Her şeyin normal seyrinde devam ettiği bir hamilelik hayali kurduğunuzu biliyoruz. Yine de hamilelik bu belli mi olur, bazen her şey beklediğiniz gibi gitmeyebilir. Bunlardan biri de erken doğum ihtimali olabilir. Peki, yaklaşık her 10 anne adayından birinde görülebilen erken doğumu önlemek mümkün mü? Konuyla ilgili merak ettiklerimizi Kadın Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Tülay Egeli'ye sorduk.
Erken doğum nedir?
Normal hamilelik süreci 40 haftadır. Hamileliğin 20. haftası ile 37. haftası arasında gerçekleşen doğumlar ise erken doğum olarak kabul edilir. Görülme sıklığı ise yüzde 10'dan daha düşüktür.
Doğum, olması gereken süreçten neden daha erken gerçekleşir?
Erken doğuma yol açan birçok sebep bulunur. Bunlar:
- Üriner sistem enfeksiyonları (idrar yolu enfeksiyonu gibi)
- Konjenital rahim anomalileri (rahimde doğuştan gelen sorunlar)
- Sigara kullanımı
- Hipertroidi (tiroit hormonlarının T3-T4 kan düzeyinin yüksek olması)
- Böbrek hastalıkları
- Bebeğe ait anomaliler (hidrosefali gibi)
- Rahim ağzı yetersizliği
- Çok sık doğum yapmak
- Bebeğin eşinin erken ayrılması
- Su kesesi iltihabı
- Rahim myomları
- Bebeğin suyunun çok olması
- Enfeksiyonal hastalıklar
- Sistematik hastalıklar (hipertansiyon ve kalp sorunları gibi)
- Uzun süre ayakta kalmak
- Bir önceki hamileliğinde erken doğum hikayesi olmak
- Preeklampsi (yüksek tansiyon, el ayak ve yüzde şişlik), idrarda fazla miktarda protein atılımı)
- Kanama
- Rahim içi gelişme geriliği (Anne rahmindeki bebeğin hamileliğin haftasına göre olması gerekenden küçük olması)
Erken doğumun belirtileri nelerdir?
- Vajinal enfeksiyon ve akıntıda artma
- İdrar yolu iltihabı
- Vajinal kanama
- Sıvı gelmesi
- Karnın aşağı bölgesinde basınç
- Bel ağrısı
- 30 dakikalık gözlemde her 10 dakikada 1, en az 2 kasılma
Hangi anne adayları erken doğum yapma riski altındadır?
Daha önce erken doğum yapanlar, çoğul hamilelik yaşayanlar, rahim anomalileri bulunanlar, rahim ağzı yetmezliği sorunu yaşayanlar, vajinal ve idrar yollarında iltihap olanlar ve sosyo ekonomik düzeyi düşük olan anne adayları risk grubunda yer alırlar.
Erken doğum kasılmaları anne adayı tarafından nasıl saptanabilir?
Rahim, kas dokusundan yapılmıştır. İçeriden bebek hareketleri, dışardan anne adayının gündelik hareketleri ve eğilip kalkma gibi durumlara rahim kasılarak ve ardından toplanarak cevap verir. Bu fizyolojik olarak normal bir durumdur. Bu kasılmalar 5-10 dakikalık istirahat ve gevşemeyle sona erer ve ağrı olarak hissedilmezler. Ancak istirahat halinde de, rahmin sürekli kasılı olması, gevşememesi, annenin vajinaya doğru basınç hissetmesi, bel ve kasıktaki ağrıların geçmemesi ek olarak da kasılmaların düzenli gelmeye devam etmesi ise doğum belirtisidir. Ayrıca idrar şikayetleri, vajinal akıntıda artış, yüksek ateş ve bebek hareketlerinde de azalma olabilir.
Erken doğumu önlemek mümkün müdür?
Hamile kalmadan önce, jinekolojik muayeneye mutlaka gidilmeli ve vajinal enfeksiyon, rahim ağzı yaraları veya idrar yolu enfeksiyonu gibi sağlık problemleri varsa tedavi edilmelidir. Guatr, kalp, diyabet ve hipertansiyon gibi sistematik hastalıklar taranmalı gerekli önlemler alınmalıdır. Hamile kaldıktan sonra da düzenli doktor kontrollerine gidilmeli şüpheli durumlarda erkenden yardım alınmalıdır. Anne adayının bağışıklık sisteminin de güçlü olması bu dönemde önemlidir. Bu nedenle dengeli ve sağlıklı beslenilmeli ve en az 2 litre su içilmelidir. Vücudunu ve zihnini gevşetecek egzersizler yapmak da iyi gelecektir. Yine de unutulmamalı ki anne ya da bebeğin sağlığını tehdit eden bir hastalık söz konusu ise (şeker koması, ateşli mikrobik hastalıklar, aşırı kanamalar gibi) erken doğum durdurulmaya çalışılmamalıdır.
Erken doğumun tedavisi var mıdır?
Hamilelikte erken doğum ihtimali saptanan anne adayının rutin antenatal tetkiklerinin ve anomali araştırmasının yapılması gerekir. Şayet hamilelik 28. haftayı tamamlamışsa NST (kardiyotokografi cihazı) ile fetusun durumu ve kasılmaların seyri değerlendirilir. Aşırı kanaması olan, karnındaki bebeği eşinden ayrılmış olan, bebeğinde gelişme geriliği bulunan, bebeği oksijensiz kalan ve suyun erken gelmesine bağlı olarak rahminde iltihap başlayan anne adayları ise erken doğum belirtilerine rağmen tedavi edilmezler. Bunların dışındaki durumlarda tokoliz tedavisine başlanır. Rahim kasılmalarını durdurmaya yönelik farklı ilaçlar kullanılır. İlk olarak anne adayına kalçadan akciğer olgunlaşmasını sağlayıcı iğne uygulanır. Amaç bebeğin akciğer gelişimine katkıda bulunarak bebek erken doğduğunda yaşama olasılığını artırmak ve küvözde geçireceği süreyi kısaltmaktır. Ardından diğer ilaç tedavileri yapılır. Tokoliz tedavisi 36. hamilelik haftasına kadar devam ettirilir ve bu süre içerisinde anne adayı sıkı takip altında tutulur. Tokoliz tedavisine rağmen kasılmaların durmaması ve rahim ağzı değişikliklerinin ilerlemesi durumunda tedavi kesilir.
"Stres ve korku erken doğumu tetikliyor"
Anne adayının yaşadığı stres ve korku, hamileliğin seyrinde sağlık problemlerine yol açabildiği gibi erken doğuma da neden olabiliyor. Dolayısıyla anne adaylarının son derece doğal olan bu süreci endişeli ve kaygılı geçirmek yerine keyifl i geçirmeyi tercih etmeleri önemli. Stres hormonuna sürekli maruz kalan vücudun bağışıklık sistemi zayıfl ıyor ve rahme giden kan akışı azalıyor. Nefes çalışmaları, hafif egzersizler ve masaj gibi etkinliklerle vücuttaki mutluluk hormonlarını aktive etmek gerekiyor.
Kadın Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Tülay Egeli
