Renkli yaşama rehberi!

Bilal Kalkan*

Hayatımızı neler renklendirir? Renkler mi, yoksa renklerin bilinçaltımızdaki anlamları mı?

Hayatımızın her köşesinde renkler büyük bir yer kaplamakta. Giydiğimiz kıyafetlerin renk uyumundan, oturduğumuz evin iç dizaynına kadar renklerin uyumu yaşamımızda herzaman önemli bir yere sahip olmuştur. Peki izlediğimiz reklamlar, mahallemizdeki billboardlar, satın aldığımız ürünlerin logoları ve ambalajları nasıl hazırlanıyor hiç düşündük mü? Devlet kurumlarının internet sitelerinde bazı ana renkleri özenle kullanmaları sizin için bir şey ifade ediyor mu? Yazılı ve görsel medyada, reklamlarda ya da internet sitelerinde kullanılan renklerin nasıl özenle seçildiğini ve bu renklerin üzerimizde oluşturacak psikolojik etkileri için araştırmalar yapıldığını biliyor muyduk? Ya da bir ürüne ait zihnimizdeki ilk izlenimin yüzde 60'ını o ürünün renginin oluşturduğunu?
İnsan zihni farklı renklere doğal olarak farklı tepkiler vermekte ve bu tepkiler farklı hormonların salgılanmasını sağlamakta. Renkler sadece ruh durumumuzu etkilemekle kalmıyor aynı zamanda satın alma alışkanlıklarımızı da değiştiriyor. Bazı renklerin evrensel anlamlara sahip olduğu çoğu araştırmacı tarafından kabul edilmekte. Hatta placebo ilaçlar bile bu araştırmalara göre renklendirilmekte. Tabii ki hastaların beklentilerini göz ardı etmemek gerektiği de unutulmamalı.
Gelin birlikte bazı örneklere bakalım. İlk olarak ana renkler olan sarı, kırmızı ve maviyi ele alalım:
Yorucu bir günden sonra gökyüzünü ya da denizi seyretmek kimi rahatlatmamıştır ki! Mavi rengin verdiği huzuru ve güveni inkar edebilirmiyiz acaba! Geceyarısı mahallede tek başınıza yurudugunuzu düşünün. Ne hissedersiniz? Başınıza bir şey gelmesinden korkar mısınız? İskoçya'nın en büyük şehri Glasgow'da suç oranı yüksek bazı mahallelere 2000 yılında mavi sokak lambası takılmış ve bir süre sonra bu mahallelerde işlenen suçlarda bir azalma görülmeye başlanmış. Diğer yandan devlet ve özel kurumların logolarında ise maviye ağırlıklı olarak yer verildiğini görmekteyiz. Örneğin teknoloji devlerinden IBM'in mavi logosu bir nevi güven aşılama rolünü yüklenmekte. Başka bir örnekte ise CIA'in logosunun yüzde elliden fazlasını mavi renk kaplamakta. Bizim ülkemize bakarsak MİT'in resmi internet sayfasının arka planını tamamen mavi tonlar oluşturmakta. Mutluluk araştırmalarının artan bir oranda yapıldığını günümüzde ise ilaç sektöründe Viagra'nin neden mavi renkte satışa sunulduğunu tahmin etmek artık zor olmasa gerek. İnsanlara psikolojik olarak güven aşılamak bu kadar ince bir şekilde mi düşünülmüş yoksa bunlar tamamen bir tesadüf eseri mi sorusunun cevabını sizlere bırakıyorum.
Sırada ise sarı ve kırmızı renkleri var. Bu kısımda Galatasaray'dan bahsetmeyeceğim ama sağlımızı çok ciddi bir şekilde etkileyen gıda şirketlerinin bu renkleri nasıl kullandığından ve bilincaltimiza gönderilen mesajlardan bahsedeceğim. Fast Food devleri McDonald's ve Burger King, enerji içeceği Red Bull neden sarı ve kırmızı renkleri kullandılar? Sarının parlaklığı, güneş gibi enerji yayması ve kolayca dikkatimizi çekmesi ilk adımda aklımıza gelenler. Kırmızı ise bir yandan aşkı ve sevgiyi diğer yandan ise öfkeyi temsil etmekte. Kırmızı bir Ferrari görüpte kim heyecanlanmamıştır, kırmızı gül aldığında bir kadının mutluluğu gözlerine yansımamış mıdır? Ya da bazen öfkeliyken kendimizi yemeğe vermemiş miyizdir? Hala bu şirketlerin aynı renkleri kullanması sizce bir tesadüf mü?
Diğer renklere bakacak olursak eğer pembe feminen bir renk olarak algılanmaktadır. Günümüzde kız çocuklarına Barbie bebek almayan ebeveynlere az rastlanır ya da Victoria Secret'in Pink akımını takip etmeyen batılı bayanlara. Pembenin ruhumuza işlediği masumlugu, yumuşaklığı ve narinligi tüketim sektöründe bayanlara yönelik olarak ağırlıkla işleyen bu markaların pazarlama çalışması yaparken insan psikolojisini gözardı ettikleri düşünülemez elbette.
Beyaz renk ise evrensel olarak barışı ve saflığı temsil etmektedir. En temelinde melekleri beyaz olarak düşünürüz, beyaz güvercin barışı çağrıştırır, beyaz gelinlik ise saflığı. Amerikan Beyaz Saray web sitesinin arka planına hiç dikkat ettiniz mi? Tamamen beyazdır. Teknoloji devi Apple'in logosu beyaz bir elmadır. Dünya Doğal Yaşamı Koruma Vakfı (World Wildlife Fund) siyah beyaz bir panda logosunu kullanmaktadır. Bunlar beyazın temiz ve saflığını kendi isimleriyle ilişkilendirerek bilinçaltımıza mesaj gönderen sadece birkaç kurum.
Diğer bazı renklerin verdiği mesajları ise şu şekilde sıralayabiliriz: Gıda sektöründe ağırlıklı olarak kullanılan yeşil doğallığı ve sağlığı; güzellik sektöründe ağırlıklı olarak kullanılan mor renk gücü ve otoriteyi; çizgi filmlerde kullanılan turuncu eğlence ve yaratıcılığı; modada ve lüks tasarımlarda kullanımı eksik olmayan siyah ise gücü ve ihtişamı temsil etmektedir.

Sayfalar doldurabilecek daha birçok örnek verebiliriz. Renklerin yaşamımızdaki yerini, sözsüz iletişimdeki gücü ve önemini, dahası biz farkına varmadan bilinçaltımıza işlenen mesajları birkez daha düşünmeliyiz. Bir dahaki sefere bir şey alırken renklerin kişiliğimize ve de satın alma alışkanlıklarımıza olan etkisini birkez daha düşünmeliyiz. Gerçekten o ürünü mü almak istiyoruz yoksa rengi mi?

---

*Ohio Üniversitesi Psikolojik Danışmanlık Doktora Programı