Onlar mahallelerin kahramanları!

Yüzlerindeki gülümseme, telsizleri ve turuncu üniformalarıyla onları fark etmemek mümkün değil. Mahalle Afet Gönüllüleri'ni Erciş'te tanıdım. Kendi imkanlarıyla toplanıp, depremden birkaç saat sonra, kendi mahallelerinden çok uzaktaki Erciş'e gelip, Ergül Apartmanı'nın enkazında çalışmaya başladılar. Kendilerini anlatmaya başlayana kadar, profesyonel bir arama kurtarma ekibi olduklarını sanıyordum. Nitekim de öyleler ama kendilerine Mahalle Afet Gönüllüsü diyorlar. Afet sonrası mahallenizde "İlk müdahaleyi ben yaparım," diyorsanız, siz de onlardan biri olabilirsiniz. Yeter ki 18 yaşını doldurmuş ve mahallenizde sizin gibi gönüllü 49 kişi daha olsun. Mahalle Afet Gönüllüleri Acil Müdahale Derneği, 99 Depremi'nden sonra, ihtiyaçtan kuruldu. Afet sonrası ilk müdahaleyi yapan mahalledeki insanlar olduğu için, bu müdahaleyi daha bilinçli ve profesyonel şekilde yapabilmeleri için gönüllüler ilk eğitimlerini mahallelerinde aldı. Gönüllülük esasına dayanan bu oluşum, bugün İstanbul, Yalova ve Bursa'da 85 mahallede örgütlenmiş bulunuyor. Mahalle Afet Gönüllüleri'nin amacı beş yılda 300 mahalleye ulaşabilmek. Afet sonrasında ailenize, yakınlarınıza ve mahalle sakinlerine ilk profesyonel yardımı yapmak herkesin elinde. Yeter ki, Mahalle Afet Gönüllüsü (MAG) olun. Bunun için yapmanız gereken tek şey, muhtarlığınıza gidip MAG olmak istedğinizi bildirmek ya da www.mag.org.tr ve www.magame.org.tr'ye başvurmak.

-Her isteyen, Mahalle Afet Gönüllüsü olabilir mi?
- ŞEYDA SEVER: 18 yaşın üzerindeyse, herkes Mahalle Afet Gönüllüsü olabilir. Ben Kocaeliliyim. 1999 Depremi'nde net olarak gördüğümüz bir şey vardı: Asıl arama kurtarmayı halk yapıyor. Ama eğitimi, ekipmanı yok. Madem ilk kurtarmayı halk yapıyor, biz de bir şeyler yapmak isteyen insanları eğitimle, ekipmanla, organizasyonla daha bilinçli hale getirelim diye yola çıktık. Mahalle Afet Gönüllüleri böyle oluştu. Kocaeli'nde deprem sonrası arama kurtarmaya profesyonellerin gelmesi üç gün sürdü. Van o açıdan şanslıydı. Kocaeli'nde ilk üniformalı kişiyi üç gün sonra görebildik. Dolayısıyla depremden sonra mahalle mahalle halkı eğitme fikriyle yola çıktık. O fikirle başlayan Mahalle Afet Gönüllüleri yapılanması, bugün 89 mahallede örgütlü. Ve 4 bin 500'e yakın gönüllümüz var. Önce mahallelerinde 36 saatlik bir eğitim alıyor, daha sonra 150 saatlik daha ileri bir eğitim alıp MAG-AME (Mahalle Afet Gönüllüleri Acil Müdahale Ekibi) oluyorlar. Onlar arama kurtarma konusunda uzmanlaşıyor. Şu an beş mahallede eğitim devam ediyor. Aralık sonuna kadar beş mahalle daha eklenecek.
- Eğitimleri nerede veriyorsunuz?
