Mark Zuckerberg'in eğitimi

Mark Zuckerberg'in hayatı ana hatlarıyla artık iyi biliniyor. New York'un kuzeyindeki Dobbs Ferry banliyösünde çocukluğunun geçtiği, Harvard Üniversitesi'ndeki "thefacebook" savaşları, California'nın Silikon Vadisi'ndeki engellenemez yükselişi hepimizin malumu.
Facebook'un yaklaşık 100 milyar dolardan halka arz edilmesiyse günümüzün en büyük başarı öykülerinde yeni bir sayfa açacağa benziyor. 28 yaşındaki Zuckerberg görülmemiş bir zenginliğe sahip olacak. Sekiz yıl önce varolmayan bir şirket için fena değil.
İletişim kurma ve düşünme biçimlerimizi alt üst eden, Gutenberg'e kadar giden devrimciler zincirindeki son halkayı temsil eden kişi olarak bunda en büyük pay sahibi de Zuckerberg'in kendisi. Dudak uçuklatan rakamlar bir yana, kafamıza takılan soru, onun buna hazır olup olmadığı. Tabiri caizse, bu genç McDonald's veya Goldman Sachs'tan daha değerli olan halka açık bir şirketin başına geçecek kadar büyüdü mü? Facebook'un geleceği kadar yeni hissedarların servetlerini de bu sorunun cevabı belirleyecek. Zuckerberg ilk kez amansız bir borsanın gerçek zamanlı sınavından geçecek. hem Zuckerberg'e danışmanlık yapıp hem de Facebook'un ilk günlerinde şirkete mali destek veren LinkedIn'in kurucularından Reid hoffman, "Bir bahis oynuyorsunuz. Bu bahsin konusu kurucunun daha ileriye gidip gitmeyeceği ile ilgilidir. Zuck şimdiye kadar çok iyi bir iş çıkardı" diyor. Bu zaten tartışılmaz. Asıl soru, Zuckerberg'in icra başkanı olarak bundan sonra nereye gideceği. Gerek Silikon Vadisi'ndeki onlarca risk sermayedarı ve girişimci, gerek onun Facebook'tan iş arkadaşları ve ona akıl hocalığı yapmış olan başkaları umut verici bir tablo çiziyorlar. Onun kendine güveni giderek artan bir lider olduğunu ve hem bazı büyük başarısızlıklarından hem de şaşırtıcı başarılarından ders aldığını söylüyorlar. Dostları kadar iş arkadaşları da Zuckerberg'in hedefinin uzun vadeli bir CeO'luk olduğunu kabul ediyor. Onlara göre Zuckerberg milyarlarca dolarlık bir ödüle konmak üzere olsa bile sınırlarının çok iyi farkında. İyi olduğu alanları (ürün tasarımı ve strateji) yakından idare ederken zayıf olduğu konularda (günlük yönetim işleri, operasyonlar) yetenekli insanları işe alıyor. Zuckerberg, kurumsal tecrübeye sahip 42 yaşındaki kibar ve hayranlık uyandırıcı sağ kolu Sheryl K. Sandberg'in dâhil, üst seviyede mühendis ve yöneticileri yanına kattı. İş arkadaşlarının belirttiğine göre, sıkça acemilik yaptığı konularda, örneğin çalışanlarla iletişim ve işletme olarak Facebook'un oturtulması konularında Sandberg ona yol gösterdi. Fakat California'daki genel merkez bir yana, Zuckerberg'in görüş aldığı isimler arasında Bill Gates ve Steve Jobs gibi teknoloji efsaneleri, Netscape'in eş kurucusu Marc Andreessen ve Washington Post Company'nin başkan ve CeO'su Donalde. Graham gibi çok farklı simalar da oldu. Bir risk sermayedarı, 2005'te tanıştığı genç adamın ondan yalnızca para istemediğini aktarıyor. Meğer Bill Gates'le tanıştırılmak da istiyormuş. (Sonunda onunla kendi çabasıyla tanıştı. Bugün Gates ona hayırseverlik ve yönetim konularında düzenli olarak fikir veriyor.) Zuckerberg'i yıllardır tanıyan Salesforce'un icra başkanı Marc Benioff da, "Mark'ın en ilginç yanı bir lider olarak kendini nasıl yetiştirdiğidir. Onun yalnızca sektör değil, kendi için de inanılmaz bir vizyonu var" diyor.
