Boğaz'da petrol tankerleri çarpışırsa harita yeniden çizilir!

İstanbul'un iki yakası arasında deniz ulaşımını tercih edenler bilir; bindikleri vapur ya da motor, denizin tam ortasında yavaşlarsa, yanlarından mutlaka bir petrol tankeri ya da kuru yük gemisi geçiyordur. Yüzlerce kişiyi taşıyan bu ticari araçlar, o devasa tankerlerin yanında nokta gibi kalır. Kaptanlar, ne kadar usta olsalar bile, Boğaz'dan geçiş çok zordur. Hava birden değişip ortalığı sis kaplayabilir, Üsküdar'da geminin önüne aniden bir balıkçı kayığı çıkabilir, Kandilli'de daralan geçişte gemi karaya bile çıkabilir. Geçtiğimiz ay İstanbul Boğazı'nda yaşanan iki deniz kazası, hepimizi korkuttu. Boğaz'da her gün bir deniz faciası yaşanmıyorsa, aslında bunu Türk kılavuz kaptanlarına borçluyuz. Ama acaba bir anlık dikkatsizliğin sonuçları, bize nelere mal olabilir? Kılavuz kaptan almayan tankerleri kim kontrol edebilir? 30 yıldır okyanuslarda uzak yol kaptanlığı, denizcilik şirketlerinde yöneticilik, Çanakkale ve İstanbul Boğazı'nda kılavuz kaptanlık, dört yıldır da liman pilotluğu yapan Nurkan Akmil'e sorduk. Akmil "Kar, sis, fırtına önemli değil, sular dingin olsun yeter!" diyor
- Geçtiğimiz ay İstanbul Boğazı'nda bir deniz otobüsüyle yük gemisi çarpıştı. Sizce niye?
- Kazanın ayrıntılarını bilmiyorum. Transit geçen ve pilot almayan bir gemi olduğunu zannediyorum. Ama bir kural vardır, transit geçen gemi, geçiş önceliğine sahiptir.
- İstanbul Boğazı'ndan her gün kaç gemi geçiyor?
- Kuzey ya da güneye, günde ortalama 180-200 gemi geçiyor. Bu rakam yılda 65 bin yapar.
- Gemilerin kılavuz kaptan ihtiyacı tercihe mi bırakılır?
- Bir gemi Boğazı, limana uğramadan transit geçiyorsa, kılavuz kaptan almak zorunda değil. Ama büyük tonajlı tanker ya da kuru yük gemileri, kışın Boğaz'ın zorlu sularında mecbur olmasa bile pilot alıyor. Çünkü İstanbul Boğazı, dünyanın altı en kritik su yolundan biri. Yakıt taşıyan büyük tankerler, bu tür su yollarında pilot almıyorsa, bir kaza ya da karaya oturma anında sigorta şirketleri parayı ödememeyi seçiyor.
EN DAR YER KANDİLLİ
- Boğaz neden dünyanın en kritik sularından biri?
- Çok dar yerleri, çok fazla rota değişiklikleri, çok azametli su ve tabiat şartları var. Ama Boğaz'dan binlerce gemiyi geçirdim, yabancı kaptanlar şehrin güzelliklerinden hep büyülenir.
- Boğaz'ın en dar noktası neresir?
- En dar yer Kandilli'dir.
- Hangi durumda kılavuz kaptan şartı var?
- Eğer gemi, bir limana uğruyorsa, Boğaz geçişlerinde mutlaka kılavuz kaptan almak zorunda. İstanbul liman hudutları içinde gemi, limana yaklaşırken ve kalkarken de görevi biz liman pilotları devralıyoruz.
- Kaç noktada kılavuz kaptanlar görev yapıyor?
- Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü'ne bağlı üç ayrı kılavuzluk teşkilatı var. Biri Çanakkale Boğazı'nda. O bölgede pilot isteyen gemileri, oradaki kaptanlar geçiriyor. İkincisi İstanbul Boğazı'nda. Üçüncüsü ise gemilerin limana yanaşması ve kalkışını sağlayan İstanbul liman kılavuzları.
- Günde kaç saat çalışıyorsunuz?
- Biz, liman pilotları, dört gün, yani 96 saat, gece gündüz çalışıyoruz. Bir hafta izin yapıyoruz. Boğaz pilotları iki gün çalışıp, üç gün dinleniyor. Sonra yerlerini diğer ekiplere bırakıyorlar. Liman pilotları, dörder kişilik üç ekipten oluşuyor.
AYLARCA DENİZ YANABİLİR
- Gelip geçen bütün gemilere kılavuz kaptan zorunluluğu getirilemez mi?
- Bunu biz söyleyemeyiz. Sadece Türkeli, İstinye, Ahırkapı, Kandilli'de insansız trafik kuleleri, radarlar var. İstinye'deki merkezde, geçen bütün gemiler ekrandan izleniyor. İstanbul Boğazı'nın kuzey ve güneyinde de kritik bir gemi geçiş yapacaksa, şiddetle kılavuz almaları tavsiye ediliyor. İsteyen alıyor, isteyen almıyor. Bu kaptanın kararıdır.
- Sizce alınmalı mı?
- Can ve mal emniyeti bakımından alınması gerekir. Çünkü İstanbul bir cennet. Herhangi bir terslikte kimse bunun vebalini ödeyemez. Hele akaryakıt, patlayıcı madde olursa, aylarca deniz yanar. Can kaybı çok olur.