- Herkesin rahatlıkla gelebileceği, mahallenin bir okulunda da veriyoruz. Tabii bunu yaparken kaymakamlıkla, muhtarlıklarla işbirliği içerisindeyiz. İstanbul'da yaptığımız çalışmalarda, İstanbul Master Planı üzerinden deprem riskinin yüksek olduğu ilçeleri belirliyoruz. Sonra o ilçede kaymakamla beraber bütün muhtarları topluyor, toplantı yapıyoruz. Bazı muhtarlar buna çok ilgi gösteriyor, bazıları göstermiyor. Kahvehanelere gidiyoruz, başka sivil toplum örgütleri ile spor kulüpleri, okul aile birlikleriyle, mümkün olabildiğince geniş bir kitleye kendimizi anlatıyoruz. Hangi mahallede örgütlenebileceğimize, o mahalledeki halkın kendisi karar veriyor. En çok talep nereden gelirse, gönüllü kayıtları nerede çok olursa, o mahallede çalışma başlıyor. Çalışma yapabilmemiz için en az 50 kişi olması lazım mahallede.
- Vakfın kaynağı nereden? Bağışçılarla mı çalışıyorsunuz?
- Bu proje, İsviçre ile Türkiye arasında bir anlaşma ile başladı. Tüm finansmanı başta İsviçre İnsani Yardım Ofisi yapıyordu. Bu kurum Türkiye'den ayrıldıktan sonra, projenin devam etmesini istediğimiz için bir vakıf kurduk. Adını Mahalle Afet Gönüllüleri Vakfı koyduk. 75 kurucumuz var. Aralarında büyük işadamları da var. Tamamen yerel. Ama İsviçre'den hâlâ ekonomik destek alıyoruz.
- Her MahalleAfet Gönüllüsü aynı zamanda arama kurtarmacı mıdır?
- Biz Mahalle Afet Gönüllüleri'ne arama kurtarma ekibi demiyoruz. İlk müdahaleci diyoruz. Kendi mahallesinde eğitim alıyor, acil durumda kendi mahallesine destek oluyor. MAG-AME ise, bu 4 bin 500 kişilik grup içinde birazcık daha ileri eğitim almış ve kendi mahallesi dışındaki olaylara da giden bir ekip. Mahalle Afet Gönüllüleri, 36 saatlik eğitimden sonra ilk müdahaleci oluyor.
- Arama kurtarmacı olmak için ne kadar eğitim almak lazım?
- Onun bir sınırı yok. Ama en az 105 saatlik bir eğitim almak lazım. Arama kurtarma eğitimleri hep devam eder, hiç bitmez.
- Depreme hazırlıklı mahallenin, depreme hazırlıklı olmayan mahalleden farkı ne?
- Hazır mahalle, deprem olduğu zaman, panik olmayacak. İnsanlar ortalıkta boş boş koşturmayacak, en azından ne yapacağını bilecek. Depreme hazır mahallelerdekiler, doğru binalarda oturma bilincine sahip olan kişiler. Yani yapısal olmayan zararları azaltacak tedbirleri zaten almış olacaklar. Eşyalardan kaynaklanabilecek sorunları en aza indirmiş olacaklar. Deprem çantaları olacak. Hazır bir mahalle, afet sonrası, bu konuda eğitim almamış insanları koordine edip, ilk müdahaleyi yapabilecek. Yani enkazdan insanları kurtaracaklar.
- Mahalle Afet Gönüllüleri, deprem sırasında birbirlerini ilk nerede buluyor? Nasıl organize oluyor? Ekipmanları vs. nerede hazır bulunuyor?
