Antidepresana tutunduk!

Rakamlar ortada... Antidepresanlar en fazla kullanılan ilaçların başında geliyor. Yalnız Türkiye'de değil, bütün dünyada da 'yapay mutluluk sağlayan ilaçlar' olarak tanımlanan antidepresanlar depresyona giren, panik atak yaşayan ya da stresle başa çıkmaya çalışanların ilk tercihi... Geçtiğimiz hafta Sağlık Bakanı Mehmet Müezzinoğlu da Türkiye'de antidepresan kullanım oranının son beş yılda yüzde 56 oranında arttığını açıkladı. Buna göre bir yılda yaklaşık 37 milyon ilaç kullanıldı ve her dört kişiden biri depresyonda. Üstelik doktor kontrolünde olanların dışında, reçetesiz satılanların sayısının da az olmaması, işin kontrolden çıktığını kanıtlıyor. "Bütün dünyada moda olan bu ilaç merakı nereye varacak? Antidepresan ilaçları şeker, çikolata gibi çantaların vazgeçilmezi oldu" diye düşünürken, bu yılın Oscar adayları arasında gösterilen Blue Jasmine (Mavi Yasemin) ve August Osage County filmlerinde de antidepresanlar birer film kahramanı gibi ortaya çıktı. Her iki filmde de adlarıyla dile getirilen bu ilaçların zararlarının yanı sıra uzun süre kullanımda bilinç kaybına bile neden oldukları vurgulanıyor. Psikiyatristlere göre doktor kontrolünde ve belirli sürelerde alındıkları takdirde antidepresanlar hayat bile kurtarıyor. Ama arkadaş tavsiyesi ya da psikiyatristin kontrolü olmadan yıllarca kullananların dikkatli olmasında fayda var.
EŞ-DOST ÖNERİSİYLE İLAÇ KULLANANLAR VAR
Psikiyatrist Dr. Agah Aydın
Eczaneler reçetesiz antidepresan satmamalı
"Yalnızlaşmanın arttığı toplumlarda insanların depresyona yönelmeleri artıyor. Depresyonun en önemli nedenlerinden biri ise yoksulluk. Ayrıca kadının bir sömürü aracı olarak görüldüğü toplumlarda, kadınların depresyon oranı yüksek. Evli çiftler arasında da kadınlarda depresyon oranı yüksek. Boşandıktan sonra ise erkekte artıyor. Türkiye'ye gelişmiş ülkeleri de ayırmak gerekiyor. Bizde psikiyatrik hizmet hiç yok. Türkiye'de 2 bin 200 psikiyatristin sadece 1600 tanesi devlet hastanelerinde çalışıyor. Sağlık Bakanlığı'na bağlı hastanelerde bir psikiyatrist hastaya beş dakika ayırıyor. Bu süre yeter mi? Antidepresanın hekim ve psikiyatrist önerisiyle kullanımı ise çok az. Pek çok kişi aile, dost önerisiyle ilaç kullanıyor. 20 yaşındaki bir gencin sorunlarının olması, depresyonda olduğu anlamına gelmiyor. Bu kişilerde sorunun temeline inmek gerekiyor. Ama bazı özel durumlarda antidepresan kullanımı gerekiyor. Türkiye'de eczaneler psikiyatristin reçetesi olmadan antidepresan vermeyi bitirirse, kullanımı 10'da 1'e düşer. Son 15 yıldır ABD, Almanya gibi ülkelerde kolesterol, hipertansiyon, depresyon ve diyabet gibi ilaçların kullanımının zararlarına yönelik kampanyalar yürütülüyor. Çünkü hiçbir devlet bu kadar yüksek bir sağlık harcamasını yürütmek istemiyor."

