İran'a yaptırım seli

ABD'li senatörler Mark Kirk ile Robert Mendez'in hazırladığı yaptırım paketi, nükleer programına getirilen uluslararası kısıtlamaları kabul etmemesi durumunda, İran'ın dünyanın büyük bir bölümündeki ticari ilişkilerini kesmeyi amaçlıyor.
Süreç içinde yer alan kişiler ve ABD Kongresi üyelerinin yardımcıları, yaptırım paketinin, İran'ın denizaşırı ülkelerdeki varlıklarından, bu ülkenin ithal ettiği tüm yabancı mallara kadar her şeyi hedef aldığını belirtti.
Kirk ile Mendez, hazırladıkları yaptırım paketinin, ABD yönetiminin Kongre'den istediği savunma bütçesi teklifine iliştirilmesini talep ediyor.
Yaptırımlar neleri içeriyor
Hazırlanan yeni yaptırım paketi, Avrupa, Asya ve diğer bölgelerde, İran'a makine aksamı ve diğer malları satan şirketlerin ABD pazarlarında iş yapmasının yasaklanmasını öngörüyor.
Müşterileri İran ile iş yapan bankaların da bu müşterileriyle ilişkilerini kesmemeleri durumunda, ABD'de iş yapmalarına yasak getirilmesini de içeren yaptırımlar, İran'ın, denizaşırı kurumlardaki mali varlıklarının dondurulmasını öngörüyor.
Gıda, ilaç ve ''demokrasinin gelişmesine yardımcı olan'' iletişim araçları gibi mallar ise yaptırım kapsamı dışında bırakılıyor.
Kirk ile Mendez bu yıl içinde, İran'ın petrol sanayini hedef alan benzer sert yaptırımları ABD Kongresi'nde kabul ettirmişti.
Ancak ABD Başkanı Barack Obama yönetimi, söz konusu yaptırım paketinde, 20 ülkeye ayrıcalık tanıyarak bu ülkelerin İran'dan azalan miktarlarda petrol ithal etmesine izin vermişti.
Kirk'ün, İran'ın petrol ihracatını hedefleyen yaptırımları tamamlamak amacıyla hazırladığı yeni yaptırım paketinde ise ABD hükümetine, İran ile yaptıkları toplam ticari işlemleri düşürmeleri karşılığında bile, örneğin Almanya'nın bu ülkeye makine araçları ve Çin'in de ucuz ticari mallar satmasına izin yetkisi verilmiyor.
Gözlemciler, Obama yönetiminin ise uluslararası ortaklarını aynı gemide tutabilmek için yaptırım paketinde böyle bir esneklik tanınmasını isteyeceğini dile getiriyor.
Yaptırım paketini destekleyenler, İran'a yönelik yaptırımların artırılmasının, İran ekonomisini iflas noktasına getireceğini ve İran'ın, asıl gücü elinde bulunduran dini lideri Ayetullah Ali Hamaney'i nükleer müzakerelerde geri adım atmaya zorlayacağını savunuyor.
Bu görüşte olanlar, yaptırımlar sayesinde, İran'ın petrol gelirleriyle şişen döviz rezervlerinin, nükleer silah yapmaya elverişli materyaller üretme kapasitesine ulaşmadan önce tükeneceğini öne sürüyor.
Beyaz Saray'ın yaptırım paketinde ne var?
ABD yönetimi, uydu yayınlarını bozduğu, medyaya sansür uyguladığı ve İran halkının internete erişimini engellediği gerekçesiyle bazı İranlı yetkililer ve hükümet kurumlarına yönelik yeni yaptırımlar açıkladı.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Victoria Nuland'ın açıklamasına göre, yaptırım uygulanma kararı alınanlar arasında, İran İletişim ve Enformasyon Bakanı Rıza Taghipur ve İran Kültür ve İslami İrşad Bakanlığı da dahil olmak üzere 4 İranlı ile 5 İran hükümet kurumu yer alıyor.
Nuland, Taghipur'u, uydu yayınlarının bozulması ve internet erişiminin kısıtlanması yönünde talimat vermekle eleştirerek, ABD'nin, İran yönetiminin, vatandaşların dünyanın geri kalanıyla bağlantısını kesmek için ''elektronik perde'' oluşturmasını önlemeye kararlı olduğunu vurguladı.
Yaptırım altına alınanların tümünün, ''İran vatandaşlarının ifade ya da toplanma özgürlüğünü yasaklama, sınırlandırma veya cezalandırmaya dönük sansür veya diğer eylemlere karıştığını'' belirten Nuland, bu kişi ve kurumları ayrıca İran'a uluslararası uydu yayınlarının bozulması da dahil olmak üzere, yazılı ve görsel medyaya erişimi sınırlamakla suçladı.
Nuland, yeni yaptırımların, ABD yönetiminin, İran hükümet yetkilileri ve kurumlarını kendi vatandaşlarına karşı işlediği suistimallerden dolayı sorumlu tutma yönündeki kararlılığının bir parçası olduğunu belirtti.
İran yönetiminin, özgürlükleri kısıtlama, hem İran'ın içine hem de dışına serbest bilgi akışını engelleme yönünde bir kampanya yürüttüğünü ifade eden Nuland, İran Kültür ve İslami İrşad Bakanlığı'nın gazeteleri kapattığını, gazetecilerin gözaltına alındığına değinerek, ''Sayısız aktivist, gazeteci, avukat, öğrenci ve sanatçı gözaltına alındı, sansüre uğradı, işkence gördü ve insan haklarından zor kullanarak mahrum edildi'' ifadesini kullandı.
Nuland, ABD yönetiminin aldığı bu kararla, Amerikalıların yaptırım uygulanan İranlılarla iş yapmasının ve ayrıca söz konusu İranlıların da ABD'ye seyahat etmesinin yasaklandığını kaydetti.

Yeni yaptırım kararı, Barack Obama'nın ABD Başkanlığı'na ikinci kez seçilmesinin ardından, ABD'nin dış politikada açıkladığı ilk karar oldu.

(USASABAH ve Ajanslar)