Obama'nın sağlık mimarlarından biri Türk

(A.A)
Amerika'da sağlık alanında hükümete danışmanlık hizmeti veren ülke genelindeki 5 üniversiteden biri olan Brandeis Üniversitesi The Heller School'da üst düzey akademisyen olarak görev yapan Dr. Can Erbil, ekipteki tek Türk olmanın gururunu yaşıyor.
Erbil, 1988'de Alman Lisesi'ni bitirdiğini, ardından 1992'de Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi bölümününden mezun olduktan sonra 1993'te ABD'ye burslu olarak gittiğini, burs imkanı sağlamasının yanı sıra asistanlık da yaptığını belirtti.
Amerika'da 8 yıl süresince yaptığı master ve doktora programlarıyla birlikte 2 yıl Dünya Bankası'nda çalışma deneyimi kazandığını dile getiren Erbil, çeşitli üniversitelerde de ders verdiğini ifade etti.
Erbil, uzmanlığı olan uluslararası ticaret ve ekonomi üzerine son 16 yılda 2 binin üzerinde öğrenciye ders verdiğini kaydetti.
Brandeis Üniversitesi'nde 2002'den bu yana ekonomi ve uluslararası işletme bölümünde tam zamanlı akademisyen olarak görev yaptığını söyleyen Erbil, geçen yıldan bu yana da üniversite bünyesinde sosyal politikalar ve yönetim alanında araştırmalar yapan The Heller School'da üst düzey akademisyen olarak çalıştığını anlattı.
Obama yönetiminin sağlık mimarı
Okulun ekonomi, eğitim, siyaset alanlarında özel ve kamu olmak üzere hükümetlere danışmanlık hizmeti verdiğini dile getiren Erbil, ancak merkezin sağlık politikaları alanında etkin olduğunu belirtti.
Erbil, okulun tüm Amerika'da hükümete danışmanlık hizmeti vermeye yetkili sertifikalı 5 merkezden biri olduğunu, bu merkezler arasında da birinci olduğunu belirterek, ayrıca okullar arasında da ilk defa danışmanlık sertifikasını 30 yıl önce alan merkezin The Heller School olduğunu anlattı.
Merkezin 30 yıldır sürekli sertifikası yenilenen tek okul olduğunu, çünkü Amerikan hükümetiyle çok başarılı çalışmalar yaptığını bildiren Erbil, Brandeis Üniversitesi The Heller School Sağlık Yönetimi ve Politikaları Direktörü Prof. Dr. Stanley Wallack'ın, ABD Başkanı Barack Obama'nın sağlık politikasının ilk mimarlarından olduğunu söyledi.
Ekipteki tek Türk
Sadece hükümetlerle sınırlı kalmayıp, dünya genelinde önemli kuruluşlar, özel sektör, vakıflar, birlikler, derneklerle de çalıştıklarını dile getiren Erbil, Amerikan hükümetine sağlık alanında politikalar geliştirdiklerini, sektördeki harcamalar ve kalitesi, ödeme ve sigorta sistemleri üzerine yeni bakış açıları getirdiklerini ifade etti.
Can Erbil, Heller School'da Amerikan hükümetine sağlık alanında politikalar geliştiren ekipteki tek Türk akademisyen olduğunu ve orada Türkiye'yi temsil etmenin gururunu yaşadığını da kaydetti.
Maliyetler yüksek
''Amerika'da sağlık alanındaki en büyük sorunlarından biri, sağlık harcamalarının çok yüksek olması. Herkes bu sağlık harcamalarının nasıl daha düşük seviyeye getirileceği yönünde değişik sistemler öneriyor'' diyen Erbil, hangi sistemlerin daha verimli çalışıp, hangilerinin çalışmadığını verilere dayalı olarak raporlamalarla hiç polemiğe yer vermeyecek şekilde belgeleyerek hükümete sunduklarını anlattı.
Erbil, ''Bizim yaptığımız daha çok gözlemlemek, veri toplamak. Bu, herhangi bir sağlık politikasının doğru yönde gidip gitmediğini belirlemek'' dedi.
Amerika'da hükümetin yanı sıra özel şirketlerle ve ilaç şirketleriyle çalıştıklarını da dile getiren Erbil, hükümet ve özel şirketler arasında diyaloğu kurmak için bir forum oluşturduklarını, iki tarafla da masaya oturup konuştuklarını, çünkü hükümet ve özel sektörünü her zaman için aynı politika temelinde buluşmadığını söyledi.
