Nevzat varken Behzat susar

Ankara Cinayet Büro'da Başkomiser Behzat Ç. tozu dumana kata dursun, İstanbul Cinayet Büro'da ondan daha kıdemli bir meslek büyüğü var: 'Başkomser Nevzat'. Yardımcısı Ali ve Zeynep ile ustaca işlenmiş birçok cinayeti çözen Nevzat, İstanbul Polis Teşkilatı'nın da hatırı sayılır başkomiserleri arasında. Balat'ta oturan, Türk Sanat Müziği seven Nevzat, alaturka bir İstanbulludur. Ve ilk yerli ve özgün popüler polisiye kahramanımızdır. Usta yazar Ahmet Ümit'in karakteri Başkomser Nevzat, 1990'larda hayatımıza girdiğinde bu kadar popüler olacağı düşünülemezdi herhalde... Ümit'in, Yeniyüzyıl gazetesi için yarattığı Başkomser Nevzat gazete sayfalarından, önce kitaplara terfi etti. Ümit, ona Şeytan Ayrıntıda Gizlidir, Kavim ve İstanbul Hatırası kitaplarının esas adamı olma görevini verdi. Ama bu da yetmedi başkomiserimize, birkaç defa beyazcamda göründü. Karanlıkta Koşanlar dizisinde Uğur Yücel, Şeytan Ayrıntıda Gizlidir dizisinde Çetin Tekindor, Kanun Namına'da ise Altan Erkekli Nevzat'ı canlandırdı. Maceraları bir süre önce çizgi roman dünyasına taşınan Nevzat'ın, İsmail Gülgeç'in çizgileriyle Çiçekçinin Ölümü, Tapınak Fahişeleri adlı iki albümü yayımlanmıştı. Şimdi ise o, Aptülika'nın çizgileriyle Everest Yayınları etiketli Davulcu Davut'u Kim Öldürdü? macerasıyla çıkıyor okurun karşısına.
İKİSİ DE YALNIZ VE USTA POLİS
Başkomser Nevzat ve Behzat Ç.'nin birçok ortak noktası var. İkisi de edebiyat karakteri, ikisi de popüler. Maceraları kitap sayfalarına sığmıyor, kitlelerin izlediği dizilerde karşımıza çıkıyorlar. Yalnız, sezgileri kuvvetli polis ve anti-kahramanlar. İkisi de Derviş Şentekin'in Beş Parasızdım ve Kadın Çok Güzeldi kitabında, usta polis olarak anılıyor. Ama oldukça farklı özellikleri de bulunuyor. Nevzat da ağır abi ama Behzat Ç. kadar isyankar değil. Üstlerine karşı daha saygılı. Zanlıları dövdüğü ya da küfür ettiği de pek görülmez. Hatta yardımcısı Ali'nin fevri davranışlarına kızar. İçki tercihi rakıdır. Rakıyı da her yerde içmez, sevgilisi Evgenia'nın işlettiği Tatavla'ya gidip demlenir. Behzat Ç.'ye göre daha entelektüel bir görüntü çizer. Giyimine kuşamına daha özenlidir. Mesela kravatsız dolaşmaz... Tabii Nevzat ve Behzat Ç. kadar popüler olmasa da bir de Başkomiser Galip'imiz var. Yazar Çağatay Yaşmut'un yarattığı Galip, Beyoğlu Çıkmazı, Şarkılar Susunca, Beni Yavaş Öldür kitaplarında, en az Nevzat ve Behzat Ç. kadar iyi bir cinayetçi olduğunu gösterdi. Ama şimdilik maceraları kitaplarla sınırlı! Nevzat'a dönersek, Ahmet Ümit'e göre Başkomser Nevzat, Sherlock Holmes, Agatha Christie gibi klasik polisiyenin Türkiye temsilci... Dünyanın en popüler polisiye yazar ve kahramanları Agatha Christie ile Sherlock Holmes'ün maceralarının da bir süre önce çizgi roman olarak yayımlandığını hatırlatalım. NTV Yayınları'ndan Agatha Christie'nin dört albümü, Sherlock Holmes'ün ise iki albümü yayımlandı. Dolayısıyla Nevzat üstatlarının yolundan gidiyor. Ümit'in, Nevzat'ı yaratırken, onun bu kadar farklı mecrada macera yaşayacağını tahmin ettiği söylenemez. Ama Nevzat'ın popüler olması karşısında keyif almıyor da değil. Ümit, biraz da hayatın Nevzat'a şans tanıdığını ve hayatın onun yolculuğunun önünü açtığını düşünüyor. Hal böyle olunca Nevzat da Sherlock Holmes, Agatha Christie gibi edebiyat dünyasından çizgi romanlara, TV dizilerine pek çok alanda kendini gösterebiliyor. Belki bir gün Başkomser Nevzat da bir film kahramanı olabilir.