Kapüşonlu CEO
Zuckerberg topluma uyumsuz biri olarak görülebilir. Wedbush Securities analisti Michael Pachter, Bloomberg TV'de, "Mark, kapüşonuyla aslında yatırımcılara dünyanın pek de umurunda olmadığını, şimdiye kadar ne yaptıysa bundan sonra da aynısını yapacağını anlatıyor. Bence bu henüz olgunlaşmadığının bir göstergesi. Madem yatırımcılardan para istiyor, onlara hak ettikleri saygıyı göstermesi gerektiğini düşünüyorum" dedi. Ancak Wall Street'in de, Facebook'un dünyadaki aylık 901 milyon kullanıcısının da Zuckerberg'in acayipliklerine alıştıkları su götürmez. Halka arz yaklaştığı için adının açıklanmamasını istemeyen bir arkadaşı, "Öğrenmeye gelince sünger gibidir. Ondaki bilgi alma isteği tanıdığım herkesten daha yüksek. Hangi konuda iyi olduğuyla nelerde ortalama ve düşük olduğunu çok açık biliyor" diyor. Harvard'daki oda arkadaşı Joe Green de Zuckerberg'in çok özgüvenli olduğunu, o yüzden de genelde mesafeli göründüğünü aktarıyor. Sevilen Facebook uygulaması Causes'in eş kurucusu olan Green, "Bu size kötü gelebilir ama Facebook gibi bir şey başlatıyorsanız kendinize güveninizin anormal yüksek olması gerek" diyor. O halde onun antik Yunan ve Roma'ya hayranlığı bizi şaşırtmamalı. Çocukken en sevdiği video oyunu, amacın bir "imparatorluk kurmak" olduğu "Civilization" imiş. Bir arkadaşına göre bu oyun "onun Facebook'a hazırlık idmanıydı."
Tehlikeli bir ders
Fakat Zuckerberg 2006'da, CEO sıfatıyla en büyük başarısızlıklarından biri olarak gördüğü bir süreçte neredeyse şirketini yitiriyordu. O zamanlar Yahoo yöneticisi Daniel L. Rosensweig Facebook'a yılmadan kur yapıyor, şirketi için onu satın almayı umuyordu. Zuckerberg'in fiyatıysa 1 milyar dolardı. İkisi el sıkıştılar. Fakat Yahoo'nun borsadaki fiyatı düşünce Yahoo teklifini 850 milyon dolara çekti. Zuckerberg kabul etmedi ve aynı hataya bir daha düşmeyeceğine yemin etti. Nitekim geçen sonbahar Stanford Üniversitesi'ndeki bir konferansta, "Şirketinizi satmak istemiyorsanız kendinizi bu konuyu insanlarla görüştüğünüz bi r duruma sokmayın" dedi. Anlaşmayı destekleyen Facebook'taki iş arkadaşlarının şirketle ilişkisini kesti. Facebook, çevrimiçi gizlilik gibi tartışmalı konularla yüzleştikçe Zuckerberg'in fikirleri kamuoyuna yansımaya başladı. 2006'da News Feed devreye girince de birçok kullanıcı, her profil değişimi ve aktivite otomatik olarak ana sayfalara yansıyacağı için küplere bindi. Zuckerberg sonunda özür diledi ama News Feed'i de neredeyse aynı bıraktı. Bugün bile kullanıcıları daha çok bilgi paylaşmaya (ne olduğunu tam anlamasalar bile) çağıran Zuckerberg ancak şikâyet sesleri yükselince geri adım atıyor. Tüketicilerin Amazon gibi sitelerdeki alışverişini Facebook'ta otomatik yayınlayan reklam programı Beacon tam bir hüsrandı. Zuckerberg üstelemedi ve ardından, bir gizlilik vakfının kurulması için 9.5 milyon dolar ödeyerek bununla bağlantılı bir davada anlaşmaya gitti. Fakat sonra yine bildiğini okudu. Eski bir Facebook çalışanı, "Vazgeçmek nedir bilmiyor. Bir şeyi bir yoldan halledemiyorsa mutlaka başka yollardan tekrar deniyor" diyor. Zuckerberg 