Ahmet TEZCAN: Türkler'de renkler

Başbakanlık binasının önünde yolluk olarak kullanılan halının değiştirilmesi başlı başına haber oldu gazetelerde. Eski halının kırmızı oluşu, yenilenen halının tercihinde TURKUAZ rengin seçilmiş olması muhtelif yorumlara yol açtı.
Haksız da değiller.
Madem turkuaz gündem oluşturdu bu konuda iki kelam etmek güne, gündeme denk düşecek.

Her kültürde renkler, farklı anlamlar taşımaktadır. Türkler'de de eski çağlardan beri renklere farklı anlamlar yüklenmiştir. Etnolojik, sosyolojik, mitolojik bakımdan renklere hangi yönden bakılsa bir şey söylenir.
Şimdi çiçekçiye gidip "çiçek" deseniz ne için diye soracaktır. Aşktan meşkten bahsederseniz "kırmızı" diyecek, gülden bahsedecektir. Yetinmez, gülün beyazı, sarısı için ayrı ayrı şeyler söylerler.
Yok "karanfil" deseniz yine pembesi, beyazı her rengi için söylenecek söz mutlaka vardır.
Renklerin tedavi edici olduğuna bile inanılır. Bu konularla çok ilgili olduğunu bildiğimiz Prof. Dr. Ahmet Maranki, vücuttaki enerji merkezlerinin renklerle ilgili olduğunu, renk terapisinde; kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, turkuaz, lacivert ve morun kullanıldığını söylüyor.
Kırmızı mesela insanın kendini daha enerjik ve harekete hazır hissetmesini sağlıyor. Heyecanı ve hareketi seven bu rengi seçiyor.
Turkuaz, dikkat çekici. Bu rengi seçmişseniz insanlara "açık bir iç dünyanız olduğu mesajı" veriyorsunuz. (Başbakan Recep Tayip Erdoğan da 'turkuaz' tercihiyle bu mesajı vermiş olmasın?!) Beyaz için 'temizlik ve sağlık' diyorlar, ayrıca "tarafsızlık" ifadesiymiş. (Ecevit'in "Ak" tercihini düşündüm birden) Yeşil için bir şey söylemeli mi bilmiyorum?!
Dinlendirici, yatıştırıcı, dengeleyici özelliğinden bahsederler bu renk için… Yeşil, ayrıca "duygu düzeyinde yükseklik, örf ve adetlere bağlılık" göstergesiymiş.

Velhasıl Türk kültüründe renk çok şey ifade ediyor. Bir şey söylenecekse ilk yazılı kaynaklardan günümüze epey kitap karıştırmak gerekiyor. Türkler bu anlamda çok zengin kaynaklara sahip. Yok, karıştıramam derseniz giyim kuşamdan muhtelif eşyalara kadar kullanılan renklere bakacaksınız. Türkler yönlerini bile renklerle belirlemişlerdir. Kuzeyi kara, güneyi kızıl ya da al, doğuyu gök, batıyı ak renkle göstermişiz. Akdeniz, Karadeniz, Kızıldeniz, Akköy, Gökyazı gibi çevremiz bir yığın renkli isimlendirmelerle dolu, öyle değil mi?!