Bu yazıyı okumadan spor yapmayın!

İşadamı Sabri Hakkı Ulukartal 43 yaşındaydı, salonda spor yaparken geçirdiği kalp krizi sonucu hayatını kaybetti. Ulukartal uzun süredir spor yapıyordu. 26 yaşındaki Ediz Bahtiyaroğlu ise hayatını spordan kazanıyordu, o bir profesyoneldi. Ama kalp krizi onu antrenman sırasında yakaladı. Yakınları son zamanlarda hırslandığını ve çok çalıştığını söyledi. Biri amatör, diğeri profesyonel olan Ulukartal ve Bahtiyaroğlu spor esnasında hayatını kaybedenlerden yalnızca ikisi. Bütün bunları "Spor yapmak tehlikeli, yapmayın," demek için anlatmadık elbette. Amacımız, yazı ince, fit bir vücutla karşılamak isteyen ve bu uğurda gözünü karartıp hiçbir önlem almadan kendilerini spor salonlarına atanlara, yapılması gerekenleri hatırlatmak. Uzmanlar bilinçsiz yapılan sporun geri dönülmez sonuçlar doğurabileceğini, kurallara uyan herkesin gönül rahatlığıyla spor yapabileceğini söylüyor.
SPORUN DA FAZLASI ZARAR

Prof. Dr. Çetin İşleğen
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Spor Hekimliği Anabilim Dalı Başkanı
- Hayatında hiç düzenli spor yapmamış biri spora nasıl başlamalı?
- Özellikle yaşı erkeklerde 40, kadınlarda 45 üzerinde olanların spora başlamadan önce sağlık muayenesinden geçmeleri gerek. Ailesinde genç yaşta kalp hastalığı veya yüksek kolesterol, hipertansiyon, diyabet gibi risk faktörlerine sahip bireylerin daha genç yaşlarda da sağlık muayenesi olmalarında yarar var. En güvenli egzersiz, hızlı yürüme. Daha sonra bisiklete binme, yüzme, aerobik, step gibi vücudun büyük kas gruplarını çalıştıran egzersizler yapılabilir. Kolaydan zora doğru hareketler öğrenilmeli. Ayrıca egzersizlere ara verilirse, takım sporları gibi yoğun egzersizler yapmak isteyenlerin eforlu elektrokardiyografi (EKG) çektirmeleri gerek.
- Sporun aşırısı olur mu?
- Aşırısı zarar verebilir. Sağlık muayenesinden geçmeden ve vücudunuzu yaptığınız sporun, gereksinmelerine hazırlamadan şiddetli tempoda yapılan egzersizler, sık sık halı sahalarda futbol oynarken görülen ölüm vakalarının en önemli nedeni. Çünkü daha önce kaç sene spor yaparsanız yapın, sporu bıraktıktan sonra iki ay içinde vücudun kazandığı fiziksel ve fizyolojik değişikliği tamamen yitiriyorsunuz. Onun için spor hayat boyunca sürdürülmeli. Günlük hayatınızın bir parçası olmalı. Spor hekiminin veya uzmanının hazırladığı egzersiz reçetesine uymalısınız.
- Büyük şehirlerde düzenli spor yapmak zor.
- Herkes yürümek için fırsat yaratabilir. İklimi uygun olmayan yerlerde veya evinde de çalışmak isteyenler için en uygun alet bisiklet ergometresi. Direnç çalışmaları için de egzersiz lastikleri çok kullanışlı. Esneklik çalışmaları için alete gerek yok zaten.
- Spor yapanların çoğunun zayıflamak istiyor. Sadece spor yaparak zayıflamak mümkün mü?
- Zayıflamak için egzersizle birlikte diyet yapmak en iyi sonucu veriyor. Bazı çalışmalar. Günde bir saat, haftada en az beş-altı gün yapılacak aerobik egzersizlerinin diyete gerek kalmadan da kilo vermeyi sağlayabileceğini gösterdi. Egzersiz kilonuzu korumanızı sağlar. Kilo vermeseniz bile, egzersiz sağlığınızı olumlu etkiler. Kilo vermek için değil sağlıklı olmak için spor yapın.
Spor esnasında bu belirtilere dikkat!
Spor yaparken oluşan ölümlerde 30 yaş altı ve 30 yaş üstü nedenler farklı. Genç sporcularda ölüm nedenleri daha çok genetik nedenlere, 30 yaş üstündekiler de ise çoğunluğu koroner arter hastalığına (sigara, hipertansiyon, yüksek kolesterol düzeyi, ailesinde koroner kalp hastalığı, anamnez olanlarda) bağlı.
Düzenli olarak sadece yürüyen biri ansızın sporun şiddetini arttırırsa, örneğin futbol oynamaya kalkarsa veya çok dik bir dağa çıkmak isterse, yanlış yapmış olur. Öncesinde sağlık muayenesinden geçmek zorunda ve mutlaka eforlu EKG çektirmeli.
Spora yeni başlayanlar ve çok ara vermiş olanlar egzersizin şiddetini, sıklığını ve süresini ilk başlarda çok düşük tutulmalı; yavaş yavaş arttırmalılar. Egzersiz çeşidini de değiştirirken, yeni yapacakları egzersize alışıncaya kadar dikkatli olmaları gerekir.
ABD'de yapılan bir çalışmada, yürüme egzersizleri ileri yaşlarda daha şiddetli egzersizlere göre yedi misli daha güvenli bulundu.
Egzersiz sırasında veya istirahat esnasında yorgunluk, göğüste ağrı, çarpıntı, baygınlık ve baş dönmesi gibi yakınmaları olan kişilerin hemen egzersizi durdurup detaylı bir kardiyolojik muayeneden geçmeleri gerekir.
Tansiyon hastalarının tansiyonlarını ilaçla kontrol altına aldıktan sonra egzersiz yapmaları gerekir. Diyabet hastalarının kan şeker düzeyi 300 mg/dl 'yi geçiyorsa egzersiz yapmamaları gerek.
Çalışmalar, egzersiz yapan şişman kişilerdeki ölüm oranlarının, egzersiz yapmayan zayıflardan daha düşük olduğunu gösterdi.