2005'te Washington Post Company'ye gidip Facebook'a yatırım yapmalarını istemişti. David Kirkpatrick'in sonradan "Facebook Etkisi" kitabında da anlatacağı üzere, Zuckerberg onlarla Silikon Vadisi'ndeki teknoloji şirketleri arasındaki farka hayret etmiş. Kitapta, "İş kültüründeki farka, oradakilerin uzun vadeli hedeflere kilitlenmelerine şaşırdım kaldım" diyor Zuckerberg. Bunun üstüne Graham'ı dört gün boyunca gölge gibi takip etmiş, toplantılarda yanından ayrılmamış ve büyük bir şirketi yönetmenin neye benzediğini öğrenmeye çalışmış. Gerçi Post Company sonunda yatırım yapmaya yanaşmadı, ama Zuckerberg yalnızca Graham'ın uzun vadeli yaklaşımından değil, şirketin hissedar yapısından da etkilenmişti. Bu yapıda iki hisse türünün varlığı Graham ailesine önemli bir oy gücü sağlıyordu. Zuckerberg şimdi o yapının benzerini benimsedi. Buna göre şirketteki hissesi yarıdan az olacak ama oyların çoğunu o kontrol edecek. Napster'ın eş kurucusu ve ilk başkanı Sean Parker da ona değerli dersler verdi.
"Avukatlara gerek yok, başbaşa görüşelim"
Bugün 32 yaşında olan Parker, Facebook yönetim kurulunda Zuckerberg'e iki koltuğu garanti eden yasal belgelerin hazırlanmasında ona yardım etti. Koltuklardan biri de Parker'ın oldu. Zuckerberg'in bir koltuğu olduğu sürece hisseleri elinden alınamayacaktı. Parker, Facebook'tan ayrılınca da kendini yerini Zuckerberg'e bıraktı. Zuckerberg, Jobs'la daha ilk başlarda temasa geçti. İkisi Apple'ın Palo Alto'daki genel merkezinde yürüyüş yapıyor ve işte rakip olmalarına rağmen, birçoklarının tarifine göre anlamlı bir kişisel ilişki sürdürüyorlardı. Zuckerberg, Jobs'un işe alımlardaki gezintili yaklaşımını benimsedi. İşe alacağı kişilerle, işyerine yakın orman patikalarında yürüyüp yüksek bir yere kadar çıkıyor. Usta Bir Pazarlıkçı "Avukatların bu işe karışmasına gerek yok. Baş başa konuşalım". Zuckerberg satın almak istediği bir şirkete ilk olarak bu sözlerle yaklaşıyor.

Facebook son sekiz yılda FriendFeed, Snaptu ve Gowalla gibi birçok yeni teknoloji şirketini satın aldı ve Nisan'da da 1 milyar dolara Instagram'ı bünyesine katacağını duyurdu. Zuckerberg icra başkanı olarak usta bir pazarlıkçı olduğunu kanıtladı. Bir CEO, "Mark bir şirketi satın almak istediğinde onlara tahmini değerlerini kabul ettirir ve anlaşmaya öyle ikna eder. Sonra Facebook'a para koymak isteyen yatırımcılara döner ve falanca şirketin filanca fiyatla onlara katılacağını, dolayısıyla onların da filanca tutarda yatırım yapmaları gerektiğini söyler" diyor. Yani Mark Zuckerberg hiç olmadığı kadar güvende... ya da ilk kez halka arz edileceği düşünülürse, savunmasız. Çoğu kaynağa göre şirkettekiler dışında pek arkadaşı yok. Ondan başka bir kız arkadaşı ve sahibini seven bir köpeği, bir de Facebook sayfası var. 541,786 kişini onu "beğenmiş". Zuckerberg'le birkaç yardımcısı bazen genel merkezin dışında paten hokeyiyle vakit geçiriyorlar. Var güçleriyle kayıyor, özenle atış yapıyor ve kazanmaya oynuyorlar.

Sol baştan; Zuckerberg'in kız kardeşleri Randi ve Arielle, annesi Karen ve babası Ed. Yıl 2005, Facebook ofisi.