Emzirmekten biberona ya da ek besinlere geçiş yapmak için hem siz hem de bebeğiniz için büyük bir olaydır. Ek besinlere başlamak, sadece bir besleme olayı değil, aynı zamanda bebeğinizin çiğnemek ve yemek gibi dünya zevkleriyle heyecan verici tanışması anlamına da gelir. Medical Park Bahçelievler Hastanesin'den Beslenme ve Diyet Uzmanı Emel Unutmaz Duman, bebeklerin katı besinlere geçiş döneminde annelere rehber olabilecek bilgiler verdi.
Bebeğiniz hazır mı?
Bebeğin ek besine geçişe hazır olması, kaç aylık olduğu ve fizyolojik gelişlimi ile alakalıdır. 4. aydan önce bebeğin sindirim sistemi, aldığı besinleri sindirebilmesi için yeterli değildir. Ayrıca, bebeğin besinleri ağzında çevirme refleksi 4-6. aylarda başlar. İlk 6 ay sadece anne sütü alan çocuğa 6. aydan sonra yavaş yavaş koyu sıvı besinler ve devamında katı besinler verilebilir. 6. aydan sonra pütürlü ve yumuşak besinleri, dili ve damağı arasında ezerek yutabilir.
Geçiş aşaması...
Katı olduğu için ek besinlere geçmek her zaman için zordur. Bebek için de alışmadığı bir kıvam olduğu için tepki vermesi normaldir. Sabırlı olmalısınız. Zorlamamalısınız. Önce çatalının arkası ile ezerek püre kıvamında, sonra küçük parçalar halinde vermelisiniz. Eğer bir yiyeceği sevmediyse ne kadar yararlı olursa olsun zorlamamalı, birkaç gün sonra tekrar denemelisiniz.
İlk yemeği için sahneyi hazırlayın
Bebeğinizin aç olması, yeme ihtimalini arttıracaktır. Tercihen öğle saatlerinde başlamanız, yemeğin etkilerini görmeniz açısından da faydalı olacaktır. Rahat ve huzurlu bir ortamda, sizin de rahat olmanız önemlidir.
Bebeği beslerken
Bebeğin alışmış olduğu bir kıvamdan ve tattan, başka bir kıvam ve tada geçmesi kolay olmayabilir, zaman da alabilir. Verdiğiniz yiyecekleri diliyle dışarı itiyor olması, istemediği anlamına gelmez. Bu, fizyolojik olarak yaptığı bir harekettir. Evet, zaman zaman da verdiğiniz yiyeceği beğenmeyecek ve istemeyecektir; böyle zamanlarda da zorlamadan, farklı bir şekilde birkaç gün sonra tekrar denemek en mantıklısı olacaktır. Ayrıca bebeklerin mide kapasitesini de göz ardı etmeyin. Yemesini beklediğiniz porsiyonları ona göre düzenleyin. 6-12 ay arası ek besinin başladığı dönemde; günde 4-6 kez, 200-250 ml besin bebeğiniz için uygundur.
Ek besine çay kaşığıyla başlayın
Ek besinlere başlanırken en önemli noktalardan biri de; gıdanın faydaları yanında oluşabilecek yan etkileri de yakından takip etmektir. Bu nedenle ek besine birkaç çay kaşığıyla başlanıp, her gün miktar arttırılmalıdır. İlk başlanan besin mutlaka 4-5 gün üst üste verilmelidir. Bu süre zarfında bebeğin besini sevip sevmediği gözlenir ve alerjik döküntüsü, ishal ve kusma gibi gıdaya karşı oluşabilecek yan etkiler belirlenir. Bu tür yan etki gözlenen besine 3 hafta ara verilir. 3 hafta sonunda yapılan ikinci denemede gıdayla ilgili benzer yan etkiler gözlenirse, gıda 6 ay boyunca diyetten çıkartılır.
Tatlıya alıştırmayın
Anne sütünün devamında başlanacak ek besinler, çocuğun daha sonraki besin seçimini etkileyecektir. Bu nedenle bebeğe tatlı yiyecek ve içecek verilmemelidir. Çünkü bu besinler bebek açısından sağlıklı olmamakla birlikte, bebeğin daha sonra diğer besinlere alışmasını da zorlaştıracaktır.
Yoğurt ve elma suyu iyi tercih!
Bebeğin besinlerinin hijyenik bir ortamda hazırlanması çok önemlidir. Açıkta ve uygun olmayan sıcaklıklarda bekletilmiş yiyecekler, bebekler için çok tehlikelidir. Ayrıca besinin hazırlanmasında ve pişirilmesinde kullanılan yöntemler de vitamin kayıplarını en aza indirmek için önem taşır. Gereğinden fazla sürede pişirme, uygunsuz yöntemlerle (kavurma, kızartma) pişirme, fazla suda haşlama ve bu suyu dökme gibi hataların da yapılmaması önemlidir. Ev yapımı yoğurt veya taze sıkılmış elma suyu ilk besine geçişte doğru bir tercih olacaktır.
Bebek mamaları nasıl hazırlanır?
