Kendini ölümüne sanata adamak

SİYAH Kuğu, sinemanın baştan beri ilgi duyduğu bir temaya son derece modern, yenileyici ve çarpıcı bir yaklaşım getiriyor: Bir meslekte, özellikle bir sanat dalında iki rakibenin (yani iki kadın sanatçının) çekişmesi, daha tanınmış, haliyle daha yaşlı olanın yerinde gözü olan yeni-yetmenin o yere geçme tutkusu ve çabası. En parlak örneğini Joseph Mankiewicz'in süper-klasik filmi All About Eve- Perde Açılıyor'da bulmuş olan o ölümsüz tema. Ama filmin sadece, kendisi de yeni yeni yükselmekte olan, içe dönük, kırılgan ve melankolik balerin Nina ile mesleğe yeni atılan Lily arasındaki çekişmenin öyküsü olduğunu düşünmek de yanıltıcı olabilir. Sorun, bu ikisi dahil tüm kişiliklerin hem bilinen klişelerle kuşku uyandırıcı biçimde flört eden hem de tümüyle farklı ve özgün karakterler olmasından kaynaklanıyor. Bu sayede, bu müzikal melodram amacına çok daha iyi ulaşıyor: Bir yandan tanıdık kişilerin bildik gözüken durumlardaki çırpınmalarını izliyor, öte yandan hemen her sahnede bir sürprizle karşılaşıyorsunuz. Böylece yüzeyde gözükmeyen, ama derinden derine giden tuhaf, sanki büyüleyici ve metafizik bir gerilim doğuyor. Nina'nın (Natalie Portman) bedeninin beklenmedik yerlerinden kanaması bir hastalık mıdır, kendine dönük bir işkence mi, bir sanrı mı? Yine onun yaralı bir hayvan gibi her şeye aşırı açık duyarlı kişiliği, Kuğu Gölü gibi ezbere bilinen bir balenin yepyeni bir yorumla sunulacağı gala gecesinin heyecanına dayanabilecek midir? Genç rakibesiyle arasında lezbiyenliğe varan bir ilişki var mıdır, yoksa bu bir düş müdür? Onu gerçekten bıçakla öldürür mü, yoksa bu da bir hayal midir? Sorular, sorular... Ama bu sözüm ona gerilim fasadı sizi yanıltmasın. Karşımızdaki, yine de insana, insan ruhunun en gizli derinliklerine yöneltilmiş bir projektördür: Sanat aracılığıyla, en güçlü biçimde tutulmuş... Ve Nina'nın baskıcı ve benmerkezci annesi, dehayla delilik arasındaki kadın düşkünü yönetmeni, kıskanç bir rakibe kimliğinden bazen sıcak bir dost maskesiyle sıyrılan Lily gibi kişiler ve elbette fonda hep çalan Çaykovski eşliğinde yaşadıkları, yine gerçekle rüya, daha doğrusu kabus arasında gidip gelen bir maceradır. Belki hele bir yaratma süreci geçiren her sanatçının biraz yaşadığı. Ama onun elbette cinsellik dahil gerçek hayatın tüm geçici zevklerini yadsıyan, kendisini tümüyle mesleğine ve başarıya adamış kimliğinin, bir çocuğun masum tutkusuyla işine yapışıp kalmış olmasının özel bir durum olduğu söylenebilir. Ve böylece film, sanat üzerine, kendisini ölümüne sanatına adamış has sanatçı üzerine yapılagelmiş tüm filmlerden farklı olmayı başaran görkemli bir melodrama dönüşür. Ön planda rolüyle adeta bütünleşmiş, onu dansından dramına tümüyle yaşayan ve belki tüm zamanların en iyi kompozisyonlarından birini sunan Natalie Portman olduğu halde... Yanıbaşındaki tüm oyuncular da iyidir, ama Portman'ınki, oyunu aşıp rolü birebir yaşamaya ulaşan farklı bir çabadır. Güzel oyuncunun filmden sonra bir zaman kendisine gelemediğini, normal hayatına dönemediğini kestirmek de sanırım yanlış olmaz. Benzer bir şey, çok duyarlı seyircilerin de başına gelebilir.
Siyah Kuğu ****
(Black Swan) Yönetmen: Darren Aronofsky Senaryo: Mark Heyman, Andres Heinz, John McLaughlin Görüntü: Matthew Libatique Müzik: Clint Mansell Oyuncular: Natalie Portman, Winona Ryder, Mila Kunis, Vincent Cassel, Barbara Hershey, Benjamin Millepied Amerikan filmi