Şimdi moda çağdaş sanat

Ülkemizde çağdaş sanatın yükselişi son hız devam ediyor. Yeni moda galerilerde boy göstermek, sergileri gezmek, sanat fuarlarını talan etmek moda oldu. Genç koleksiyonerlerin sayısı da her geçen gün artıyor. Mesleklerini bırakıp Akaretler'de, Nişantaşı'nda galeri açan iş dünyasının ünlü isimleri bile var. Peki ama çağdaş sanata olan ilgi neden arttı? Türkiye'deki koleksiyoner profili nasıl? Sanatçılara bakış açısı değişti mi? Resim alırken nelere dikkat etmeli? Bütün bu soruların yanıtını alabilmek için İstanbul'un butik çağdaş sanat müzesi Elgiz Proje 4L'de genç galericiler, küratörler ve yazarlarla buluştuk. Çağdaş sanatın genç elçileriyle önce Stephan Balkenhol heykeliyle birlikte fotoğraf çekimi gerçekleştirdik, ardından çağdaş sanatın neden bu kadar ilgi görmeye başladığını masaya yatırdık...
ÖZLEM ÜNSAL (SANAT DANIŞMANI-KÜRATÖR)
SANATÇILARIN CİROSU DEV ŞİRKETLERLE YARIŞIYOR
- Neden sanat? Sanata olan ilgi nereden geliyor?
- Sanatı ilginç, çekici, zeki, güzel bir kadına benzetmek mümkün. Sanat tarihi eğitimim boyunca, bugünün dünyasında 'ünlü' diyebileceğimiz tüm yapıtlarda bu kadının somut haliyle karşılaştım. Burada bahsettiğim metaforu düşünsenize, böyle bir 'kadın' hem kadınların hem de erkeklerin ilgisini çeker.
- Eskiden 'Ressama kız verilmez' denirdi.
- 'Bohem sanatçı' imajı da neredeyse bir yüzyıl öncesinde kaldı. Bugünün çağdaş sanatçıları 'business man' profilinde. Dünyanın en zengin 10 sanatçısı arasında adı geçen isimlerin yıllık ciroları dev şirketlerle yarışıyor. Şimdi evlenecek sanatçı bulmak zor...
- Çağdaş sanat mı, klasik mi?
- Sanat, yapıldığı her dönemde çağdaş... Ben koleksiyonerlerime, çağdaş sanat eseri almak istese bile 'klasikleşecek' nitelikte bir esere sahip olmalarını öneriyorum.
- Çağdaş sanatı anlamak çok mu zor?
- Aslında sanattan anlamayı 'gurme'liğe benzetebiliriz; ne kadar çok farklı tatlarla tanışırsanız, ne kadar çok yeni yemekler denerseniz, damak tadınız o kadar gelişir. Sanatta da durum aynı.
- 'Dostlar sergide görülsün' trendi mi başladı?
- Sizi daha 'farklı' gösterecek olan, eğlenceli, ışıltılı, prestijli bir camia yok. Boğaz'daki gece kulüplerinin kapısında yakalanmak artık çok sıkıcı. Tüm bunların yanı sıra, sanat dünyası dışa çok açık bir yapı değil, kolay kolay giremez, kabul görmezsiniz. Yüzünüze gülüp, arkanızdan sert eleştiriler yapılabilir.
- Çağdaş sanata yeni ilgi duymaya başlayanlar için önerileriniz var mı?
- İlk kez bir yapıt almak istiyorsanız, benim önerim almanız yönünde olur. Alın ve çok düşünmeyin. Eğer çok şanslı değilseniz ve bir bilenle yola çıkmıyorsanız yüzde 50 ihtimal hata yapmış olacaksınız ki bu da çok normal. İlk birkaç alımdan sonra, olabildiğince gezmenizi, sergi, fuar hatta mümkünse sanatçı atölyeleri ziyaret etmenizi öneririm.
MEHMET KAHRAMAN (MİXER GALERİ SANAT DANIŞMANI)
FAZLA MANİPÜLASYON CİLDİ BOZAR
- Eskiden ressama kız verilmezdi, şimdi?
- Hâlâ bazı ressamlara kız verilmiyor. Sabreden sanatçı yaptığından vazgeçmezse, istediği kızı bir gün alır. Değişen bir şeyler oldu ama henüz çok net değil.
- Türkiye'deki çağdaş sanat piyasası emekliyor mu yoksa koşuyor mu?
- Birkaç yıldır yükselişe geçti. Sadece kendini kurumsallaştıracak zemini arıyor. Bulur mu? Buna cevap vermek zor olur. Bekleyip göreceğiz.
- Ülkemizdeki koleksiyoner profili nasıl?
- Gittikçe daha donanımlı bir profile sahip olduğumuzu düşünüyorum. Soru sorabilen, tartışmaya açık bir profil ile daha fazla karşılaşacağız.
- Sizce dünyada sanatı en iyi anlatan şehir hangisi ve neden?
- Hem özgün ve özgür sanatın üretim biçimlerini bir arada görmek adına benim tercihim Berlin olacak. Tek dezavantajı çok fazla sanatçının olması, takip ederken biraz yoruyor.
- Müzayededen mi, galeriden mi eser almalı?
