Küresel ısınmanın tehlikeli kızı: Sandy

Başlıktaki yorum için son yıllarda şiddeti ve sayısı giderek artan fırtına, kasırga ve sellerden sonra küresel ısınmanın nedenleri ve Dünya'ya etkileri üzerine araştırmalar yapan, bilgilendiren ve olası tehlikelere karşı uyaran uzmanlardan ilham aldık. Kasırga ve seller, 'küresel ısınmanın çocukları' olarak literatüre geçiyorsa, ABD'de şimdiden yüzyılın kasırgası olarak tarihe geçen ve geçen hafta ülkenin doğu kıyılarını vuran Sandy'yi 'küresel ısınmanın tehlikeli kızlarından biri' olarak tanımlayabiliriz. Küresel ısınmanın artışıyla kasırgalar arasında nasıl bir bağ var? Araştırmalar, her yıl haziran ile aralık ayı arasında Atlas Okyanusu'nu etkisi altına alan büyük kasırgalarla atmosfere salınan gazların sera etkisi yaratarak, atmosferin ısınması arasında güçlü bir bağ olduğunu ortaya koyuyor. Yine uzmanlara göre; atmosferdeki ısınmayla okyanus yüzeyindeki hararetin artışıyla kasırgalar da artıyor. Sandy de alçak hava akımlarının yarattığı ve sırasıyla beklenen kasırgalardan biri. Ama dikkat! Asıl fırtınalar bundan sonra bekleniyor. Küresel ısınma karşıtları, bu tür fırtınalara Sandy gibi kadın isimleri yerine, petrol şirketlerinin adının verilmesini önermeye başladı bile...
AĞAÇLAR DEVRİLDİ, ÖLÜMLER ARTTI
Sandy'nin geçtiğimiz hafta ABD'yi sarsan etkilerini gün gün hatırlayalım.
26 Ekim: Sandy'nin önceki hafta Karayipler'de 65 kişinin ölümüne neden olduktan sonra New York ve New Jersey'e doğru yöneldiği haberiyle Atlantik sahillerindeki 50 bin kişinin yaşamı tehlikeye girdi. ABD Kasırga Merkezi halkı uyardı. New York Belediyesi okulları tatil etti, tren, metro, otobüs seferleri durduruldu. İnsanlar önce marketlere saldırdı, sonra da evlerine kapanarak, panik içinde pazartesiyi beklemeye başladı.
27 Ekim: ABD'nin batısından gelen kar fırtınası, kuzeyden gelecek dondurucu kutup havasıyla birleşeceği için 'Frankenstorm' adı verilen Sandy kasırgasının New York ve diğer şehirler üzerinden geçişi sırasında yaratacağı felaketin izleri için senaryolar yazıldı. Fırtına karla beraber gelirse, tehlike artabilirdi.
28 Ekim: Şehirlerde kasırgaya karşı barikatlar kuruldu. Deniz suları yükseldi. 1954'te saatte 181 kilometreye çıkınca rekor olarak değerlendirilen rüzgarın şiddetinin artıp, artmayacağı beklendi.
29 Ekim: Sonunda dört gündür beklenen Sandy kasırgasıyla kış fırtınası, ABD'nin doğu sahilleri ve New York'ta birleşti. Rüzgarın hızı, saatte 185 kilometreye ulaştı. New Jersey'de sel, barikatları kırdı. New York'ta okyanus suları 4,2 metreye yükseldi. Metro, karayolları, tünelleri su bastı. Devrilen ağaçlar yüzünden ölümlerin sayısı arttı. Yangın yüzünden elektrik şebekesi çöktü. Sekiz eyalette yaklaşık 50 kişi hayatını kaybetti.

YARINDAN SONRA NE OLACAK?
Sandy, hızını alamadı, bu yazı yazılırken Kanada'ya doğru ilerliyordu. Doğrusu geçen hafta ilk işaretlerini verdiği andan itibaren de nedense gözümün önüne hep Yarından Sonra (The Day After Tomorrow) filmi geldi. İzleyenler hatırlar, filmde şiddetli kasırgalar Los Angeles şehrini haritadan siler, Yeni Delhi karlar altında kalır, Tokyo yağışlardan yıkılır, New York dev dalgaların hışmına uğrar. Bunların küresel ısınmanın sonuçları olduğunu anlatmaya çalışan bir uzman da Dünya'yı kurtarmaya çalışır. Bakalım Sandy kasırgası, hâlâ küresel ısınma olmadığını düşünenlere bir ders verebilecek mi? Çünkü aralık ayına kadar kasırga mevsimi devam ederken, ne yazık ki bu tür doğal afetlerin sayısında da artışlar olacak. Sandy'nin ABD'de tüketimi artıracağı için ülke ekonomisine olumlu katkıda bulunacağı yorumunu yapanlar da dikkat etmeli! Eğer fırtına ve kasırgalar bu şiddette devam ederse, alışveriş yapacak kimse kalmayacak.
ŞİLE'DE İLK TOHUM TAKASI
İstanbul'un Şile ilçesinin Ovacık Köyü'nde yarın Tohum Takas Şenliği var. Bütün gün sürecek ve müzik dinletileri, söyleşiler, ekmek yapımı, ebru sergilerinin de yer aldığı şenlikte, doğal ürünlerin satışı da yapılacak. Ovacık köylüleri de evlerinin önünde geleneksel yemekleriyle kendilerinin yaptığı ürünleri sergileyecek. Şile'nin 57 köyünün de destek vereceği Tohum Takas Şenliği'ne yerel tohumları koruma ve çoğaltma konusunda öncülük yapan Ege Bölgesi'nden Karaot köylüleri de katılacağı açıklandı.