Nesli tükendiği zannedilen balık Batman’da ortaya çıktı

Yaklaşık yarım asırdır kayıp olan ve Dünyanın birçok yerinde aranan Batman bantlı çöpçü balığını (Paraschistura chrysicristinae) Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi (RTEÜ) Su Ürünleri Fakültesi Dekan Yardımcısı Doç. Dr. Cüneyt Kaya ve Arş. Gör. Dr. Münevver Oral, yürüttüğü çalışmalarla buldu. Dünyanın en küçük balık türlerinden olan ve maksimum standart boyu 3,6 santimetre olan Batman bantlı çöpçü balığı IUCN (Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği) tarafından nesli tükendi sanılarak kırmızı listeye alınmıştı. RTEÜ'lü akademisyenler tarafından Batman ve Diyarbakır'da bulunan iki farklı akarsuda keşfedilmesi tüm dünyada dikkat çekti.

Rize Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi(RTEÜ) Su Ürünleri Fakültesi öğretim üyesi Doç. Dr. Cüneyt Kaya "Teodor T. Nalbant tarafından tanımlanarak isimlendirilen Batman bantlı çöpçü balığı 1974 yılında Prof. Dr. Ali Kelle tarafından Batman Suyu ve Ambar Çayı'ndan toplanmış 4 birey ile yapılmıştır. Bilinen en büyük boyu 36 mm'dir. 47 yıl önce tespit edilen bu örneklere sonrasında bir daha rastlanılmamıştır. Bu türün tekrar bulunabilmesiyle ilgili Türk ve yabancı bilim insanları çeşitli girişimlerde bulunmuş olsalar da bu çabalar sonuçsuz kalmıştır" dedi.

Batman bantlı çöpçü balığının dünyada en çok aranan 10 tür arasında olduğunun altını çizen Kaya "Batman bantlı çöpçü balığı, 'Shoal' adlı organizasyon tarafından risk altında olan ve Dünyada en çok aranan 10 balık türü arasına alınmıştır. 'Shoal' yetkililerinin bu türün bulunmasıyla ilgili bana ulaşmalarından oldukça mutlu olmuş ve heyecanlanmıştım. İlk fırsatta mesai arkadaşım Dr. Münevver Oral ile Batman Barajı'nın giriş suları olan iki farklı akarsuda bir saha çalışması gerçekleştirdik" ifadelerini kullandı.

Balığın türünü anlamakta ilk başta zorluk çektiğini ifade eden Kaya "Araştırma sırasında yakaladığım bazı çöpçü balıklarını ilk defa görmüştüm. Bölgede 12 yıldır aktif olarak çalıştığım için bu balıkların farklı olduğunu anlamakta zorlanmadım. 12 yıllık saha çalışması tecrübelerim süresince Paraschistura cinsini hiç görmemiştim. Batman bantlı çöpçü balığı Türkiye'deki Paraschistura cinsine ait tek türdür. Bu nedenle, Sarım Deresi'ndeki örnekleme sırasında yakaladığım çöpçü balıklarının daha önce gördüklerimden farklı olduğunu anlamama rağmen hangi cinse ait bir tür olduğunu hemen anlayamamıştım. Çünkü türün karakteristik özelliği olan dikey bantları, yakalandıktan kısa süre sonra stresten dolayı kaybolmuştu. Deredeki çalışmanın sonlarına doğru yakaladığım son bireyde belirgin bantları görünce çok heyecanlandım. Hemen internete girerek Batman bantlı çöpçü balığının orijinal çizimine baktım ve o tarifi zor olan mutluluğu yaşadım. Dünyada en çok aranan 10 balık türünden birini bulduk. Şimdiki hedefimiz yeniden keşfedilen bu türün güncel karakterlerle yeniden detaylı tanımlamasını yapmak ve bu türü korumak için çalışmalara başlamaktır" dedi.

Arş. Gör. Dr. Münevver Oral ise "Yaklaşık yarım asırdır kayıp olan ve aynı zaman dünyanın en fazla aranan 10 balık listesinde yer alan ülkemizin iç sularında bulmanın ve bu türe ait ilk DNA verisinin de gen banka teslim edecek olan araştırmacılardan olmanın heyecan ve gururunu yaşıyoruz. Böylesine bir çalışmana yer almak daha önce çalışılmış ama elinde hiç örnekleri bulunmayan bir türün genetik verilerini ilk defa bizim gen bankasına kazandıracağımız çalışmada yer almaktan çok mutlu ve gururluyuz" şeklinde konuştu.