"Türkiye, ABD'den daha büyük rol oynayabilir"

(AA)
İsrail'de yayımlanan Haaretz gazetesi yazarı Gideon Levy, ''Filistin topraklarındaki İsrail işgali de eski Arap rejimlerinden daha az vahşi veya daha az gayrimeşru değildir. Arap Baharı'ndan söz ediyorsak, bu, Filistin topraklarındaki İsrail işgalinin sona ermesini de içermelidir'' dedi.
Türk Vakfı'nca bu yıl ''Yeni Bir Dünya Kurmak-Building a new world'' ana temasıyla düzenlenen ''2. İstanbul World Political Forum IWPF'' kapsamındaki ''Yeni ve Adil Bir Dünya Düzeni'' başlıklı oturumda konuşan Levy, İsrail işgalinin küresel ana sorunlardan biri olmayabileceğini ama bölgede ve başka yerlerde duygusal bir etki yarattığını söyledi.
Levy, ''Orta Doğu'da İsrail işgalinin sürdüğünü görmezden gelen her gelişme tarihi bir fırsatı kaçırır'' diye konuştu.
Küresel değişimden ve ABD'nin güç kaybetmesinden söz edildiğinde, ABD'nin İsrail işgalindeki rolü ve desteğinin hatırlanması gerektiğini söyleyen Levy, ''ABD'nin desteği olmadan bu işgal 45 yıl süremezdi. Belki şimdi ABD'nin daha az etkili olacağı bir döneme giriyoruzdur, belki ABD'nin İsrail işgaline verdiği destek azalacaktır ama yine de İsrail'de 5 milyon Yahudi, dünyadaki 7 milyar insanın yanıldığına inanmayı sürdürecek'' dedi.
''Türkiye, bölgede ABD'den de büyük bir rol oynayabilir''
Levy, Türkiye'nin, İslam ile demokrasinin birlikte olamayacağını ileri süren ırkçı ve ön yargılı görüşler karşısında bir model teşkil ettiğini vurgulayarak, şöyle devam etti:
''Türkiye, İslam'ın demokrasiyle birlikte olabileceğini gösteren bir örnektir. Orta Doğu'da çok önemli bir rol oynaması gereken Türkiye, hem Arap dünyasıyla hem de İsrail ile iyi ilişkilere sahip, bölgedeki tek süper güçtür. Ama kendisini bölgede gerçekten kabul eden tek ülke olan Türkiye'yle iyi ilişkiler içinde olmak için her şeyi yapması gereken İsrail, bunun tam tersini yapıyor. Türkiye gibi bölgedeki gücü, etkisi artan stratejik bir müttefiki kaybetmenin mantığını anlayamıyorum. Bence Türkiye, bölgede ABD'den de büyük bir rol oynayabilir.''
Arap Baharı'nın İsrail'de büyük bir tehlike olarak algılandığını belirten Levy, ''İsrail için eski rejimler son derecece rahattı. Barış ve ekonomik ilişkiler için Hüsnü Mübarek'ten daha iyi hangi muhatap olabilirdi ki İsrail için? Beşşar Esed bile İsrail için gayet makul bir seçenek. Arap Baharı, İsrail'de hemen şeytanlaştırıldı, bir beyin yıkama başladı. Ama İsrail için şunu anlama zamanı geldi: İsrail yaşayacaksa, Orta Doğu'da kabul görecekse, diktatörlerle iyi ilişkiler içinde olmak yetmez, halklarla iyi ilişki içinde olması lazım'' diye konuştu.
Levy, Orta Doğu'da demokrasinin sonunda İsrail için de barış demek olacağını kaydederek, ''Arap Baharı sadece bölge için değil, İsrail için de bir ümit kaynağı. Arap Baharı'nın başarıya ulaşmasını dilemeliyiz'' dedi.
Orta Doğu'da zalim rejimler arasında İsrail işgalinin de olduğunu söyleyen Levy, ''Filistin topraklarındaki İsrail işgali de eski Arap rejimlerinden daha az vahşi veya daha az gayrimeşru değildir. Arap Baharı'ndan söz ediyorsak, bu, Filistin topraklarındaki İsrail işgalinin sona ermesini de içermelidir'' dedi.
ABD, süper güç konumunu koruyacak
Harvard Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü öğretim üyesi Prof. Stephen Walt da şaşırtıcı olanın Arap Baharı değil, bu hareketlerin ülkeden ülkeye yayılma hızı olduğunu kaydetti. Arap Baharı'nın henüz çok erken bir safhasında olunduğunu savunan Walt, Fransız ve Bolşevik devrimlerinin tamamlanmasının yıllar sürdüğünü hatırlattı.
Walt, politik gücün ekonomik güçten kaynaklandığını vurgulayarak, ''Türkiye, Brezilya, Hindistan ve Çin gibi ekonomisi büyüyen ülkeler gelecekte siyasette daha etkili olacaklar. Bu anlamda işler değişiyor. Ancak bu değişiklikleri, bu ülkelerin kısa vadede kazanacağı siyasi gücün büyüklüğünü abartmamak gerekiyor'' dedi.
Brezilya örneğini veren Walt, bu ülkenin ekonomisinin ABD ekonomisinin altıda biri büyüklüğünde olduğuna dikkat çekerek, ''Yani ABD'nin süper güç konumunu daha yıllarca, belki on yıllarca sürdüreceğini söyleyebiliriz'' diye konuştu.
Türkiye ve Türk dış politikasındaki değişimlerin büyüleyici bir çalışma alanı olduğunu belirten Walt, ''komşularla sıfır sorun'' politikasına atıfta bulunarak, ''Bence bu, Türkiye'nin ilerlemesi gereken yoldu. Çünkü Ankara, bölgedeki diğer ülkelerin sorunlarını çözmek için gelecekleri bir nokta olacaktı'' dedi.
Bunun, dile getirilmesi ve başlatılması nispeten kolay ama mükemmel bir şekilde yürütülmesi zor bir politika olduğunun görüldüğünü belirten Walt, sözlerini şöyle tamamladı:
''İsrail'le ilişkilerin durumu ve son olarak Suriye'yle ilişkilerin aldığı şekil, bu politikanın önünde engeller olduğunu gösterdi. Türkiye, şimdi ABD'nin ve başka büyük güçlerin bildiği bir dersi öğreniyor; Bir vizyonla, bir hedefle yola çıkmak kolaydır ama bunlara erişmek başlangıçta düşündüğünüzden daha zordur. Çünkü başka ülkeler sizin yapmamalarını tercih edeceğiniz şeyleri yapabilirler, tavsiyelerinizi dinlemeyebilirler.''