Biyoyakıt fakirleri aç bırakıyor

Geçenlerde bir sabah José Antonio Alvarado'nun daracık bir karayolu refüjünde, yanından kamyonlar vızır vızır geçerken mısır hasadı yapması da bu yüzdendi. Oğulları Alejandro ve José'yi gösteren Alvarado, "Başka yer olmadığı için buraları ekip biçiyoruz, beslemem gereken bir aile var" diyor.
Dört ve altı yaşındaki oğulları kronik beslenme yetersizliği yüzünden küçük gösteriyorlar. Ekonomistlere göre bu, araçlarda biyoyakıt kullanımının artırılması için şart getiren ABD ve Avrupa'daki yasaların bir sonucu. Biyoyakıt hammaddesi daha kârlı geldiği için ekilen topraklar yakıt üretimine tahsis ediliyor. Biyoyakıt sektörünün dünyada büyümesi hem gıda fiyatlarını artırıyor hem de gıda tarımı yapılan arazileri daraltıyor. ucuz bölgeleri seven biyoyakıt hammaddesinin üretimi çoğunlukla Asya, Afrika ve Latin Amerika'nın belli bölgelerine yoğunlaşıyor. Bu baskının belki en yoğun hissedildiği yer, hem tarlaları hem de pazarlarıyla "Atlantiğin iki yakasının kıskacına giren" Guatemala.
Bu sözler Massachusetts'teki Tufts üniversitesi'nde kalkınma uzmanı olan ve Washington'daki yoksulluğa odaklı politika kuruluşu Actionaid'de sorunu inceleyen Timothy Wise'a ait. Başlıca tahılı mısır olan Orta Amerika, coğrafi yakınlığı dolayısıyla ABD'deki gelişmelerden özellikle etkileniyor. ABD'deki mısır hasadının yüzde 40'ının biyoyakıt için kullanıldığı düşünülürse, bu tahılın yarısını ithal eden Guatemala'da tortilla fiyatlarının ikiye katlanması şaşırtıcı değil. Bu arada birkaç ailenin elinde bulunan Guatemala'daki verimli topraklar biyoyakıt hammaddesinin üretimi için ideal şartları sunuyor. Beş yıl önce önemli bir mısır üretim merkezi olan Suchitepéquez vilayeti artık şeker kamışı ve Afrika yağ palmiyeleriyle kaplı. Alvarado'nun mısır ekmek için kiraladığı tarlada şimdi Avrupa'ya biyoetanol ihraç eden bir şirket için şeker kamışı yetiştiriliyor.
Guatemala'da Idear adlı bir gönüllü kuruluşunda araştırmacı olan Katja Winkler, çoğu ailede gelirin üçte ikisinin beslenmeye harcandığını, "ortalama Guatemalalıların biyoyakıttaki gelişmeler yüzünden daha da aç kaldığını" aktarıyor.
Ülkedeki çocukların kabaca yarısı kronik olarak yetersiz besleniyor.
BM'e göre Guatemala bu bakımdan dünyada dördüncü sırada.
Fosil yakıt kaynaklı karbondioksit emisyonlarını azaltmayı ve enerji güvenliğini pekiştirmeyi hedefleyen ABD'deki yenilenebilir yakıt mevzuatı, araç yakıtındaki biyoyakıt payının her yıl artırılmasını şart koşuyor. Avrupa'da da ulaştırma yakıtlarındaki biyoyakıt payının 2020'ye kadar yüzde 10'a ulaşması gerekiyor.
Guatemala'nın önde gelen şeker üretici Pantaleon Sugar Holdings, yıllık kârını yüzde 30 artıran talepten memnun. Inter-American Kalkınma Bankası'na göre de yeni gelişen sektör ülkenin kırsal ekonomisine fayda getirebilir.
Şimdilik şeker endüstrisi 60 bin, palmiye endüstrisi de 17 bin kişiye doğrudan istihdam sağlıyor.
Fakat birçoklarına göre kaynakların gıdadan yakıta kaydırılması, Guatemalalı yoksulları iyice sıkıntıya düşürüyor. Ülkedeki çiftçilerin sendikası CUC'den Misael Gonzáles, "Biyoyakıtın eksileri kadar artıları da olabilir, ama burada değil. Bu insanlar aç. Biyoyakıt yiyecek halleri yok ya. Zaten arabaları da yok" diyor.

Tarım iktisatçısı Bruce A. Babcock'un anal izine göre, yenilenebilir yakıt politikaları çerçevesinde ABD biyoyakıt üretimine teşvik vermese mısır fiyatları 2011'de yüzde 17 daha düşük olurdu.
Av rupa Komi syonu'nun geçenlerde önerdiği pol itika değişikliği kabul edilirse, gıda tarımına ayrılan topraklardan veya gıda mahsullerinden elde edilen biyoyakıtlarla 2020'deki hedefin en fazla yarısı karşılanabilecek.
Bir zamanlar mısır ihtiyacının neredeyse tamamını kendisi karşılayabilen Guatemala, 1990'lardaki devlet teşvikli ABD mısırının güneye akmaya başlamasıyla ithalata daha bağımlı hale geldi. Wise, Guatemalalı çiftçiler rekabet edemeyince kişi başına düşen yerli mısır üretiminin 1995'den 2005'e yüzde 30 düştüğünü aktarıyor.
Fakat ABD'de yetiştirilen mısır yine ABD'deki biyoyakıt kotalarına yönelince ucuz ithalat kesildi.
Guatemala'daki BM Dünya Gıda Programı'nın şefi Guy Gauvreau'nun deyişiyle, "Biyoyakıt için mısır kullanılmaya başlayınca fiyatlar çıldırdı. Bu ahlaki olarak kabul edilemez".
Güneybatıdaki La Ayuda köyü, Afrika yağ palmiyelerinden dev bir çiftliğin ortasında eğreti bir adacık gibi duruyor. 51 yaşındaki Félix Pérez evinin arkasında mısır ve fasulye ekip meyve yetiştirirmiş. Artık beş kilometre uzakta, bir tepenin eteğinde yılın dört ayı kiraladığı bir arsaya kadar yürüyor. "Araziler giderek azalıyor ve geçimimiz topraktan olduğu için karnımız her gün daha zor doyuyor" diyor Pérez.
Şeker ve muzdan sonra ülkenin üçüncü ihraç ürünü olan palmiye yağı, BM'e göre, 2011'de üçte bir artışla ihracatın yeni yıldızı.
Eskiden yalnızca gıda ihraç eden Pantaleon Sugar da üretiminin yüzde 13'ünü yakıta ayırıyor. Sonuç, yerel şeker fiyatlarının iki katlanması.
Kuzeydeki ücra Maya köylerinde büyük çiftliklerin kurulması bazı iyi iş imkânları sağladıysa da birçokları düşük ücretlerden ve palmiyelerin yağlı meyvelerini toplamanın ağır işçiliğinden yakınıyor.
El Cancellero köyünden Juana Paula Tec Choc, "Toprağımızı sattığımız için çalışmak zorundayız, ama herhalde kendi mahsulümüzü yetiştirseydik daha iyiydi. En azından bir güvencemiz olurdu" diyor.
ELISABETH ROSENTHAL