KİMLER GELDİ, KİMLER GEÇTİ?
Türklerin Sherlock Holmes'ü Amanvermez Avni
Amanvermez Avni, Türklerin Sherlock Holmes'ü olarak anılır. Ebüssüreyya Sami'nin yarattığı bu hafiye, 1913-1914 yıllarında 10 macerayla okurların karşısına çıkmıştı. İlk yerli popüler hafiyemiz olarak kabul edilen Amanvermez Avni'nin, hafiyeliği, suça yaklaşımı, cinayetleri çözme yöntemleri Sherlock Holmes'e çok benzer. Sami, Sherlock Holmes'ten ilham alarak yaratsa da Amanvermez Avni, maceralarında kah İstanbul sokaklarında kah devlet dairelerinde dolaşarak 1910'ların İstanbulu'nun canlı bir portresini çizer. Henüz o dönemde Osmanlı'da sinema macerası başlamadığı ve televizyon da icat edilmediği için, Amanvermez Avni'nin maceraları kitaplarla sınırlı kaldı.
Fantoma'dan dev şirme Faka basmaz Zihni
Hüseyin Nadir'in yarattığı Fakabasmaz Zihni, 1922-1928 arasında okurla buluştu. Amanvermez Avni ne kadar Sherlock Holmes'ten esinlendiyse, Fakabasmaz Zihni'nin de Fantoma'dan izler taşıdığı söylenir. Ama döneminde Amanvermez Avni kadar popüler olmayı başardı. Lakin, Hüseyin Nadir'in kim olduğu pek bilinmiyor. Hatta Amanvermez Avni'nin yazarı Ebüssüreyya'nın Hüseyin Nadir takma adıyla Fakabazmaz Zihni'yi yarattığı da iddia ediliyor. Fakabasmaz Zihni de Amanvermez Avni gibi görsel olarak ete kemiğe bürünemez.
Sinemanın sevdiği polisiye kahraman Cingöz Recai
Peyami Safa'nın 'Server Bedi' takma adıyla yarattığı ünlü Cingöz Recai de, hırsız Arsen Lüpen'den izler taşır. Cingöz Recai yakışıklı, zeki, kurnaz, kadınları baştan çıkarma konusunda uzman, zarif bir portre çizer. Onun derdi, haksız yoldan kazanç sağlayanlarladır. Bir nevi modern Robin Hood'dur o. Çaldıklarını, muhtaç olanlara dağıtır. 1924'te maceraları yayımlanmaya başlanan Cingöz Recai'nin 'belalısı' ise onu yakalamaya çalışan Mehmet Rıza'dır. Cingöz Recai'nin en önemli özelliği, sinemaya transfer olan ilk polisiye kahraman olmasıdır. İlk olarak 1954'te Metin Erksan, Beyaz Cehennem filmiyle Cingöz Recai'yi beyazperdeye taşır. Cingöz Recai'yi de Turan Seyfioğlu canlandırır. 1969'da çekilen Cingöz Recai filminin yönetmeni ise Safa Önal'dır. Cingöz Recai'yi ise Ayhan Işık oynar.