- Ben galeriden iş almayı tercih ederim doğrusu. Çünkü galeri zaman içinde başka işleri de bulabileceğim bir alan.
- Sizce sanatta manipülasyon var mı?
- İnsanın içinde olduğu her şeyde manipülasyon var. Ama şunu söy - lemek gerekir fazla manipülasyon cildi bozabilir. O yüzden hislerimize ve birikimimize güvenmekten başka çaremiz yok.
EDA BERKMEN (GALERİST DİREKTÖRÜ)
DÜŞE KALKA BÜYÜYOR
- Türkiye'deki çağdaş sanat piyasası emekliyor mu yoksa koşuyor mu?
- Göreceli bir konu. Düşe kalka büyüyoruz demek daha doğru.
- Çağdaş sanatı nasıl tanımlarsınız?
- Çağdaş sanat bir anlatımdan çok tek bir cevabı olmayan, düşüncelerimizi, dogmalarımızı esnetmemiz için bizi sınayan bir sorular yumağı diyebilirim.
- Sergileri, galerileri gezmenin bu kadar moda olmasını neye bağlıyorsunuz?
- Haluk Akakçe'ye...
- Dünyanın en sanatsal şehri hangisi?
- Berlin. Bağımsız, deneysel ve cesur...
- Eser alırken genelde nelere dikkat ediyorsunuz?
- Ruhuna...
- Favori eserleriniz arasında neler var?
- Beklenmedik anlarda karşıma çıkan, kamusal alanlara konumlanmış eserleri beğeniyorum. Palais de Tokyo'daki son Philippe Parreno sergisi yakın zamanda gördüklerim arasında en etkileyici olanıydı.
- Sanatta manipülasyon var mı?
- Her yerde var. Ama sanatta bir kontrol mekanizması olmadığı için belki biraz daha fazla oluyor.
- Yeni koleksiyon yapmaya başlayacaklara önerileriniz...
- Sergi gezsinler, okusunlar, sanatçıları araştırsınlar ve içgüdülerine kesinlikle güvensinler.
SİNEM YÖRÜK (ELİPSES GALLERY KURUCUSU)
KOLEKSİYON PROFİLİ HER TELDEN ÇALIYOR
- Sanata ilginiz nereden geliyor?
- Bildim bileli vardı, sonradan oluşmuş değil.
- Ressama kız verilmezdi bir dönem...
- Ben olsam hâlâ vermem.
- Türkiye'deki çağdaş sanat piyasası sizce ne noktada?
- Emeklemeye devam.
- Ülkemizdeki koleksiyon profili nasıl sizce?
- Genel anlamda koleksiyon profili ortaya karışık, her telden çalıyor diyebiliriz.
- Sanatla ilgilenmek 'havalı' mı gözüküyor?
- Türkiye'de sanat son birkaç yıldır moda ve tasarım gibi moda oldu. Sanat 'cool' olarak görülüyor ve siz de 'cool' ve 'trendy' bir hipster olmak istiyorsanız buralarda mutlaka görünmeniz şart.
- Türkiye'deki müzeleri beğeniyor musunuz?
- Yorumlarım çok sert olur, üzerine tez yazabilirim.
- Sizce İstanbul'un en sanatsal semtleri hangileri?
- Beyoğlu, Karaköy, Tophane ve İstiklal hattı. Ruhu var...
TUNA YILMAZ (RAMPA GALERİ OPERASYON DİREKTÖRÜ)
OLSA OLSA ŞİŞME SANATÇI VARDIR
- Çağdaş sanat mı, klasik mi?
- Elbette ikisi de. Biri olmadan diğerini anlamak, anlamlandırmak, değerlendirmek, beğenmek, sevmek mümkün mü? Benim için sanatın yaşı ya da çağı yok. Bir Edward Hopper tablosu da bir Donatello heykeli de bir Tracey Emin neonu da aynı derecede önemli, değerli.
- Son dönemde ödenen astronomik rakamlar şişme mi?
- Bir fiyatın şişme olması için tamamen içi boş sebeplerle yükseltilmiş olması lazım. Yani biri bir esere bakıp da 'Buna da bu para verilir mi?' diyorsa, sırf eserin fiyatı yüksek diye şişme demek, çok da anlamlı değil. Olsa olsa şişme sanatçı vardır! O paraları hak etmeyecek ve asla o rayiçten satın alınmayacak sanatçılar şişme olabilir ama fiyat ve piyasaya şişme demeyelim! Bu şişmeleri de piyasa bir süre sonra bertaraf eder zaten.
- Eser alırken nelere dikkat ediyorsunuz?
- Gördüğümde beğenmem yeterli. Yoksa boyutuymuş, sanatçısıymış, yılıymış, değeriymiş çok da bakmam. Bana bir şey ifade etmesi lazım.
- Çağdaş sanata yeni ilgi duymaya başlayanlar için önerileriniz var mı?
- Çok düşünmemeli! Her şeyden önce galerileri, sergileri tavaf etmeli. Kendine göre bir eser gördüyse fiyatını sormaktan asla çekinmemeli! Asıl ilk eseri aldıktan sonrası zor, çünkü insan bir başladı mı duramıyor, benden söylemesi.
YASEMİN BAY (İSTANBUL ART NEWS GENEL YAYIN YÖNETMENİ)
ÇAĞDAŞ SANAT ANLATILMAZ
- