Günümüzde trafikten tutun da rekabetçi iş ortamlarına ve yaygın hastalıklara kadar pek çok şey stres kaynağı. Yetişkinlerin stresli ruh halinden ise çocuklar da maalesef etkileniyor. Üstelik psikolojik savunma mekanizmaları henüz tam olarak gelişmediği için çocuklar stresle baş etmekte zorlanıyorlar. Aileleri sebebiyle dahil oldukları bu stresli süreç ise; çocuklarda uyku bozuklukları, anne babaya karşı gelme, mutsuz ve gergin ruh hali gibi hiç de istenmeyen durumların ortaya çıkmasına neden oluyor. Peki, yetişkinlerin yaşadıkları stresi çocuklarına yansıtmamaları mümkün mü? Psikolog Ayşe Yanık Knudsen, bakın bu konuda neler öneriyor…

Çocuklar üzerindeki etkileri

Anne babanın stresinden etkilenen çocukta birtakım değişiklikler meydana gelebilir. Bu değişiklikler içe kapanma, uyku düzensizlikleri, yeme problemleri, arkadaşlık ilişkilerinde bozulma, öz güvenin azalması ve sosyal aktivitelere katılma isteğinin azalması şeklinde kendini gösterebilir. Buna bağlı olarak çocukta hırçınlık, huysuzluk ve ani sinir patlamaları da yaşanabilir. Anne babanın içinde bulunduğu stresten etkilenen çocuk, ebeveynlerinin hareket ve davranışlarına göre kendine bir yaşam tarzı belirler. Küçük yaşta olan çocukların okulda arkadaşlarıyla olan iletişimi bozulur ve gün geçtikçe daha da huysuz bir hale gelir.

Stresli çocuklar güvensiz ve yalnız

Çocuk stresten etkilendiği için anne babasının ona söylediği sözleri dikkate almaz hem kendine hem de ailesine olan güvenini kaybedebilir. Güvenini kaybeden çocuk sosyal aktivitelere katılmaktan kaçınarak girdiği ortam içinde kendini ifade edemeyeceğini düşünebilir. Strese bağlı olarak sergilediği hırçın ve huysuz hareketlerden dolayı çevresindeki insanlar çocuktan uzaklaşarak onun yalnız kalmasına neden olabilir.

Stres kaynakları

Anne babanın etkisi altında olduğu bir ya da birden çok stres faktörü, aynı ailenin bir ferdi olan çocukları da yakından etkiliyor. Stres faktörlerinin çocuğu doğrudan etkilediği fark edildiğinde, çocuğa zamanında ve yeterli müdahalenin yapılması büyük önem taşıyor. Aksi halde, stresin süresi ve etkisi daha yıpratıcı olabiliyor. Stresten etkilenme derecesi çocuğun kişisel özellikleri ve çevre şartlarıyla da ilgilidir. Özellikle babalar dikkatli olmalıdır. Söz konusu stres faktörleri; annenin iş hayatına geri dönmesi, aileye yeni bir bireyin katılması, maddi zorluklar, doğal felaketler, boşanma, anne-baba gibi birinci derece yakınların kaybı ya da ağır hasta olması, sözel istismar, cinsel istismar ve fiziksel istismar şeklinde sıralanabilir.

Anne babalar nelere dikkat etmeli?

Çocuğu, anne-babanın etkisi altında olduğu stresten korumak mümkündür. Bu tamamen anne-baba tutumuyla ilgilidir ve bazı noktalara dikkat edilerek bunu sağlayabilmek mümkündür:
Anne babanın mevcut stres durumlarını kontrol altına alamadıkları durumlarda bir uzmandan destek almaları gerekir. Böylece, ebeveynlerin kendi psikolojileri olduğu kadar, çocukların psikolojisi de korunmuş olacaktır.
Aile içindeki strese karşı aile bireylerinin çocuğun da dahil olduğu aktivitelere ve birlikte zaman geçirmeye ağırlık vermeleri olumlu katkı sağlayacaktır.
Çocuğun okul süreci de aile tarafından dikkatle takip edilmeli, gerekirse öğretmenlerle iş birliği içerisine girilmelidir.
Çocukta görülen davranış değişikliklerinin uzun sürmesi durumunda bir uzmandan yardım alınmalıdır.
Çocuğun moralini yükseltmek amacıyla, sosyal aktivitelere katılması sağlanmalıdır.

Hazırlayan: Işıl Evrim AKGÜN