İskoçya’da paylaşılamayan ne?

Yougov anket şirketinin 7 Eylül'de yaptığı ankette bağımsızlık yanlılarının yüzde 51 ile ortaya çıkması Birleşik Krallık genelinde bir şok etkisi yarattı. Bu beklenmeyen sonucun ardından Birleşik Krallık hükümet ve muhalefetteki işçi parti lideri deyim yerindeyse soluğu İskoçya'da aldı. Seçime saatler kala Hayır kampanyasına destek olmak ve İskoç halkına sizin yanınızdayız mesajı vermek için çalışmaları yakından takip ediyorlar.
Birleşik Krallık Başbakanı David Cameron, Liberal Demokrat Parti Başkanı Nick Clegg ve İşçi Partisi Lideri Ed Miliband en son yayınladıkları açıklamada İskoçya'nın Büyük Britanya'nın bir parçası olarak kalmaya karar vermesi durumunda, İskoçya parlamentosuna daha fazla yetki verileceğini, Büyük Britanya'nın kaynaklarının tüm halklar tarafından hakkaniyetli biçimde paylaşılması sağlanacağını ve sağlık sisteminin finansmanı konusunda son sözü İskoçya parlamentosuna bırakacaklarını söylediler.
İskoçya Ulusal Partisi'nin (SNP) oluşturduğu hükümetin başkanı Alex Salmond, Westminster partilerinin referanduma sayılı saatler kala yaptığı bu açıklamaların 'boşuna' olduğunu son dakika manevralarına girişmeleri ne kadar paniklemiş olduklarının bir göstergesi olduğuna dikkatleri çekiyor. Ayrıca her ne kadar İskoç parlamentosunun yetkileri artırılırsa artırılsın bunun İskoçya'ya bir bağımsızlığın kazandıracağından çok daha fazla olmayacağına inanıyorlar.
Peki, İskoçlar neden ayrılmak istiyor?
İskoç Ulusal Partisi (SNP) hükümeti Westminster'daki merkezi hükümetin dışişleri, savunma, uluslararası ilişkiler ve ekonomi politikası gibi yetkileri elinde bulundurmasından rahatsız. Bu nedenle tam bağımsızlıkla bu yetkilerin merkezi hükümetin elinden alarak her konuda kendi kaderlerini kendileri belirlemek istiyor.
İskoçlar adaletsiz vergi dağılımından da şikâyetçiler. Çünkü merkezi hükümet İskoçya'dan çıkarılan petrolden sadece yüzde 10-15 arasında bir vergiyi İskoçya'ya veriyor. İskoç hükümeti ise Birleşik Krallıktan ayrılarak kendi rezervleri üzerinde tek hak sahibi olmayı ve rezervleri İskoç halkı yararına kullanmayı amaçlıyor.
En önemli nedenlerden biri de Birleşik Krallık hükümetinin son zamanlarda yüksek vergi uygulaması, posta servisi gibi önemli kurumları özelleştirmesi ve uygulanan sosyal güvenlik politikaları İskoçların bağımsızlığa giden yolunda bir neden olarak görünüyor.
Ayrıca Birleşik Krallıktan ayrılarak İskoç kültür ve kimliğinin tanıtımını daha iyi bir şekilde yapacaklarına inanıyorlar. Zira olimpiyatlarda İskoç bir oyuncunun kazandığı başarının dünya kamuoyunda bir İngiliz sporcunun başarısı olarak lanse edilmesi hoşlarına gitmiyor.
Ayrılmak istemeyenler neden bağımsızlığa karşı?
Bağımsızlık karşıtları, daha çok bağımsız bir İskoçya'nın içine düşebileceği ekonomik sıkıntılardan endişe ediyor. Onları bunu düşünmeye sevk eden en büyük nedenlerden biride İskoçya'nın bağımsızlığı tercih etmesi durumunda Birleşik Krallık hükümetinin sterlini İskoçya'ya kullandırmak istememesi. Bu da ekonomik olarak bir belirsizliğe neden oluyor. Daha şimdiden Royal Bank of Scotland İskoçya'nın bağımsız bir ülke olması durumunda 300 yıllık İskoçya'daki merkezini Londra'ya taşıyacağını söylemesi bağımsızlık karşıtlarının ve kararsızların endişelerini artırıyor.
En önemli nedenlerden biride Birleşik Krallıkla olan tarihi bağlardan kopmak istenmemesi. Çünkü İskoçya'da Perşembe günü oy vermeye gidecek olan yaklaşık 4 milyon seçmenin 470 bini Birleşik Krallığın diğer bölgelerinde doğup daha sonra İskoçya'ya taşınan kısmını oluşturuyor.
