Murat 131 sadece bir araba mı?

Vosvos'çuları hepimiz biliriz ya Murat'çıları? Kimdir Murat'çılar derseniz, onlar TOFAŞ'ın ürettiği Murat 131'i seven insanlar. 36 yıl önce bugün, TOFAŞ'ın Bursa fabrikasında üretilmeye başlanan Murat 131'ler, Türk otomotiv tarihinde özel bir yeri olduğu gibi, yıllar içerisinde sinemadan müziğe, çağdaş sanattan popüler kültüre damgasını vuran ve fenomen haline gelen ender yerli otomobil modellerinden biri oldu. 1984'te üretimine son verilse de özellikle Anadolu'da hâlâ asfaltı ağlatmaya devam ediyorlar. Adına kulüpler kuruluyor, internet siteleri açılıyor, yarışlar düzenleniyor. Anlayacağınız müptelası çok...
MODİFİYEYE UYGUN
Peki Murat 131'ler neden bu kadar çok seviliyor. Türkiye'de 83 bin 948 adet üretilen Murat 131'ler ağabeyi Murat 124'le birlikte, aslında toplumsal bir hayalin gerçekleştirildiği bir projeydi. Türk işçisi ve mühendisinin emeğiyle üretilen bu iki model, millet olarak otomobil yapabileceğimize olan toplumsal inancımızı da perçinlemişti. Ayrıca otomobilin, sadece çok zengin ve küçük bir azınlığın erişebildiği bir lüks tüketim aracı maddesi olmadığını anlamamızı sağladı. Herkesin erişebileceği, hayalleri arasına otomobili koyabileceği bir ürün haline gelebileceğini gösterdi. Ki özellikle Murat 131'ler 70'ler ve 80'lerin başında orta sınıfa geçişin adeta bir sembolüydü. Otomobilin kullanıcılar tarafında kişiselleştirilmesindeki kolaylık, yani modifiyeye uygun olması türlü türlü Murat 131'lerin ortaya çıkmasına ve daha fazla sahiplenilmesine yol açtı. Bütün bunlar sonucunda Murat 131'lerle kurulan bağ, sonraki yıllarda olmadık yerlerde onun karşımıza çıkmasının nedeni aslında. Mesela 80'lerdeki pek çok filmde gösterir kendini Murat 131'ler. Gırgıriye serisinde Bayram'ın Güllü'ye komplimanın bir parçasıdır. Diyalog da aynen şöyledir: "Alayım sana bir Murat 131, yazayım arka tamponuna Güllüm diye. Gezdireyim sana bütün Avrupa'yı." Ya da Şener Şen'li Âşık Oldum'da Ayşen Gruda'nın tekerini patlattığı, çakıyla boyasını çizdiği otomobildir Murat 131.
ORTA SINIFIN MODERN HAYATA GEÇİŞİNİN SİMGESİ
Üretiminin 36. yıldönümü nedeniyle TOFAŞ'ın kapısını çalıp "Nedir Murat 131'in gizi?' diye sorduğumuz TOFAŞ yetkilileri anahtar cümleyi veriyor aslında: "Murat 131 kendisinden önce gelen Murat 124 gibi Türkiye'nin orta sınıfının modern hayata yaygın olarak geçişinin simgelerinden olarak ortaya çıktı." Ama bunun dışında da kimi özellikleri var: "Murat 131 ile otomobil toplumun geniş bir kitlesi için ulaşılabilir bir ürün haline geldi. Dönemin aile yapısı, konfor beklentisi ve gelişmişlik duygusuna aynı anda hitap edebilmesi nedeniyle de benimsendi. Reklamlarda Murat 131 modelinin sunduğu konfor ve sürüş rahatlığı ön plana çıkartılıyor ve özellikle modern çekirdek ailenin tüm ihtiyaçlarına cevap veren otomobil olduğu vurgulanıyordu. Murat 131 modelleri sayesinde Türkiye'de otomobil gibi bir teknoloji ürünün üretiminin yapılabilmesi; otomotiv sektöründe yerli tedarik zincirinin gelişmesine neden oldu. Murat 131 aynı zamanda üretiminde sağlanan yoğun yerlileşme ile yaygın sanayileşmesinin de yolunu açtı. Biraz da Murat modeliyle başlayan ve birçok modelle devam eden bu süreçte elde edilen mühendislik birikimi sayesinde Türk otomotiv sanayi bugünkü konumuna ulaştı denilebilir."
GALERİDEN OYUNLARA
90'lı ve özellikle 2000'li yıllarda Murat 131'lerin izlerine çeşitli alanlarda daha yoğun rastlanır. Özellikle modifiye edilmiş Murat 131'ler ilgi odağı olur. Kimi yarışlarda Ferrari'yle yarıştırılır ve bu efsaneyi finişte solladığı görülür. (İnanmayan youtube baksın). Babasının ilk otomobili Murat 131 olanlar sonradan bu otomobille kurdukları duygusal bağı farklı şekillerde gösterirler. Mesela İstanbul Erkek Lisesisi çıkışlı müzik grubu araca sevgilerini gruba Murat 131 adını vererek gösterir. Geçen yıl SALT'ta açılan bir sergide Ahmet Öğüt'ün Yokuş Boyunca enstalasyonunun ana parçası da modifiye edilmiş bir Murat 131'dir. Dahası da var. Özellikle otomobil yarışı oyunlarında otomobil seçeneklerinden birinin Murat 131 olması için bilgisayar programcıları ekstra programlar yazdılar. Bu program 'yamasını' oyunlara dahil ettikten sonra, sanal dünyada da Murat 131 asfaltı ağlatmaya devam etti.