Bebek mamaları, kutularının üzerinde yazılan tarife uygun olarak hazırlanmalıdır. Ancak genel ilke; önceden kaynatılmış ve soğumaya bırakılmış suyla hazırlanmasıdır. Her bir silme ölçek mama için 30 cc su eklenmelidir. Suyun miktarı, bebeğin böbrek sağlığı için önemlidir. Bu nedenle mutlaka ölçülerek yapılmalı, mamanın kendi ölçeği silme (kaşığı mama ile doldurduktan sonra bıçağın düz tarafı ile fazlalığını almak) olarak kullanılmalıdır. Daha besleyici olsun düşüncesiyle su yerine süt eklemek de sakıncalı bir davranıştır. Bebeğin henüz olgunlaşmamış böbreklerine zarar verecektir.
Ek besinlere geçerken kabızlık sorunu neden olur?
Ek besin döneminde tercih edilen yiyeceklerin genellikle nişasta içerikleri yüksek olur. Bu da bağırsaklarda su tutulumuna neden olur ve kabızlığa yol açar. Bunun dışında beslenme döneminde su göz ardı edilebilir ki bu da kabızlık nedenlerinin başında gelir. Yetersiz yağ alımı da kabızlığa neden olabilir.
Anne-babalara öneriler
Neden ek besinlere daha önce başlamıyoruz?
Erken verilecek ek besinler, bebeğin anne sütünden yeterince yararlanmasına engel olacaktır. Büyüme açısından anne sütü bebek için diğer tüm gıdalardan daha faydalıdır. İlk aylarda dilin dışarı itme refleksi güçlü olduğundan, anne sütü bu reflekse en uygun beslenme şeklidir. Böbrek fonksiyonları ve sindirim enzimleri, anne sütü dışındaki besinleri sindirmekte zorluk çeker. Alerjik olma riski yüksektir. Zatürre ve ishal riski daha fazladır.
Besinler nasıl hazırlanmalı?
Yoğurt
Genellikle ikindi öğününde tercih edilir. Sindirimi kolay olduğundan bebekler için iyi bir besindir Ayrıca bağırsak mikro florası için gerekli bakterileri içerir. 6. aydan itibaren tercih edilebilir. 1 litre süt kaynatılır, elin yakmayacağı sıcaklıkta 40 dereceye kadar soğutulur. 1-2 çorba kaşığı süt içinde sulandırılmış 1 çorba kaşığı yoğurt, maya olarak süte eklenir ve yavaşça karıştırılır. Tencerenin üstü sarılarak en az 4 saat kadar sıcak ortamda bekletilir. Hazırlanan yoğurt, 2-3 gün süreyle bebeğe verilebilir.
Meyveler
Meyveler cam rendede rendelendikten sonra temiz bir tülbentten geçirilerek suyu çıkartılır. Bebeğinizin gelişimi dahilinde yiyeceklerini de katılaştırmanız şarttır. Meyve suyunu ilerleyen dönemlerde meyve püresi şeklinde, daha sonra da yumuşak meyvelerden başlayarak meyvenin kendisini vermelisiniz.
Çorbalar
Sebze Çorbası Malzemeler:
1 küçük boy patates
1/4 kabak 1/4 havuç
1 çay kaşığı sıvı yağ
1 su bardağı su
Hazırlanışı: Sebzeler yıkanır, kabuklu sebzeler soyulur ve doğranır. Küçük tencerede kaynamakta olan suya salınır. Su, sebzelerin üzerini örtecek kadar olmalıdır. Ateş kısılır, sebzeler yumuşayıncaya kadar pişirilir. Pişmiş sebzeler ezilerek süzgeçten geçirilir. 1 çay kaşığı yağ eklenir. Patates yerine 1 tatlı kaşığı pirinç veya kırmızı mercimek eklenebilir.
Yumurta
Yumurta haşlanarak verilmelidir. Haşlanacak yumurta yıkanır, suya konur, kaynamaya başladıktan 10 dakika sonra soğuk suya alınır. Yumurtayı uzun süre pişirmeyin, çünkü uzun süre pişen yumurtanın sarısının etrafında bir yeşilleşme olur, bu da besin değeri kaybının göstergesidir.
Etler
Kıyma şeklinde verilebilir. Kıyma hafif ateşte ezile ezile suyu çekilinceye kadar pişirilir, ancak kavrulmaz. Bu şekilde hazırlanmış kıyma çorbalara eklenir. Tavuk etinden yapılmış kıyma da aynı şekilde yapılabilir. Balık ise buğulama veya ızgara şeklinde verilebilir.
Kuru Baklagiller
Nohut veya Kuru Fasulye Ezmesi Malzemeler: 2 yemek kaşığı nohut veya kuru fasulye
1 çay kaşığı yağ
2 su bardağı su
Hazırlanışı: Nohut veya fasulye ayıklanır, yıkanır ve 8-10 saat süreyle ıslatılır. Islatma suyu dökülür. Yumuşayan nohut ve fasulyenin kabukları soyulur. Üzerini 1-2 parmak geçecek kadar su ile yumuşayıncaya kadar pişirilir. Nohut veya fasulye, yine pişirilen suyun içinde ezilerek verilir.
Hazırlayan: Aytülike KESKİN