- Her mahallenin bir konteynırı var. O konteynır, hem toplanma merkezi hem de ekipmanların bulunduğu merkezdir. Bir afet ya da acil bir durum olduğunda, gönüllünün yapacağı ilk şey, evdeki doğalgazı, elektriği kapatıp, güvenliği sağladıktan sonra konteynıra gitmek. Konteynırda buluştukları zaman zaten telsizleri var. Ekipler, halinde ilk konteynıra gelirken de mahalledeki hasarlara bakacak. Okul yıkılmış mı? Benzin istasyonunda patlama var mı? Bir köprü varsa yıkılmış mı? Arama kurtarma ekiplerinin gelmesi için alternatif yollar nelerdir? Zaten bunlar afetten önce harita üzerinden çalışılıyor. Afet olduğu zaman da konteynıra gidip, malzemeleri alıp ilk müdahale edilecek yerlere gidiyorlar.
- Her mahallede en az 50 Mahalle Afet Gönüllüsü olmalı diyorsunuz. 50 kişi bir mahalleyi kurtarabilir mi?
- Kurtarmayı değil ama organizasyonu yapabilir. MAG olarak mahalleliyle her ay ortak çalışmalar yapıyoruz. Bir afet durumunda onların organizasyonu içine girmeye hazır olmuş oluyor. Zeytinburnu Çırpıcı Mahallesi'nde Huzur Apartmanı yıkılmıştı. Konteynır 50 metre aşağısındaydı. Apartman enkazındaki insanların yarısından fazlasını MAG'lar çıkardı. İstediğimiz, İstanbul'daki her mahallede Mahalle Afet Gönüllüleri'nin olması. Mesela bir trafik kazası olduğunda, Mahalle Afet Gönüllüsü 'Sen 112'yi ara. Sen alanı aç,' diye birçok insanı koordine edebiliyor. MAG'lar mahallenin kurtulması için mahalleyi organize edebilecek bir güce sahip.
YAŞ ORTALAMASI 35
- Peki insanlar nasıl gönüllü olabilir?
- Bir mahallede eğitim verdiğimiz zaman, sadece o mahalledeki insanlar katılabiliyor eğitime. Kriterimiz, 18 yaşını bitirmiş olmak, o mahallede ikamet etmek ve gönüllü olmak. Bizim gönüllülerimizin yaş ortalaması biraz yüksek; 35 civarı. Çünkü mahalledeki insanların kalıcı olmasını istiyoruz. Yani sık sık taşınan insanlar olmamalı.
- Daha çok insan, daha çok ekipman ve para demek. Maddi desteğe ihtiyaç duyuyor musunuz?
- Tabii. Kaynak her zaman sorun. Depremden sonra yaptığınız yardım görünür bir yardım. Bir sürü firma şimdi Van'a, Erciş'e yardım gönderiyor, böylece isimleriyle de görünür oluyor. Depreme hazırlık için yapılan yardım ise görülmeyen bir yardımdır. Çünkü depremden önce siz, aman bir şey olmasın diye yardım ediyorsunuz. Bir şey olmadığı zaman da kimse sizi görmüyor. O yüzden kurumlar deprem öncesi hazırlıklara destek verme konusunda çekimser. Bize destek, kişiye veya derneğe yapılan bir destek değil, kamusal bir hizmet. Üzerimizdeki elbiseler bile bize ait değil. Bunları kullanıyoruz ama kamuya ait. Bu modelin Türkiye'nin her tarafına kamu eliyle yayılması lazım. Bunun aslında bir afet yönetim modeli olması gerekiyor.
MAHALLE AFET GÖNÜLLÜSÜ NE YAPAR?
* Mahallenin afete hazır olması için gerekli çalışmaları yapar, mahalleliyi bilgilendirir.
* Afet sonrası enkaza ilk müdahalede bulunur, hangi binada kimlerin oturduğunu bildiği için profesyonel yardım ekiplerini yönlendirir. Arama kurtarma çalışmalarına katılır.
* Afet sonrası gelecek yardımları organize etme ve dağıtımda görev üstlenir. Kimlerin yardıma ihtiyacı olduğunu tespit eder. Bir mahallede Mahalle Afet Gönüllüsü varsa, kimin evi yıkılmış, kim acil yardıma muhtaç biliyor. Mahalle muhtarları ile bu bilgileri afet öncesinde paylaşıyorlar. Mahalleli, kendi mahallesini herkesten daha iyi bilir. Mahalleye nereden kısa yoldan gelinir gibi bilgilere sahip olduğu için, dışarıdan yardım geldiğinde, koordinasyon çok daha kolay olur.
