Eski bir mahkum, yeni bir avukat

Columbia Üniversitesi Avrupa Hukuku Dergisi'nin geçen ay çıkan son sayısında, AB'deki Türkiyeli uyruklar üstüne 31 sayfalık bilimsel bir yazı vardı. Yazarla ilgili nottan, onun sıradan bir üniversite mezunu olmadığı anlaşılıyordu. Orhun Hakan Yalıncak isimli bu yazar, Durham Üniversitesi Hukuk Fakültesi ve Oxford Üniversitesi yüksek lisans mezunu olarak tanıtılıyordu. Adı geçen okullar İngiltere'de hukukçu yetiştiren kurumların önde gelenleri arasında yer alıyor. Derginin editörlerinden olan Columbia Üniversitesi mezunu Harry M. Jacobs şaşkınlıkla, "Bu adamı bir yerlerden tanıyor muyuz?" diye sormuştu.
Makalenin yazarı farklı bir ilk isimle bile olsa, gerçekten de bir yerlerden tanıdıktı. Kendisi yakın sayılabilecek bir tarihte, yatırımcıları milyonlarca dolar zarara uğratan karmaşık bir dolandırıcılıktan dolayı üç yıl hapis yatmış, büyük üniversitelerden birini dolandırmış ve beş yıl önce ABD'den sınırdışı edilmesine rağmen, ardından, temyiz mahkemelerini hâlâ meşgul eden bir davalar silsilesi bırakmıştı.
Cezai soruşturmanın ön saflarında yer alan ve artık emekli olan posta müfettişi Paul D. Hinman, "Beni hiçbir şey şaşırtmaz. Tek söyleyebileceğim, onun çok zeki olduğu ve muhtemelen her şeyi yapabileceği" diyor. Stajyer avukatl ık yapt ığı Türkiye'de temasa geçtiğimiz 29 yaşındaki Yalıncak yalnızca avukatları aracılığıyla bazı yazılı açıklamalarda bulundu. Yalıncak'a akıl hocalığı yapan New York'lu avukat Ilan K. Reich, "Çok ağır bir bedel ödedikten sonra hayatını tekrar kurmaya çalışan bir adam var karşımızda" diyor. Reich, Yal ıncak hakkında, "Adının duyulmasını istemediği ve saklanmaya çalıştığından değil. Kendi ayakları üstünde durmaya çalışıyor, ondan" diyor. Yalıncak'ın en son adı duyulduğunda, kendisi New York Üniversitesi'nde hızlı konuşan bir öğrenciydi, onu okula ailesi bırakıyordu ve Connecticut, Greenwich'te müthiş başarılı bir hedge fon işlettiğini ileri sürüyordu. Normalde açıkgöz olan yatırımcılar, özellikle de ailesinin Türkiye'de ne kadar varlıklı olduğunu (New York Üniversitesi'ne 21 milyon dolar bağış sözü verdiklerini anlatan annesinden) haber aldıktan sonra, altın yumurtlayan bu tavuğa en az 7 milyon dolar yatırdılar. Yalıncak o sırada New York Üniversitesi'nin tarih bölümünde beşinci yılını okuyordu. Mahkeme kayıtları, onun o günlerde Hakan adıyla bilindiğini gösteriyor. Kredi kartı dolandırıcılıklarını inceleyen posta müfettişleri, Yal ıncak'ın Greenwich'teki işyerinde bulunan bilgisayarların, müşterilerin gözünü boyamak için tutulan kadınlar kadar göstermelik olduğunu gördü. O sırada Hinman, Yalıncak'ın annesi Ayfer Hanım'ın 1994'te Indiana kanunlarını çiğnediğini; tıp diploması olmadığı halde orada "Dr. Irene Kelly" adıyla doktorluk yaptığını öğrenmişti. "Dr. Kelly" acil servise gelen bir hastanın neredeyse ölümüne neden olunca şüphe uyandırdı ve bütün aile (Yalıncak, kızkardeşi Hale, Ayfer Hanım ve kocası Ömer), Alabama'nın Birmingham kentine taşındı. Orada "Irene Imrag" adıyla kısa bir süre dahiliyeci olarak faaliyet gösteren Ayfer Hanım bunun ardından Colorado, Boulder'a geçti ve "Dr. Elaine Tozman" adını aldı.

