Babadan oğula kasabası

Tire bir gelenekler cenneti. Geçmişin donduğu bir eski zaman kasabası. Burası, oyunlarla yaşayan insanların beldesi. Kimi deve güreşine, kimi rahvan atlara, kimi karambol oyununa meraklı. 700 yıldır süren deve güreşlerine katılmak için evlerinde dev gibi develer besleyen Tireliler var. Aydınoğulları Beyliği devrinden bu yana süren rahvan at yarışları hâlâ devam ediyor. Çok sayıda soylu at yayılıyor meralarda, altı asırlık Ali Bey Hanı bir at oteli olarak kullanılıyor. İlk madeni para burada basılmış. 1492'de Endülüs'ten Tire'ye göçen Yahudilerin getirdiği "Karambol" oyunu dünyada sadece burada oynanıyor. Mutfaklarında Yörük, Türkmen, Yahudi, Rum lezzetleri dolaşıyor. Dağlarında meze yapımında kullanılan 30 çeşit ot yetişiyor. Camilerle tekkelerin, eski zaman tapınaklarıyla kiliselerin buluştuğu bir şehir burası. Altı, yedi kuşaktır aynı mesleği sürdüren ustaların diyarı burası.
RAHVAN ATLAR DİYARI

İpek ve Baharat Yolu'nun en önemli duraklarından biri olan Tire, hanları ve rahvanlarıyla da ünlü. İlçede çok sayıda tarihi han var. Bunların bir kısmı hâlâ faal olarak çalışıyor. Bu yapılardan biri olan Ali Efe Han rahvan atlar için otel olarak kullanılıyor. Kentin merkezinde bir han kapısından içeri giriyorsunuz ve ansızın asırlar öncesine doğru bir yolculuk yapmışsınız hissine kapılıyorsunuz. Yüzyıllar önce de avluyu çevreleyen odalarda atlar, üst katlarda ise yolcular ikamet ederlermiş. Şimdi sadece atlar var. Ama bu bile sizin zamanda yolculuk yapmanıza imkan veriyor. Bu han aynı zamanda Tire Rahvan At Yetiştiricileri ve Binicilik Spor Kulübü'nün de merkezi. Yani burada kalmayı hak eden atlar öyle sıradan hayvanlar değil. Handa aynı zamanda rahvan atları besleme konusunda uzman seyisler de nöbetleşe kalıyor ve atları özel yemlerle besliyor ve yarışlara hazırlıyorlar. Tire'de yüzyıllardır rahvan at yarışları yapılıyor. Atın aynı taraftaki ayaklarının birlikte hareket ettiği, binicisini sarsmayan, şöyle hızlı yürümeye benzeyen koşu şekline rahvan deniliyor. At cinslerin büyük bir bölümü dörtnal ya da tırıs koşabiliyor ama rahvan giden atların sayısı az. Roma, Bizans, Osmanlı dönemlerinde törenler sırasında atlar rahvan koşu için özel olarak eğitimden geçerlermiş. Rahvan koşan at aynı zamanda tören yürüyüşünü de mükemmel yapabiliyor. Bu koşular Kars'tan Ordu'ya, Denizli'den Çanakkale'ye kadar birçok yerde yapılıyor. Ama Tire'deki koşuların tarihi Aydınoğulları dönemine kadar uzanıyor. Tire'de yüzlerce hanede at var. Ama bunların içinde yarışmaya katılmayı hak eden atların sayısı sınırlı. Bu at merakı denilen hikaye de tıpkı meslekler gibi babadan oğula miras kalıyor. Atların antrenmanı sırasında tanıştığımız 45 yaşındaki müzisyen Adnan Artuk'un babasının da, dedesinin de atları varmış. Ve bu atlar koşularda hep iddialı olmuşlar. Tire'deki at yarışlarının ne zaman başladığı tam olarak bilinmiyor. Daha önceleri sadece Ege bölgesinin rahvanları gelip yarışırmış. Son dört senedir Türkiye'nin dört bir yanından at meraklıları Tire'ye akın ediyor. Geleneklerin yaşatılması için büyük bir çaba harcayan Belediye Başkanı Tayfur Çiçek'in girişimiyle yapılan yarış alanı Türkiye'nin en iyi pistlerinden biri olarak kabul ediliyor. Mayıs 2013'te yapılan son yarışlara memleketin her yanından 150 rahvan at katılmış ve kazananlara 25 bin lira ödül dağıtılmış.

TİRE'DE KARAMBOLE GELMEK

Tire Belediye Başkanı Tayfur Çiçek, bölgede çok sevilen bir matematik öğretmeni. Tire'nin köklü ailelerinden birinin çocuğu. Belediye ilçede bir Kadın Danışma Merkezi oluşturmuş. Başkan, Tire'nin eski evlerinden birini restore ettirerek bu birimin hizmetine vermiş. Tire'nin çok sevilen aydınlarından biri olan turizmci Iraz Çimen Gümüş, İzmir ve Ören'deki işlerini bırakıp bu merkezin başına geçmiş. Ve kadına yönelik şiddete karşı muazzam bir kampanya başlatmış. İki senedir süren bu kampanyayla birlikte, bölgedeki şiddet hissedilir derecede azalmış. Sadece Tireliler'in bildiği Karambol adında bir oyun var. Şimşir ağacından imal edilen ve "meşe" adı verilen toplarla, 4 metre eninde 12 metre boyunda bir sahada oynanıyor. Bir tür elle oynanan bilardo gibi. Tire Belediyesi, şu anda sadece 200 kadar kişinin bildiği bu oyunu yaşatmak için saha hazırlamış ve ayrıca gönüllülerden oluşan bir kulüp kurmuş. Ve bu oyunun bir benzerinin İspanya'da oynandığını tespit etmişler. İspanya'daki federasyonla iletişim kurmuşlar. Yakında İspanyol karambolcüleri Tire'ye gelecekmiş.