelik eylem planını başlattı.