Yurtdışından diplomalı Japonlara iş yok

TOKYO
Oxford Üniversitesi'nden uygulamalı istatistik konusunda yüksek lisans yapan Ronan Sato'nun asıl isteği memleketi Japonya'da çalışmaktı. Ancak yurtdışında okuyan Japon öğrenciler için düzenlenen bir eğitim fuarında, Japon şirketlerin ona hiç ilgi göstermediğini fark etti. Kasım'da Boston'da düzenlenen forumda birkaç tane Japon finans şirketi kendisiyle mülakat yaptı, ama bunlardan hiçbiri Tokyo'da ilave mülakatlar yapmadan kendisine iş teklif etmeye yanaşmadı. Aynı fuarda Japonya'da çalışan ancak Japon olmayan üç şirketten teklif alan Sato, büyük bir İngiliz bankasının sunduğu işi kabul etti. Sato, "Amacım bir Japon şirketinde deneyim kazanmaktı. Ancak onlar bana karşı son derece ihtiyatlıydı. Japon şirketleri gerçekten küresel yetenek istiyor mu? Bu konuda bana pek ciddi gelmediler" diyor.
Bazı uzmanlara göre bu tavır, Japon şirketlerin küresel piyasada geri kalmasına neden oluyor. Batı'da eğitim almak isteyen Japon öğrencilerin sayısı giderek azalırken, Japonya'nın bölgesel rakipleri Çin, Güney Kore ve Hindistan'ın denizaşırı ülkelere gönderdiği öğrencilerin sayısı giderek artıyor. Bunların çoğu evlerine geri döndüklerinde becerileri, bağlantıları ve küresel perspektifleri sebebiyle yerel şirketler tarafından kapışılıyor.
Chicago Üniversitesi Booth İşletme Okulu mezunu ve eskiden Goldman Sachs'ta çalışmış olan Toşihiko Irisumi, "Japon şirketleri, en iyi yabancı yetenekleri ellerinden kaçırıyor ve bu tümüyle kendi suçları" diyor. Irisumi, genç yetenekleri Japonya'daki işverenlerle buluşturan Tokyo merkezli bir danışmanlık firması olan Alpha Leaders'ı (Alfa liderler) yönetiyor. Ona göre, Japon şirket yöneticilerinin zihniyet değiştirmeye ihtiyacı var. Bu makale için yurtdışında eğitim görmüş 12 Japon vatandaşıyla konuşuldu. Bunlardan biri çifte vatandaşlığı olan ABD doğumlu, Rhode Island'daki Brown Üniversitesi mezunu genç bir kadın. Bize Tokyo'da teknoloji sektöründe bir iş için mülakatlara girdiğini, ama kendisine fazla güldüğünün söylendiğini aktardı. Batı'da eğitim görmüş başkaları da, eleman alımından sorumlu Japon yetkililerin kendilerine alenen "fazla kalifiye" olduklarını söylediğini belirtti. Bu da Batı'da eğitim görmüşlerin Japon iş piyasasına uymayacak kadar seçkin, yükselmek için çok hırslı ve iş değiştirmeye pek yatkın anlamına geldiği belirtiliyor. Bu tavır bir anlamda, şirketlerin küresel sıralamalarda vasat performanslarına rağmen Japon üniversitelerine olan güvenini gösteriyor.
Toronto Üniversitesi'nde kendi parasıyla okuyan ve işletme diplomasıyla 30 yaşında Japonya'ya dönen Ryutaro Sakamoto ise, standart eleman alım programları için çok yaşlı olduğunu keşfetmiş. Panasonic ve Sony gibi şirketlere özgeçmişini gönderse de kendisine geri dönen olmamış. Sonuçta onun iki dil bilmesinden etkilenen Amerikan sigorta şirketi Prudential'ın Japonya birimi onu işe almış. Sakamoto, "Yurtdışında eğitim görmeye zaman ayırmak, Japonya'da sizi şukatsu yarışında geri düşürüyor" diyor.
"Şukatsu", Japon şirketlerin çalışanlarının büyük çoğunluğunu yeni mezunlar arasından seçmesi ve onlardan emekliliğe kadar kendi bünyesinde kalmasını beklediği sistemin adı. Mezuniyetten hemen sonra işe girememek, bir açıdan kariyerin sonu anlamına geliyor. Sakamoto'nun Japonya'ya dönenlere tavsiyesi ise, fazla iddialı görünmemeleri. Connecticut'taki Yale Üniversitesi'nde lisans öğrencisi olan Kenta Koga, stajını Tokyo'daki büyük bir reklamcılık şirketinde yapmış. En büyük hatası kendi fikirlerini açıkça dile getirmek olmuş. Sonunda onu toplantılara almamaya başlamışlar. Koga, bir Japon şirketi için asla çalışmayacağını söylüyor artık.
Japon finans devi Tokyo-Mitsubishi Bankası, her yıl ortalama bin 200 yeni mezunu işe alıyor. Bankanın eleman alımı sorumlularından Keiiçi Hotta, bunlar arasında yurtdışında okumuş ya da Japon vatandaşı olmayanların sayısının 20'den az olduğunu belirtiyor ve ekliyor: "Finans sektöründe kısa vadeli kazanım peşinde olanları istemiyoruz". Maryland Üniversitesi'nde bir yıl okumuş olan Norihiro Yonezava, Panasonic'te herkesin peşinden koştuğu bir pozisyon için girdiği mülakatta yurtdışı deneyimini ve İngilizce bilmesine vurgu yapmadığını ve bu sayede işi almayı başardığını belirtiyor. Yonezava, "Gösteriş yapar gibi görünmek istemedim. Uyumlu bir çalışan olacağımı göstermeye çalıştım" diyor.
HIROKO TABUCHI