Bartın Üniversitesinden salep kurtarma operasyonu

Bartın Üniversitesi akademik başarısı yanı sıra yaptığı sosyal çalışmalar ile dikkat çekerken, son olarak nesli tükenmekte olan salep bitkisini hem neslinin tükenmesini önlemek hem de yöre halkına tarımda yeni istihdam alanları yaratmak için çalışmalar başlatıldı.

Bartın Üniversitesi Meslek Yüksek Okulu Bitkisel ve Hayvansal Üretim Bölümü Başkanı öğretim üyesi Dr. Cevdet Gümüş BAKKA ve Bartın Üniversitesinin desteği ile, Üniversite Laboratuvarlarında tohumdan Salep fidanı üretecek. Üretilen Salep fidanları proje kapsamında belirlenen 19 kişiye 3 yıl boyunca her yıl bin fidan hibe edilecek.

Nesli yok olmak üzere olan orkide familyasından halk arasında Salep olarak bilinen bitkinin hem gelecek nesillere aktarılması ve bölgenin değerlerine sahip çıkmak adına çalışmalardan yola çıktığını belirten Bartın Üniversitesi Meslek Yüksek Okulu Bitkisel ve Hayvansal Üretim Bölümü Başkanı öğretim üyesi Dr. Cevdet Gümüş" 28 yıldır Bartın Üniversitesinde Akademik personel olarak görev yapmaktayım. Tez konum olan Salep bitkisinin laboratuvar ortamında tohum üretme çalışmanın devam olarak, hem nesli tükenmek hem de bölge halkına tarımsal bir gelir sağlamak ve bölgemizin değerlerine de sahip çıkmak istedim."

NESLİ YOK OLMAK ÜZERE OLAN BİR BİTKİ TÜRÜ

Bartın yöresinde fazlasıyla salep yetiştiğini ve çeşitli nedenlerle nesli yok olmak üzere olan bu orkideyi kurtarmak istediğini belirten Gümüş " Bildiği gibi toprakta yetişen kara orkidesi olan halk arasında da salep olarak anılan bu bitki bilinçsiz bir şekilde toplanması, yetiştiği doğalar ortamların sanayi ve imara açılması gibi çeşitli nedenlerle nesli tükenmek üzere olan bitkiler listesinde bulunan yerel değerlerimizden olan Salep bitkisini kurtarmak için Üniversite bünyesinde çalışmalar başlattık.

SALEBİN BÜYÜK ÇOĞUNLUĞU DOĞADAN TOPLANIYOR

Salebin büyük çoğunluğunun doğadan toplandığını belirten Dr. Gümüş"Bakanlığın izin verdiği yetkili kuruluşlar olmasına rağmen, ihtiyacımız olan salebin büyük çoğunluğu daha hala doğadan toplanıyor. Bir adet salep yumrusunu toplayan kişiye büyük cezalar kesilmesine rağmen daha hala kaçak yollarla toplanmaya devam ediliyor. Sürekli toplanması dediğim gibi alanların turizme, imara ve tarıma açılması nedeniyle nesli tükenmek üzere olan yöresel değer olmaya başladı. Salebin günümüzde sıçak içecek ve meşhur Maraş dondurmasına kıvam ve lezzet veren kıvam maddesini gelecek nesillere aktarılmasını istiyoruz."

ÜRETİM TEKNİKLERİNİ GELİŞTİRMEK İSTİYORUZ

Üretim tekniklerini geliştirerek gelecek nesillere aktarılacağını belirten Gümüş" Salebi anca bire dört vererek üretilebiliyor. Ama biz laboratuvar ortamında tohumdan çimlendirerek üreteceğiz. Doğa tohumdan üretim çok zor, nem, ışık ve hava şartları gibi bu şartların bir arada bulunması çok zor olduğundan dolayı biz tohumları laboratuvar ortamlarından gerekli ortamları sağlayıp çimlendireceğiz. Salep çiçeğinin her kapsülünde binlerce tohum olmasına rağmen gerekli ortamların bir arada olmaması nedeniyle çok azı çimlenir yani yeni bitki oluşur. Biz laboratuvar ortamlarında bunları çimlendireceğiz yani yenir bitki oluşturacağız. Bu yöntem kanıtlanmış bir yöntem, ama bölgemizde bu konuda geri kalmış, işte biz bu laboratuvarı kurup tohumları çimlendirerek, yöremize büyük katma değeri olan salebi neslinin yok olmasını önleyerek, yöremizin değerine sahip çıkarak, Bartın halkına yeni bir tarımsal istihdam alanı yaratacağız.