Erbil, şunları kaydetti:
''Obama'nın ilk yaptığı icraatlarından biri sağlık politikasını yürürlüğe koymak oldu. Hem seveni, hem sevmeyeni olan bir politika. Sevmeyenlerin beğenmediği yönü, herkesin sağlık sigortası almak durumunda bırakılması. Sigortanız yoksa ufak bir ceza veriyorsunuz. Bu sistem, Amerika'daki insanların mantalitesine pek uymuyor. İnsanlar, (Hükümet bizim ne yaptığımıza pek fazla karışmasın. Risk almak istiyorum) gibi fikirler üretiyor. Eğer hastaysanız, sigortanız yoksa acile gittiğiniz de para ödemeden her türlü tedaviniz karşılanıyor. Yasal olmayan yollardan ülkeye giriş yapsanız bile. Acildeki harcamalar çok daha yüksek. Bu yasayla da amaçlanan bunun önüne geçmekti. Şu anda Amerika'da sigorta kapsamına alınan insanların oranı yüzde 95'lerde. Zaten böyle de olması gerekir. Ödemelerde sıkıntılar var. Zorunluluk belki kaldırılabilir. Bu sistemi pek etkilemez. Amerika'da hekimler size verdikleri hizmet karşılığında ücret alıyor. Siz ne kadar hasta olursanız, doktor ne kadar ilaç yazarsa, ne kadar ameliyat ederse o kadar para alır. Parça başı gibi. Doktor, hastanın hasta olmasını tercih ediyor doğal olarak. Öncelikli olarak bunun değişmesi gerek. Hastanın hasta olduğu için doktora para verir durumda değil, tam tersine eğer doktor hastayı sağlıklı tutabiliyorsa prim veya teşvik etmek gibi bir sisteme doğru gidişat olabilir. Şu an bu tartışılma aşamasında.''
Sağlık alanındaki en büyük sorunlardan birinin de maliyetlerin yüksekliği olduğunu dile getiren Erbil, Türkiye sağlık harcamalarının GSMH'ya oranının yüzde 6.1, Amerika'da ise bu oranın yüzde 17 olduğunu, bunun içerisinde sağlık sektöründe yapılan binalar ve fiziki düzenlemelerin de bulunduğunu kaydetti.
Erbil, ''İnsanların geliri arttıkça sağlık harcamaları da artıyor. Bu doğal bir şey. Amerika'da insanlar hayatlarının son 1 veya 1,5 yıllık dönemlerinde tüm hayatları boyunca yaptıkları sağlık harcamasından daha fazlasını yapıyor'' dedi.
Amerika'daki sağlık tablosunun Türkiye'den biraz daha farklı olduğunu dile getiren Erbil, Türkiye'de devletin sağlık sektöründe en büyük oyuncu, kural koyucu, ABD'de ise belirleyici olan tarafın özel sektör olduğunu, bu nedenle aracı olarak danışmanlık hizmetlerine hükümetin çok önem verdiğini belirtti.
Erbil, Amerika'da yeni bir sistem üzerinde çalışıldığını, buna göre sigorta şirketleri devre dışı bırakılarak, işverenin doktor ile doğrudan bir iletişim kurmasına doğru bir çalışma üzerinde tartışmalar yapıldığını anlattı.
Türkiye'de sağlıkta önemli gelişmeler sağladı
Erbil, ''Dünyadaki gelir arttıkça sağlığın giderlerdeki payı artıyor. Herkesin aklına mali sürdürülebilirlik sorusu geliyor. Bu sadece gelişmekte olan ülkeler için değil, gelişmiş ülkeler için de geçerli. Amerika'da da bu sistemin iflas edeceğini düşünen çok'' dedi.
Can Erbil, sadece Amerika ile sınırlı olmadıklarını, Mısır ile 12 yıldır iletişim halinde olduklarını, Körfez, Latin Amerika ve Asya ülkelerinde aktif olarak çalıştıklarını söyledi.
Türkiye'de sağlık alanında yapılan atılımlara da dikkati çekerek, ''Türkiye'deki sağlık göstergelerine bakıldığında dünyada birçok yerde ders olarak öğretilebilecek kadar büyük sıçramalar yapıldı. Ama bunlar gösterilmiyor, bunun gösterilmesi lazım. Bunun üzerinde çalışma yapacağız. Türkiye'de yapılan bazı politikalar, sadece gelişmekte olan ülkeler için değil, gelişmiş ülkelere de vaka analizi olacak durumda. Avrupa'nın birçok ülkesinde ve Amerika'daki sağlık sektöründe ciddi sıkıntılar var'' diye konuştu.
Türkiye'nin de başladığı noktaya işaret eden Erbil, ''Mesela, bebek ölümlerinde çok hızlı şekilde gelişme sağlandı. Ancak bundan sonraki gelişme daha zor olacak. Çünkü belli noktaya gelmek hızlı oluyor, sonraki gelişmeyi yapmak için çok daha sağlam, ayakları yere basan çalışmalara ihtiyaç var. Ölçüm yapıp hangi politikanın yapılması gerektiği, nerelerde aksama var, nerede ne yapılması gerektiği tarzında veriler lazım. Hem Sağlık Bakanlığı, hem de özel sektör ve sendikalar hepsi bunun farkında. Böyle bir boşluğun doldurulması gerekiyor'' şeklinde konuştu.