Bir 'törelere isyan' hikâyesi

Berlin 2010'da dünya galasını yapan ve çok iyi tepkiler alan bir Alman filmi, sıcağı sıcağına sinemalarımızda. Ama bunu pekâlâ bir Türk filmi olarak da izleyebilirsiniz. Çünkü anlatılan bizim hikâyemiz. Viyana doğumlu kadın oyuncu-yönetmen Feo Aladağ bu hikâyeyi çok doğru biçimde anlatıyor, çünkü o da bir Türkle evli... Halit Refiğ'in Bir Türkle Evlendim filmindeki gibi yani... O Türkün kentli-köylü, emekçi-sanatçı, okumuş-okumamış olması pek fark etmiyor çünkü hepimiz belli konularda şartlanmışız. Ve kimi önyargılar neredeyse genlerimize işlemiş, kolay kolay çıkmıyor. Böylece, kendini sürekli hırpalayan kocasından kaçarak küçük oğluyla birlikte yıllardır Berlin'de yaşayan anababasının yanına sığınan, 25 yaşlarındaki Umay'ın hikâyesini izliyoruz. Kırsal kesim kökenli olsalar da batılı değerleri benimsemiş, daha modern insanlar. Ama onlar son tahlilde Türktürler ve de yerleşik yargıları tümüyle boşlayamazlar. Böylece Umay'ın acılı öyküsü başlıyor. Ailesi küçük oğlunu babasının yanına yollamaya kalkınca, genç kadın boyun eğmiyor ve oğlunu alıp, yeni bir erkeğin yanında yeni bir hayata başlamayı deniyor. Filmin görünürdeki sakin anlatımının altında saklı bir gizilgüç var. Anlattığı hikâyenin son derece doğru gözüken ve içtenliği adeta perdeden salona yayılan gerçekliğinden kaynaklanan... Benzer öyküleri her gün gazetelerde okumuyor, asıl katilin töre denen köhnemiş kurum olduğu cinayetleri içimiz sızlayarak öğrenmiyor muyuz? Koskoca bir toplumun ait olduğu kültürün en gerici yanlarına teslim olması, insanlık suçuna dönüşmüş olayları hâlâ belli ölçüde hoş görmesi nasıl açıklanabilir? Yargıtay bile 'namus cinayetleri'nde hafifletici sebep aranmamasını ancak yeni kararlaştırabildi. Ayrılık=, artık çağdaş bir ülke ve de toplum olacaksak, hepimizin üzerinde düşünmemiz gereken bu olaylara geniş biçimde bakıyor. Ve çok inandırıcı portreler çiziyor. Ana-babada Derya Alabora-Settar Tanrıöğen ikilisi başta, tüm oyuncular kusursuz. Ama özellikle gerçek oyuncu kumaşını bir kez daha kanıtlayan Sibel Kekilli izlenmeye değer. Onun Umay karakteri, yalnızca güncelliğin içinden fırlayıp gelmiş çok inandırıcı bir kişilik olmakla kalmıyor; kadın-erkek ayrımını da silerek, egemen yargılara, kök salmış inançlara, insan onuruna ters düşen her türlü uygulamaya isyan eden insan figürünün unutulmaz bir prototipi olup çıkıyor. Özellikle kadınlarımızın bu filmi görmesini dilerdim.
AYRILIK ***
(Die Fremde) Yönetim ve senaryo: Feo Aladağ Görüntü: Judith Kaufmann Müzik: Stephane Moucha, Max Richter Oyuncular: Sibel Kekilli, Derya Alabora, Settar Tanrıöğen, Serhad Can, Almila Bağrıaçık, Tamer Yiğit, Nizam Schiller, Florian Lukas, Ufuk Bayraktar, Nursel Köse Alman filmi.