3 YIL BOYUNCA BİNER ADET SALEP BİTKİSİNİ HİBE EDİLEREK ÜLKE EKOMİSİNE KATKI SAĞLANILACAK

Laboratuvar ortamında üretilen salep bitkisini 19 kişiye 3 yıl boyunca , her bin adet salep bitkisi verileceğini belirten Gümüş" Bitkiyi laboratuvar ortamında ürettikten sonra, dış koşullara uygun hale getirdikten sonra proje kapsamında 5 işsiz ve ev kadını, 5 çiftçi, 5 genç, 2 yaşlı ve 2 engelli vatandaşımıza eğitim vereceğiz ve toplam da 19 kişiye her yıl kişi başına laboratuvar ortamında ürettiğimiz salep fidelerinin kişi başı bin adet olmak her yıl hibe edeceğiz. Hibemiz 3 yıl boyunca aynı şekilde sürecek."

Üretimin çoğalması ile yeni tüketim alanlarının da çoğalması için çalışmalarını süreceğini belirten Gümüş" Şu anda sıcak içecek ve dondurma üretiminde kullanılan salep için alternatif gıda ürünlerinde kullanılması için çalışmalarımız sürüyor. En az 10 değişik gıda tüketim alanı belirleyeceğiz. Bu tüketim alanlarını restoran, turizm ile ilgili sektörlerinin ve vatandaşımızın beğenine sunarak yeni istihdam alanı belirleyeceğiz. Böylece üreticimiz, ürettiğim salebi nasıl satarım endişesi olmayacak. Özellikle Turizm sektörlerine yeni bir ürün sunmuş olacağız. Salep Üretiminin önümüzdeki yıllardan itibaren il olarak Yerel, daha sonra Bölgesel ve Ülkemize katma değer katan bir ürün olarak Salebi kazandırmış olacağız. Safranbolu Safran ile anılırken, Bartın ili de Salebi ile anılmış olacak. Böylece vatandaşlarımızda Kanunlara aykırı Salep toplayamayacak "

BAKKA VE BARTIN ÜNİVERSİTESİ SALEBİNİN NESLİNİN TÜKENMESİNİ ÖNLEDİ

BAKKA(Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı) nın laboratuvar kurulmasına maddi destek sağladığını belirten Öğretim üyesi Dr. Cevdet Gümüş" BAKKA ya sunduğumuz "Sürdürülebilir Salep Üretimi" projesi kabul gördü. Laboratuvar kurulması, teçhizat ve gerekli tüm makinelerin alınması konusunda maddi destek sağlayacak, Bartın Üniversitesi de bize laboratuvar için mekan desteği verecek. BAKKA yöresel ürünleri önemsiyor ve gerekli desteği veriyor, aslında Salebin neslinin tükenmesinin önüne BAKKA ve Üniversite işbirliği ile önüne geçerek 100 yıllar sonra bile salepli ürünler tüketilebileceğiz. Artık bir kültür yani üretilebilir bitki olmasını sağladıkları için BAKKA ve Bartın Üniversitesine teşekkür ederim" Tohumdan üretim olacağından devamlı üretim olacak. Doğa bir bitkiden 4-5 yeni bitki yetişirken, biz tohumdan üretim yaptığımız için binlerce yeni bitki elde etmiş olacağız, işte bizim farkımız bu olacak"

Öğretim üyesi ve Bölüm Başkanı Dr. Cevdet Gümüş Bartın Üniversitesi Meslek Yüksek Okulu Bitkisel ve Hayvansal Üretim Bölümünde laboratuvar ortamında üretilen salep fidanlarını 2026 yılında toprakla buluşması için çalışmalarının aralıksız sürdürdüklerini sözlerine ekledi.
Ayrıca doğadan salep toplamanın 2872 sayılı Çevre Kanununa göre yasak olduğu, toplayanlara ise yüklü miktarda idari para cezası kesildiği bildirildi. Salebi anca Bakanlık izni olan kurumlardan satın alınabileceği belirtildi.