Psikiyatrist Dr. Gül seren Budayı cıoğlu
Metropol yaşamı ve yalnızlık kullanımı artırdı
"Antidepresan bilinçli kullanılırsa, hayat kurtarır. Ama çağın hastalığı olarak da değerlendirebileceğimiz depresyonun artışı, antidepresan kullanımını da artırdı. İnsanların psikiyatri konusundaki çekincelerinin azalması, gönül rahatlığıyla doktora gitmeye başlamaları ve ayakta tedavinin artmasıyla teşhisler de arttı. Metropol yaşamı, yalnızlık, rekabet ve stres gibi faktörler de bu artışı etkiledi. Bir nedeni de insanlar dost ve akraba önerisiyle ilaç kullanıyor. Doktorların önerdiği bir ilaç, herkes için aynı sonuçları doğurmuyor. Bu yüzden ilaç kullanımının mutlaka doktor kontrolünde olması gerekir. Öneri üzerine yanlış ilaç kullanımının sonuçlarıyla baş etmek çok daha zor. Bu ilaçlar depresyon dışı hastalıklarda da çok fazla kullanıyor. Deri döküntüsünden, kilo artışına, alerjiden, kas ağrısına kadar bir çok özel durum için doktorlar bu ilaçları önerebiliyor. Doktorlar uygun görüyorsa, bu kullanımlarda bir sakınca yok ancak ilaç kullanımı boyunca uzman kontrolü çok önemli. Antidepresan kullanan hastaların, psikiyatrist ve psikolog tarafından takip edilmesi gerekiyor."

Psikolog Doç. Dr. Davut İbrahimoğlu

Bir hastaya üç çeşit antidepresan yazan var
"Doktorların hastalarına neden bu kadar çok antidepresan önerdikleri anlaşılır gibi değil. Bir hastaya üç çeşit antidepresan yazan var. Bazı doktorlar da hastasına 'Bu antidepresanı hayat boyu kullanacaksın' diyor. Bir doktorun bunu söylemeye hakkı yok çünkü bir hastanın özgürlüğünü elinden alamazsınız. Bütün psikolojik hapların şişmanlıktan uyuşmalara kadar yan etkileri var. Çok basit durumlarda bile öneriliyor. Ben psikolog olarak, gerekli hallerde, o da geçici olarak birkaç aylığına psikiyatriste yönlendiriyorum. 10 yıl bu ilacı almışsın ama bir şey değişmemiş. O zaman niye alıyorsun? Bunu psikiyatristlere sorduğumda 'Yapacak başka şey yok' diyor. Oysa yüzlerce alternatif terapi yöntemi var. Son yıllarda insanlar antidepresan yerine yoga ve meditasyona ağırlık veriyor."

Dr. Kadi r Tolga Gök (Farmakovijilans sorumlusu)
Gizli bir depresyon yaşanıyor
"Antidepresan kullanımının artmasındaki en büyük nedenlerden biri sağlık birimlerine, hastane ve doktorlara erişim kolaylığının artması... Daha çok doktor, daha çok hastane ve nüfus, bu ilaçları yazan branşların hasta görme sayısıyla birlikte kullanımı da artırdı. Türkiye'nin sosyo ekonomik durumu, metropollerde hayat şartlarının zorlaşması, insanların yaşamın zorlu şartlarından uzak durup, daha kolaya ulaşmak istemesi bunlara birer etken... Türkiye'de gizli bir depresyon oranı var. Bu insanların hayat mücadelesini bırakıp, kolaya kaçmak istemelerinden dolayı artıyor. Depresyon artışının da her şeyden önce ekonomik boyutu var. Türkiye'de bir gelir artışı var ama insanların mutsuzluğu da artıyor. Metropol hayatı giderlerin artışına ve insanlarda duygu durum bozukluğuna neden oluyor. Bu da antidepresan kullanımını artırıyor. Bazen depresyonu gidermek için değil, moral düzeltmek için bile antidepresan yazılıyor. Bir insanın antidepresan ilacı kullanımı için sadece beyanı bile yeterli. ABD'de de ilaç harcamaları yılda yaklaşık 200 milyar dolara yaklaştı. Bunun büyük bir bölümünü nöropsikiyatrik ilaçlar oluşturuyor. ABD halkının da psikolojik eşiği yüksek değil. Obama hükümeti de sağlık paketinde bütçe kısıtlamalarına gitti, ilaçlar da buna dahil."

Tüm dünyada artıyor
Dünya Sağlık Örgütü'nün açıklamalarına göre depresyon, çağımızın en önemli ve en sık karşılaşılan hastalıklarından biri. İngiltere'de antidepresan kullanımı yılda yaklaşık yüzde 10 oranında artıyor. Antidepresan kullanımındaki artışın en az olduğu Kanada ve Almanya'da bile artış oranı yılda yüzde 13.