Birkaç kez daha yer değiştiren Ayfer Hanım, Connecticut eyaletinin Bristol kasabasında yakalanarak Indiana'ya iade edildi ve orada bir yıl kadar hapis yattı. Yetkililer, tahmin ettikleri gibi, Yalıncak'ın New York Üniversitesi'ne büyük bir tantanayla bağışladığı 1.25 milyon doların (üniversitenin 21 milyon dolardan alabildiği tek para) yatırımcılardan çalındığını belirledi. Üstelik okul, Hakan Yalıncak'ın piyano çaldığı bir galada aileye resmen teşekkür etmiş; onların şerefine bir Osmanlı araştırmaları kürsüsü kurmuş; ve Yalıncak adını bir dersliğe layık görmüştü. 2005 Mayıs'ında tutuklanan Yal ıncak sonunda banka dolandırıcı l ığı ve elektronik sahtekârlık suçlamalarını kabul etti, ama bu arada kimi insanlar aleyhinde, değişik sonuçlarla, dava açmaktan da geri kalmadı. Bu davalardan, örneğin, Malta köpeğini tekmelediği gerekçesiyle bir ev sahibi; onu hapiste ziyaret eden bir gazeteci; ve iç kanama olması için kasten ataş yuttuktan sonra onu tedavi eden Rhode Island tutukevindeki görevliler de nasibini aldı. Almak üzere olduğu diplomasını ona vermediği için New York Üniversitesi'ne de dava açtı Yalıncak, fakat yargıç davayı düşürdü. 2007'de Yalıncak'ı 42 ay hapis cezasına mahkum eden ABD Bölge Mahkemesi'nden Yargıç Janet Bond Arterton, ıslah olma arzusundan şüphe etmediği davalıda "ahlaki pusulanın mevcut olmadığı veya işlemediğini" açıkladı. Yalıncak uzun süredir avukat olmak istiyordu. Reich'ın deyişiyle, "Bu onun kanında var." İstanbul'a gittikten kısa bir süre sonra Yalıncak, İngiltere'deki hukuk fakültelerinin sınavlarına başvurmuş ve avukatlarının belirttiğine göre, değişik üniversitelerce kabul edilmiş.
2009 güz döneminde yüksek puanlı Durham Üniversitesi'ne giren Yalıncak, İngiltere'nin en köklü üniversitelerinden birinden hukuk diploması aldı. Yalıncak, avukatları aracılığıyla, İngiliz üniversitelerinin merkezî başvuru formlarındaki mahkumiyet sorularını işaret lemediğini; üniversitelere başvuru yapanların İngiliz hukukuna göre böyle bir yükümlülüğünün olmadığını belirtiyor. Yalıncak'ın beyanlarına göre, "ABD'deki bi r cezai hüküm, öğrenimi 'ilgilendiren bir mahkumiyet' değildir. Ancak gerek avukat ların tavsiye mektuplarında, gerek Yalıncak'ın kişisel özgeçmişinde bu bilgiler açıklanmıştır." Hukukta lisans programına başvururken yalnızca lise transkripti istenen Yalıncak, ona rağmen, New York Üniversitesi'ndeki kişisel geçmişiyle ilgili bir kompozisyon yazmış ve orada, kendi ifadesiye, "yaptığı kötü seçimlerden" ve "özgürlüğü dahil, değer verdiği her şeyi yitirdiğinden" söz etmiş. Durham'da St. Mary College'a kayıt yaptırdıktan sonra bazen ilk adı, bazen de göbek adı olarak Orhun ismini kullanmayı tercih etmiş. Avukatlarına göre, kampüsteki ilk birkaç ayından sonra "yakın arkadaş çevresi" ve sırdaşı olan bir sınıf arkadaşıyla öyküsünü paylaşmış. Onu Orhun olarak tanıyan diğerleriyse gerçeklerden habersizmiş. Yaşça büyük öğrencilerden biri, "Tanrım, bu sahiden dehşet verici. Annebabasının doktor olduğunu ve orta sınıftan geldiğini anlattı" demiş. Bunlara rağmen Yalıncak oraya iyi uyum sağlamış. Hukuk kliniklerinde gönüllü olmuş, Durham Hukuk Dergisi'ne katılmış ve araştırma yazıları üretmeye başlamış.
Yalıncak, Durham'dan sonra Oxford Üniversitesi'ne girerek suçbilim ve ceza adaleti okumuş. Arkadaşlarınca da doğrulanan iddiasına göre, 2013'te oradan üstün başarıyla mezun olmuş. Yalıncak bugünlerde Türkiye'de yaşıyor; burs destekli araştırmalar yürütüyor, yazılar yazıyor ve ülkede mesleğini icra edebilmesi için gerekli olan Türk anayasa hukuku gibi dersler alıyor. LinkedIn'deki özgeçmişi, finans alanındaki çalışmalarını "öğretici bir deneyim" olarak kurnazlıkla tanımlıyor. Ağustos'ta çevrimiçi olarak yayınladığı ve eski mahkumların daha ağır cezalara çarptırılması mı gerektiği konusunu işleyen akademik bir makale de, buna benzer bir tefrit örneği. Yazarla ilgili düşülen notta Yalıncak, Durham ve Oxford mezunu olarak tanıtılıyor ve ardından, "Yukarıdaki çalışmalarına ilaveten New York'ta da öğrenim gördü" deniyor.
ALISON LEIGH COWAN