Costa Gavras: Yolsuzluk her yerde

"Berbat bir şaka gibi," diyor Costa Gavras, "Fakirden alıp zengine veren bir sistemde yaşıyoruz!" Nitekim İstanbul Film Festivali'ne konuk olduğu yeni filmi Kapital'de dev bir Avrupa bankasının yönetimindeki yolsuzlukları ve ahlaki çöküntüyü kara mizah tadında anlatsa da mevzunun şakaya gelir yanı yok. Politik sinemanın 'baba' isimlerinden Gavras, yarın festivalden Yaşamboyu Başarı Ödülü alacak. Ama öncesinde, filmini ve içinde yaşadığımız tuhaf sistemi anlattı bize.
- Kapital üzerine uzun süre çalıştınız. 2008 krizinin etkilerinin geçeceğine dair bir endişe yaşadınız mı?
- Keşke! Nerede o günler. Fakirden alıp zengine veren bir sistemde yaşıyoruz hâlâ! Altı yıl önce incecik bir kitap okumuştum. Bahsettiği her şey bir yıl sonra aynen gerçekleşti, 2008 krizi yaşandı. Kitabı sinemaya uyarlamak elzem olmuştu.
- Sizce para nedir?
- Müthiş bir buluş. Ama aynı zamanda suistimal edilmeye son derece açık. Bir sinemacı olarak güç ve para ilişkisinin şu andaki haksız ilişkisi üzerine ancak film yapabilirim, çözüm bulamam. Yunanistan ve İspanya'daki duruma bakın! Seçtiğimiz politikacılar görevlerini yapmıyor, çözüm bulmuyor. Artık bankacılar dahi düzenleme istiyor ama yok. Yolsuzluk her yerde.
- Filmde bankacılar yalan dolanla iş bitiriyorlar.
- Tabii ki haydut değiller, çünkü her şey yasal! Kontrol ve uygulamalara kanuni bir düzen getirilmesi gerek. Serbest piyasa, istediğin gibi davranmak olmamalı! Bu açıdan demokrasi de büyük zarar görüyor!
- Filmde hırslı bir banka yöneticisinin kaçınılmaz yükselişi bir oyun gibi, değil mi?
- Hiçbir şey üretmeden para üzerinden spekülasyon yapılıyor, oyun tabii ki. Emekçi ve üretim, kimsenin umurunda değil. Sadece yıl sonundaki hissedarların kâr tablosu önemli. Bankalara karşı değilim, gerekli ve yasal bir kurum. Yatırıcımlar da gayet akıllı ve iyi eğitimli insanlar. Sadist değiller ama feci bir soğukkanlılıkla yıkıcı işler yapıyorlar.
- Kapital anında Marx'ı çağrıştırıyor
- Aslında filmin adını Kapital koymayacaktım ama dön dolaş böyle oldu, çünkü her şeyi açıklıyor. Marx'ın Kapital'i son derece müthiş, kapsayıcı ve karmaşık bir kitaptır.
- Hayatınızı politik sinemaya adadınız, devam mı?
- Gücüm yettiğince sinema yapacağım! Her zaman sol partilere oy verdim. Hâlâ sosyalistim. Maalesef şimdi sağ da sol da paraya aynı yaklaşıyor.