Tarantino ırkçılığa bakıyor

TarantIno beklenen dönüşünü yapıyor. Inglorious Basterds- Soyguncular Çetesi'nden üç yıl sonra... Sinemayı okulda değil, çalıştığı video dükkanlarında özellikle B (hatta C, D, vs.) sınıfı 'ucuz' filmleri izleyerek öğrenen, yıllarca küçümsenen türlere, filmlere ve sanatçılara hayranlık besleyerek büyüyen bu insan irisi çağdaş dahi, bu kez genelde western türüne, özelde ise türün İtalyan koluna saygı duruşu yapıyor. Film gerçi çok sayıda isme adanmış (son jeneriklerde görebilirsiniz) ama özellikle Sergio Leone ve belki ondan da çok Leone'nin ardında bir yerlerde kalan Sergio Corbucci filmlerine. Ve de filmde biri özgün birçok bestesi kullanılan, türün ayrılmaz müzik emekçisi Ennio Morricone'ye adandığı açık. Bu 165 dakika süren uzun, hareketli-bereketli filme kendi adıma pek hayranlık duymadım. Ustanın ilk filmlerini sevmiştim: Reservoir Dogs, Pulp Fiction, hatta Jackie Brown. Ama sonrasında, bence gitgide yarattığı yapaylığın içinde boğulan, hiçbir öğesi, kişiliği ve duyarlılığıyla özgün durmayan ve sanki kendi görkemi altında ezilen bir sinema ortaya çıktı. Bu izlenimim Kill Bill'lerde biraz, Inglorious Basterds'ta ise tümüyle doğrulandı. Film, Amerikan İç Savaşı'nın başlamasından iki yıl önce, 1868 yılında geçiyor. Özetle, asıl işi olan dişçiliği yıllardır yapmayan (ama arabasının üzerinde devasa bir diş heykelini hâlâ taşıyan!) Alman kökenli Dr. King Schultz, yeni mesleği olan 'haydut avcılığı' çerçevesinde azılı üç kardeşin peşine düşüyor. Yanında onları iyi tanıyan bir zenci, esirlikten kurtardığı Django olduğu halde... Django da ünlü bir esir tüccarı tarafından kaçırılan eşinin peşindedir. Ve çiftliğine geldikleri nüfuzlu, sinsi ve zalim Calvin Candie, onlara tüm aradıkları yanıtları getirecek gibidir.
BOL BOL GÖNDERME VAR
Aslında film benim/bizim gibi sinefiller için sayısız sürprizlerle dolu. İtalyan esin kaynaklarına saygı duruşu, Morricone müziklerinden Franco Nero'nun konuk oyunculuğuna, bir kahramanın Leonide Moguy adını taşımasından (ünlü bir İtalyan yapımcı-yönetmen) operaya göndermelere, hayli zengin. Fransızca zaten o dönemde o kültürü yaşayan Güney'e özgü biçimde bol bol kullanılıyor: Monsieur/madame laflarından Paris'i anmalara... Ana karakter Doktor Schultz'un Almanlığı ise belirgin. Sık sık Almanca konuşuyor: Hem de Django'nun bu dili nasılsa öğrenmiş olan eşiyle. Ayrıca 1950'lerin MGM filmlerinin unutulmaz dansör/komedyeni Russ Tamblyn'den bir başka dönemin TV yıldızı Don Johnson'a, Bruce Dern'den Don Stroud'a birçok eski yıldız da konuk edilmiş. Ama tüm bunlar, sonunda filmin genel kargaşası içinde kaybolup gidiyor. Ve sonuç olarak kurnaz Tarantino'nun bir yandan sinefilleri, öte yandan belki ülkesinden daha çok sevildiği Avrupa'daki kültürleri peşinen tavlama stratejisi gibi duruyor. Gerisiyse uzun, denetimsiz ve dayanılması zor düzeyde geveze bir film. Temel özelliği sanki genel bir yapaylık. Türler, kalıplar ve kodlarla bir çocuk sorumsuzluğuyla oynama tavrı olan... Herşey mizansen kokuyor, en başarılı sahneler bile hesaplı kitaplı görünüyor. Türe içten bir saygı, inandırıcı bir dönem duygusu, otantik bir gerilim ve özgün bir hikaye pek yok. Ama bir şey var. Açık ve güçlü bir zenci sempatizanlığı. Yazar-yönetmen bize kölelik döneminden ve en kaba biçimiyle uygulandığı Missisippi yöresinden öylesine etkileyici sömürü ve zulüm sahneleri sunuyor ki, tüyleriniz ürperebilir. Zaten hem karizmatik, hem de iyi oyuncu olan Oscar'lı Jamie Foxx'u ana karakter (Django) yapması ve onu en güçlü, en acımasız beyaz kişilikler karşısında baş kaldırır halde göstermesi, bunun en büyük kanıtı. Gerçi bu da aşırı bir stilizasyona dönüşen ve sonunda inandırmayan bir durum. Ama film eğer sinema tarihine geçerse, en çok bu yanıyla geçecek.
ZİNCİR SİZ (Django Unchained) **
Yönetim ve senaryo: Quentin Tarantino Görüntü: Robert Richardson Müzik: Luis Bacalov, Ennio Morricone, Robby Boyd Oyuncular: Jamie Foxx, Christoph Waltz, Leonardo DiCaprio, Kerry Washington, Samuel L. Jackson, Walton Goggins, Dennis Christopher, James Remar, David Steen, Franco Nero, Don Johnson, James Russo, Don Stroud, Russ Tamblyn, Bruce Dern, Quentin Tarantino Columbia- Weinstein Company yapımı