ŞEYDA SEVER (MAHALLE AFET GÖNÜLLÜLERİ PROJE KOORDİNATÖRÜ)
* Kocaeliliyim. 1999 Depremi'nde net olarak gördüğümüz bir şey vardı. Asıl arama kurtarmayı halk yapıyor. Ama eğitimi, ekipmanı yok. Madem halk yapıyor kurtarmayı, biz de bir şeyler yapmak isteyen insanları eğitimle, ekipmanla, organizasyonla daha bilinçli hale getirelim dedik. Mahalle Afet Gönüllüleri böyle oluştu.
* Proje, İsviçre ile Türkiye arasında bir anlaşma ile başladı. Tüm finansmanı başta İsviçre İnsani Yardım Ofisi yapıyordu. Bu kurum Türkiye'den ayrıldıktan sonra, projenin devam etmesini istediğimiz için bir vakıf kurduk. Adı Mahalle Afet Gönüllüleri Vakfı oldu. 75 kurucumuz var. Aralarında işadamları da var.
* Mahalle Afet Gönüllüleri kendi mahallelerinde eğitim alıyor. Acil durumda kendi mahellelerine destek oluyorlar. MAG-AME ise bu 4 bin 500 kişilik grup içinde daha ileri eğitim alıp kendi mahallesi ve ili dışındaki olaylara da giden bir ekip.
* Mahalle Afet Gönüllüleri Acil Müdahale Derneği, İstanbul'da 30 bin kişiyi eğitti. Herkes kendi bölgesinde ekiplerin kurulması için destek olmalı. Herkes kendi mahallesini kurtarabilir.
HERKES KENDİ MAHALLESİNİ KURTARABİLİR
ALİ SERDAR GÜLELÇİN (Matbaacı)
"Mecidiye Mahallesi'ndenim, Ortaköy'den. 2005'ten bu yana Mahalle Afet Gönüllüsü'yüm. İnsanlara yardımcı olmak en büyük hedeflerimizden biri. İstanbul depremine biz hazırız ama etrafımız hiç hazırlık değil."
BİRHAN ALTINYÜREK (Gazeteci)
"12 senedir mahalle afet gönüllüsüyüm. Zeytinburnu'nda eğitim aldım. Şimdi Ataşehir için çalışıyorum. 99 Depremi sonrasında depremin kaos yarattığını gördüm. Mahalleli sağduyulu ve bilgili olursa, bilinçli bir şekilde müdahale edildiğinde kurtarma olasılığı daha yüksek oluyor."
HATİCE ERASLAN (Üst düzey yönetici)
"Daha önceden dağcılık yapıyordum. 99 Depremi'nde afet bölgesinde ekibimle bayağı çalıştım, sonra MAG ile ilgili broşürleri gördüm, araştırdım. Mahallede olması mantıklı geldi. Yaklaşık 10 yıldır bu işin içindeyim; ailem yaptığım işle, benimle gurur duyuyor."
HÜSEYİN KARADAYI (MAG İstanbul İl Derneği Başkanı)
"Zeytinburnu, Çırpıcı Mahallesi'ndenim. Afet, kaynakların yetersiz olduğu, kamunun ilk 72 saatte ulaşamadığı bir durum. Erciş'e gittik bu ekiple, bize Ergül Apartmanı verildi. 24 saat boyunca sağlıklı bilgi alamadık. Bilgi kirliliği vardı. O mahallede afet gönüllüsü olsaydı, o binada kimlerin yaşadığını bilirdi, kapalı yollar nereler, gelen kurtarma ekipleri için nereler risk teşkil ediyor, bunları söyleyebilirdi."