Dünya Suriye çıkmazında

(SABAH)
Selçuk Eren
BM'deki Suriye zirvesinde Ban Ki-moon, Kofi Annan ve Nebil El Arabi, karamsar bir tablo çizmekten öteye gidemedi. Büyük bir iç savaş tehlikesini işaret eden üçlü, Suriye'nin kontrolden çıktığını söyledi.
Suriye'de kanlı çatışmalar devam ederken, uluslararası toplum diplomasi trafiğine hız verdi. 12 Nisan'da yürürlüğe giren ateşkesten sonra Hula'da 108 ve Hama'da 78 kişinin ölmesiyle Annan'ın çöken planı yerine alternatif bir yol aranıyor. İstanbul, Moskova ve New York'ta peş peşe atılan diplomatik adımlardan somut bir öneri çıkmadı. Önceki gece Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Ban Ki-moon, BM-Arap Birliği Suriye Özel Temsilcisi Kofi Annan ve Arap Birliği Genel Sekreteri Nebil El Arabi, BM Güvenlik Konseyi'ne (BMGK) Suriye'deki gelişmeler hakkında bilgi verdi. Basının karşısına çıkan üçlü oldukça karamsar bir tablo çizmekten öteye gidemedi.
ANNAN'DAN YENİ PLAN
Ban, "Suriye'de olanları daha ne kadar kınamaya devam edeceğiz? Büyük bir iç savaş tehlikesi çok yakın. Her türlü sonuca hazırlıklı olmalıyız" derken, El Arabi, "BMGK harekete geçsin ama güç kullanmasın" gibi anlaşılmaz bir cümle kurdu. Çöken barış planının mimarı Kofi Annan da içinde İran'ın da bulunduğu bir Temas Grubu önerisinde bulundu. Annan'ın yeni planı ise başta ABD olmak üzere diğer Batılı güçlerce reddedildi. ABD'nin BM Temsilcisi Susan Rice, "İran Suriye'de sorunun bir parçası, çözüm ortağı değil" dedi. Diplomasi trafiği çıkmaza girerken dünya basını akan kanı durdurmak için dört senaryo konuşuyor:
1) Annan Planı'na devam
2) Muhaliflere askeri desteği artırma
3) BMGK dışı bir askeri müdahale
4) Yemen formülü Ateşkesten sonra yaşanan büyük çaplı katliamlar, Annan Planı'na devam etme
seçeneğini bir alternatif olmaktan çıkardı. Annan Planı'nı artık sadece Rusya ve Kofi Annan telaffuz ediyor.
Annan'ın yeni Temas Grubu önerisi için ise İstanbul Bilgi Üniversitesi'nden Prof. Dr. İlter Turan, "Annan şerefli bir havlu atış için kendine zemin hazırlıyor. İran'ı işin içine dahil etmesi ise yakında çekileceğinin işareti" diyor. Muhaliflere askeri desteği artırmak için daha fazla uluslararası güce ihtiyaç var. Ancak muhaliflerin kendi içlerinde bir bütünlüğünün bulunmaması bu seçeneği masadan kaldırıyor. Avrupa'daki ekonomik kriz, ABD'de kasımdaki başkanlık seçimleri ve Rusya ile Çin'in muhalefeti de BMGK dışı bir müdahale ihtimalini olanaksız kılıyor.
GÖZLER RUSYA'DA
Uzmanlara göre en güçlü ihtimal Yemen formülü olarak öne çıkıyor. İlk olarak Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün CNN'e verdiği röportajda dile getirdiği, ardından da ABD Başkanı Barack Obama'nın Chicago'da Rusya Başbakanı Dmitri Medvedev'e sunduğu formüle göre, Esed iktidarı bırakıp Rusya'ya gidecek.
Hatta Esed tüm aile üyeleri ve paralarını da yanında götürebilecek. Dün ABD'li ve Rus Dışişleri temsilcilerinin Moskova'da Suriye'yi görüşmelerine dikkat çeken İlter Turan, "Barışçıl geçiş için sembolik olarak Esed'in Rusya'ya gönderilmesi en güçlü ihtimal" diyor. Galatasaray Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Beril Dedeoğlu da Suriye'deki rejimin, Esed'in bir şekilde Rusya'ya ya da başka bir ülkeye sığınmasıyla sonlanacağını öngörüyor. Rusya da artık uluslararası alanda vahşeti destekleyen devlet olmak istemiyor.