Bağımsız bir İskoçya'nın Birleşik Krallığa etkisi ne olur?
İlk olarak bağımsız bir İskoçya Birleşik Krallıkta muhalefetteki İşçi Partisinin sonu olabilir. Çünkü İşçi partisi oylarının önemli bir kısmını İskoç seçmenden alarak parlamentoda etken bir konumda bulunuyor. Ama bu durumdan liderliğini David Cameron'nın yaptığı Muhafazakâr Parti karlı çıkacağa benziyor. Çünkü yapılan son genel seçime baktığımızda eğer İskoçların kullandığı oylar sayılmasaydı, şu anda Muhafazakâr parti, iktidarı Liberal Demokratlarla paylaşmak yerine tek başına iktidarda olmuş olurdu.
İkinci en önemli etki ekonomik bir istikrarsızlığın giderek artacak olmasıdır. İskoçya'da bulunan doğalgaz ve petrol rezervleri Birleşik Krallığın gelecekteki ekonomik kalkınması için önemli bir etken. Çünkü İskoçya'da şu ana kadar 40 bin varil petrol çıkartıldı. Geride ise 24 milyar varil olduğu ve bunun yaklaşık 1 trilyon sterlin değerinde olduğu belirtiliyor.
Ve son olarak İskoçya'nın bağımsızlığıyla birlikte bunun bir domino efekti yaratmasından endişe ediliyor. Zira Kuzey İrlandalı politikacılar İskoçya'daki bağımsızlık hareketini çok yakından takip ediyorlar ve "Evet Kampanyası"nın çalışmalarıyla ilgili hem İskoçya Ulusal Partisi hem de diğer partililerden bilgi alıyorlar. Bağımsız bir İskoçya'nın Kuzey İrlanda'yı da tetikleyerek koskoca Birleşik Krallığın artık sona erebileceğinden korkuluyor.
Bağımsız bir İskoçya süreci sıkıntısız atlatır mı?
İskoçya'nın bağımsız olmasıyla beraber kısa vadede ekonomik olarak sıkıntı yaşaması bekleniyor. Her ne kadar İskoç Ulusal Parti Lideri Alex Salmond sterlini kullanmaya devam edeceğiz dese de Birleşik Krallık parti liderlerinin buna karşı çıkması İskoçya'da kısa vadede fon akımları sorun yaratabilir. Zira yatırımcılar belirsizliğin olduğu ortamları sevmezler.
Ayrıca Bağımsız bir İskoçya Birleşik Krallığın bir kısım vergi borçlarını da ödemek zorunda kalacak. Bu da ekonomik olarak bir yük getirecek.
Ancak eğer İskoçya bu kısa dönemi başarıyla atlatırsa uzun dönemde refah için yaşayan bir topluma kavuşabilir. Tabi petrol ve doğalgaz rezervlerinden elde edilebilecek gelirlerinin bir kısmını yenilenebilir enerji kaynaklarına aktarırsa bunu başarabilir. Çünkü İskoçya şu anda Avrupa'nın yüzde 25 rüzgâr enerjisi, yüzde 25 gelgit enerjisi ve yüzde 10 oranında da dalga enerjisi potansiyeline sahip bir ülke.
Ancak şu bir gerçek İskoçya bağımsız olsa da olmasa da sonunda bu işten kazançlı çıkacak taraf. Bağımsız olamadıkları takdirde maliye ve sağlık sistemlerinde daha fazla yetkiye sahip olacaklar.
Peki, yapılan son anketlerde İskoçlar ne diyor?
Opinium The Telegraph gazetesi için 14-16 Eylül tarihleri arasında yaptığı ankette son durum bağımsızlığa hayır diyenler yüzde 52 oranındayken, evet diyenlerin oranı yüzde 48 olarak görünüyor.
ICM'nin Sunday Telegraph için 10-11 tarihleri arasında yaptığı ankette ise yüzde İskoçlar 54 oranında bağımsızlığa evet derken, yüzde 46 oranında Birleşik Krallıkta kalmayı tercih ediyorlar.
Yapılan anketlerde yaş oranlarına baktığımızda yaşlı kesimin çoğunluğu bağımsızlığa karşı çıkarken genç kesimin çoğunluğu İskoçya'nın bağımsız bir ülke olması destekliyor. Genel olarak yaşlı kesimin bağımsızlığa karşı çıkmasının en önemli nedenlerinde birinin de 2 Dünya Savaşı süreci ve sonrasında yapılan Birleşik Krallık vurgusunun etken olduğu bildiriliyor.
@bayrakhamza34
(USASABAH)