Evimizi en güvenli yer olarak görürüyoruz çoğu zaman. Ancak küçük yaşta çocuklar açısından durum pek de öyle sayılmıyor. Onlar için su dolu bir kova veya fişe takılı bırakılmış küçük bir ev aleti bile çok tehlikeli olabiliyor. Medical Park Göztepe Hastanesi'nden Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Tülin Arslan Şimşek, bize masum gibi görünen ama çocuklar için evde tehlike arz edebilecek çok şey olduğunu söylüyor. Çocuğunuzun güvenliği için, bu konuda alabileceğiniz önlemler ve ilk müdahale noktasında dikkat etmeniz gerekenler hakkında fikir sahibi olmanızda yarar var.

Ev kazası nedir?
Bir evin içinde ya da ona ait çevrede meydana gelen kazalara "ev kazaları" denir. Kazaların çocuk sağlığı üzerindeki etkisi azımsanamayacak kadar fazladır. Kaza çocuğun fi ziksel, psikolojik ve sosyal sağlığını etkileyerek hastalık, sakatlık ve hatt a ölüme neden olabilir. Bu nedenle çocukluk çağı kazaları, önem verilmesi gereken bir toplum sağlığı sorunudur. Türkiye'de ev kazalarına ilişkin kesin bir sayı olmamakla birlikte, yapılan araştırmalara göre tüm kazaların yüzde 18-25'ini ev kazalarının oluşturduğu belirlenmiştir. Yine Devlet İstatistik Enstitüsü (TUİK) kayıtlarına göre 1-4 yaş arası çocuk ölüm nedenleri arasında kazalar dördüncü sırada yer alır.

En sık görülenler

Düşme ve kayma
Merdivenden, salıncaktan, beşikten ya da yataktan düşmeler en sık görülen ev kazası tipidir. Kayma ile gelişen kazalar genellikle ıslak zeminde kayma şeklinde olur.

Boğulma
Sakız, kraker, boncuk, bakliyat tanesi, meyve çekirdeği ve pilav tanesi gibi küçük taneli gıdaların aspire edilmesi sonucu solunum yollarının tıkanmasıyla oluşur. Ayrıca naylon poşetle oynarken ısırılarak kopan parçanın solunum yollarına kaçması da sık görülen bir durumdur.

Yanma ve haşlanma
Kaynamış suyun çaydanlıktan dökülmesi, çorba tenceresi veya kızartma tavasının içindeki kızgın yağın yakmasıyla oluşan kazalardır.

Zehirlenme
Bulaşık ve çamaşır deterjanı içme, tiner, boya, gaz yağı içme, fare zehri tabletini yeme, saksıdaki bitkiyi yeme, ortada duran hapları şeker sanıp yeme gibi durumlarda çeşitli zehirlenmeler meydana gelir.

Elektirik çarpması
Açıkta duran prizlerin, çocukların ulaşabileceği yerlerde olması nedeniyle en sık görülen ev kazalarındandır.

Yaralanma
Bıçak gibi kesici aletle kesme, elini kapıya sıkıştırma ve sıklıkla baş bölgesi olmak üzere sehpa kenarına çarpmalar sık görülür.

Farkındalık düzeyi önemli
Yapılan çalışmalarda; kalabalık, sosyoekonomik ve sosyokültürel yönden alt seviyedeki ailelerden gelen çocuklarda daha çok ev kazalarının görüldüğü tespit edilmiştir. Ev kazalarından korunmak için anne-babanın öğrenim ve farkındalık düzeyi önemlidir. Çocukların bakımıyla birincil olarak anneler ve bakıcılar ilgilendikleri için, annelere ve çocuk bakıcılarına düzenli aralıklarla eğitimler verilerek konu hakkında bilinçlendirilmeleri, ev içinde ve çevresinde basit düzenlemelerle koruyucu önlemlerin alınması gerekir.

