Aman dikkat, sizin de köpeğinizi haczetmesinler

Türkiye'de sokak hayvanlarının durumu ortada. Ancak evcil hayvanların da pek rahat ve güvende olduğu söylenemez. Geçtiğimiz hafta Antalya'da, Fransız bulldog cinsi bir köpeğin sahibinin borcu yüzünden haczedilmesi bunu bir kez daha gözler önüne serdi. Antalya'da yaşayan turizmci Mürüvet Çetin'in evine, 1500 liralık borcu nedeniyle haciz memurları geldi ve Çetin'e ait dört yaşındaki Leon isimli Fransız Bulldog cinsi köpeği haczetti. Köpeğinin götürülmesini çaresizce izlemek zorunda kalan Mürüvet Çetin'e yardım eli ise çok uzaklardan, İstanbul Şişli Belediyesi'nden uzandı. Şişli Belediye Başkanı Mustafa Sarıgül olaya el koydu, belediyenin veteriner müdürü Gönül Koç hemen Antalya'ya gitti, köpeğin sahibinin borcunu ödedi ve Leon, veteriner kliniğinden alınıp sahibine geri verildi. Bu hikaye mutlu bir şekilde son buldu ama pek kolay unutulacağa benzemiyor. Borcu olan hayvan sahiplerini de tedirgin eden bu olayın ardından hayvanseverlerin gündemine yeni tartışma konuları eklenmiş oldu: Bir canlı haczedilebilir mi? Bir buzdolabı, bir televizyon gibi evden alınıp götürülebilir mi? Biz de konuyu hem yasal hem de etik yönleriyle masaya yatırdık. Olayı başından beri takip eden Türkiye Hayvan Haklarını Koruma Derneği Antalya Şubesi Başkanı Sevda Kıraç, burada kanuna aykırı hareket edildiğini söylüyor: "5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu'nda ticari amaç güdülmeden, ev ve bahçesinde bakılan ev ve süs hayvanlarının sahiplerinin borcu nedeniyle haciz edilemeyeceğine dair bir madde var. Hayvan sahipleri bunu bilsin ve kapılarına gelen memurlara hayvanı hemen teslim etmesinler. Bilinçlenmek çok önemli." Hayvan hakları için mücadele eden Veteriner Hekim Prof. Dr. Tamer Dodurka ise Antalya'daki haciz olayını, büyük haksızlık olarak nitelendiriyor: "Kanunlar kamunun vicdanına uygun olmak zorundadır. Ama burada büyük bir haksızlık var. Kişinin malına haciz konulmakla kalmıyor hem kişiye hem de köpeğine inanılmaz bir ceza veriliyor. Yani bu basit bir haciz işlemi değil, düpedüz cezalandırmadır. Bir haciz memuru ya da avukatın ceza verme yetkisi olamaz. Prof. Dodurka'ya göre bu durum, Borçlar Kanunu'nda hayvanın mal olarak kabul edilmesinden kaynaklanıyor: "Bu yasa, hayvanların haciz edilmesine dayanak sağlıyor. Tabii ki ev hayvanlarıyla ticari amaçlarla kullanılan hayvanlar arasında ayırım yapmadığı için konuyla ilgili karar hakime kalıyor. Oysa AB, 1996 yılında aldığı bir kararla hayvanları mal olma statüsünden çıkardı ve onların hissetme yeteneğine sahip canlılar olduğunu kabullendi. Bu nedenle hayvanı mal olarak gören yasa maddelerinin AB'nin konuyla ilgili direktiflerine aykırı olduğu çok açıktır. Ayrıca bu haciz işlemi 5199 sayılı yasa ve Türkiye'nin de imzalamış olduğu Hayvan Hakları Evrensel Beyannamesi'ne de ters düşmektedir. Bu hayvan bir mal değildir."
YAŞANAN ACININ TELAFİSİ OLAMAZ
Olaydan habersiz ve tamamen suçsuz olan bir köpeğin haczedilerek adeta cezalandırılmasının vicdanlara sığmayacağı gibi etik de olmadığı görüşünde Dodurka: "Bu nedenle yasanın ceza vermiş olduğu kabul edilse bile bu işlemin uygulamada yeri olamaz. Bu süreçte hayvan sahibi ve köpeğinin yaşadıkları acının hiçbir şekilde telafisi olamaz, ancak yine de hayvan sahibi, kanımca dava açar ve kazanırsa yaşadıkları bu ıstırap için maddi tazminat talep edebilir. Haczedilerek sahibinden ayrılmanın verdiği stres ve korkuyla yaşayacak olan bu hayvanın sağlığı da tehlike altındadır." HAYTAP (Hayvan Hakları Federasyonu) Başkanı Avukat Ahmet Kemal Şenpolat, 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu'nun beşinci maddesinin beşinci fıkrasında, ev hayvanlarının sahiplerinin borcundan dolayı haczedilemeyeceğinin açıkça ifade edildiğini belirtiyor: "Eğer usule aykırı bu haczi icra memuru gerçekleştirmişse, icra müdürlüğüne itiraz yapılması ve durumun sözlü ve yazılı olarak bildirilmesi gerekir. İcra müdürlüğüne yapılan itirazın reddedilmesi halinde haczedilemezliğin öğrenildiği tarihten itibaren icra hakimliğine yedi gün içinde icra müdürünün bu işlemi şikayet yolunun bizzat borçlu, borçlunun aile bireyleri ya da vekilleri tarafından yapılması gerekir."