Son yıllarda aileler en çok da çocuklarının zekasını nasıl geliştirebilecekleri konusuna yoğunlaşıyorlar. Ve bunun için pek çok yol deniyorlar. Zeka gelişimine katkı sağlayacak aktiviteler arasında, zeka oyunları da yer alıyor. Biz de zeka oyunları kültürünün daha geniş kitlelere ulaştırılması için faaliyet gösteren Türk Beyin Takımı'nın Kaptanı Ferhat Çalapkulu ile bir araya gelerek, hem çalışmaları hem de zeka oyunları hakkında bilgi aldık.

Türkiye'de zeka oyunlarının yeri

Zeka oyunları, gelişmiş ülkelerde sadece eğitim sisteminde değil, hayatın içinde de önemli yer buluyor. Bu ülkelerde bir kitapevine gittiğinizde zeka oyunları (Puzzles) için ayrılmış raflar görebilirsiniz. Ülkemizde ise bu tarz yayınları ne yazık ki hobi veya kişisel gelişim başlıkları altında bulabiliyorsunuz. Ayrıca yayın sayıları ve satışları konusunda da çok büyük farklarımız var. Çok popüler zeka oyunu olan sudoku'nun dergi ve kitapları Japonya'da veya ABD'de milyon mertebesinde satabiliyorken, ülkemizde ne yazık ki bu sayı binler mertebesinde… Ancak bu konuda son yıllarda güzel değişimler yaşıyoruz. Zeka oyunları bu yıldan itibaren eğitim sistemimizde seçmeli ders olarak yer alıyor. Bu yıl 5. sınıf öğrencilerinden tam 138 bini bu dersi aldı. Gelecek 6. sınıflar da bu dersi alacaklar. Bu gelişmeleri iyi yönetmek ve sürdürülebilir kılmak kritik önem taşıyor. Dolayısıyla dersin müfredata eklenmesi ve seçilmesinden daha önemli olan, dersi doğru işleyebilecek öğretmenlerin yetiştirilmesidir. Dersi verecek öğretmenlerin eğitimi için görüşmelerimizde son aşamaya geldik. Bu yaz öğretmen eğitimlerine başlamayı umuyoruz. Daha erken yaşta çocuklar için de Zeka Oyunları Eğitim Programları hazırladık. Bu programları Türkiye genelinde yer alan TBT Temsilcileri aracılığıyla çocuklarımıza ulaştıracağız.

Yaşlara göre öneriler

Zeka oyunları, oynarken veya çözerken düşünmemizi sağlayan oyunlar olarak tanımlanabilir. Çok geniş bir alanı kapsayan bu oyunları biz genellikle türlerine göre grupluyoruz; satranç, mangala gibi strateji oyunları, sudoku, kendoku gibi akıl oyunları, soma küpü, tangram gibi mekanik oyunlar, mantık oyunları, kelime oyunları, görsel oyunlar vb... Bu oyunlar çocukların sadece zihinsel becerilerinin gelişimine katkı sağlamıyor. Zeka oyunları sayesinde fiziksel ve sosyal beceriler de gelişiyor. Ancak oyunları çocuğun gelişimine, ihtiyacına ve yaşına uygun seçmek gerekiyor. Çocuklara yaşlarına göre şu zeka oyunları oynatılabilir:
2-4 yaş: Minikten başlayıp, giderek artan zorlukta yapbozlar, resim ve sayı eşleme oyunları, lego benzeri büyük bloklarla şekil yapma, sıralama oyunları.
4-6 yaş: Tangram, üç boyutlu şekil yapma oyunları, hafıza oyunları, resimli veya sayılı sudoku,dil gelişimine destek olacak kelime oyunları.
6-8 yaş: Üç boyutlu yapbozlar, kendoku gibi sayı, işlem temelli oyunlar, tabu vb hikayeleştirme oyunları.
8-10 yaş: Kolaydan başlayıp, giderek zorlaşan strateji oyunları, işlem oyunları, okuma ve kavrama becerisini geliştirmeye yönelik mantık oyunları.
10-12 yaş: Soyut düşünme ve akıl yürütmaya yönelik oyunlar, satranç veya go gibi ileri aşama strateji oyunları.

Hazırlayan: Zuhal K. Eyüboğlu