Koruyucu önlemler
- Merdivenler aydınlık olmalı, emekleyen bebekler için merdivenden inip çıkmayı önleyen bariyerler kurulmalı ve merdiven kenarlarına korkuluk yaptırılmalıdır.
- Elektrik prizlerine koruyucu kapaklar takılmalı, uzatma kabloları fişe takılı yerlerde ve açıkta bulundurulmamalıdır.
- Balkonlar çocuğun aşağıya düşmesini engelleyecek şekilde olmalı ve kapısı kapalı tutulmalıdır, çocuk yalnız başına balkonda bırakılmamalıdır.
- Pencerelerde tam açılmayı önleyen kilit sistemi bulundurulmalı, perde ipleri çocukların ulaşamayacakları boyda olmalıdır (boynuna dolanma tehlikesi açısından).
- Ev içinde kaygan zemin yerine kaymayan zemin tercih edilmesi gerekir.
- Evde saksı ve süs bitkileri varsa çocukların ulaşamayacağı yere konulmalıdır.
- Oyuncaklar yutulabilecek kadar küçük parçalı olmamalı, kolayca kopmamalı ve oyuncak boyaları toksik maddeler içermemelidir.
- Erişebileceği yerlerde bıçak, jilet gibi kesici aletler ve kibrit, çakmak gibi yakıcı cisimler bulunmamalıdır.
- Odalarda sivri köşeli eşyalar olmamalı, varsa önlem alınmalıdır.
- Masa ve sehpaların üzerinde cam, mermer ve porselen gibi süs cisimleri bulundurulmamalıdır.
- Çaydanlık, çorba tenceresi ve kızartma yağı gibi içinde sıcak sıvı olan kaplar ortalıktan kaldırılmalıdır.
- İlaçlar çocukların ulaşamayacağı yerde kilitli dolaplarda saklanmalıdır.
- Çöpler kapalı ulaşılamayacak alanlarda olmalıdır.
- Bulaşık deterjanı, özellikle tuz ruhu ve çamaşır suyu, çamaşır deterjanı, gazyağı tiner gibi kimyevi sıvılar çocukların ulaşamayacağı yükseklikte, mümkünse kilitli dolaplarda saklanmalıdır.
- Alışveriş poşeti gibi naylon poşetler ısırılarak koparılabileceği ve nefes borusunu tıkayabileceği için çocuğa verilmemelidir.
- Bebek oyun bahçesinin korkulukları fi le şeklinde olmalı, çubuk şeklinde ise birbirinden en fazla 1 cm uzak olmalıdırlar.

İlk müdahale nasıl yapılmalı?
Kaza geçiren çocuk ağlamıyorsa, şuuru yerindeyse ve ellerini, kollarını normal hareket ettiriyorsa hiçbir müdahalede bulunmayın. Fakat 24 saat hareketlerini gözlemleyin. Kazadan sonra 24 saat zarfında, 3'ten fazla fışkırır tarzda kusma, dalgınlık, sürekli uyku hali, solunum sıkıntısı, karın ağrısı, renk solukluğu veya havale geçirme gibi bulgular olursa mutlaka bir sağlık kuruluşuna götürün. Kaza sonucu vücutta şişlik veya morluk oluşmuşsa üzerine buz veya soğuk suyla ıslatılmış bez koyarak daha fazla şişmesini önleyin. Yüksekten düşmelerde, hiçbir belirti olmasa bile kırık çıkık veya bir iç kanama ihtimali olacağından acil şekilde doktora başvurun.

"Banyoda yalnız bırakmayın"
Banyo saatlerinde çocuklar, oynaması için yalnız bırakılmamalıdır. Küvetin içine kaymayı önleyen naylon paspaslardan koyulmalı, saç kurutucusu gibi elektrikli ev aletleri banyo küvetinin yakınında ve prize takılı olarak bulundurulmamalıdır. Evde küvet, leğen ve kovalar asla içleri suyla dolu olarak ortalıkta bırakılmamalı, çocukların boğulma riskine karşı mutlaka içlerindeki su boşaltılmalıdır.
Dr. Tülin ARSLAN ŞİMŞEK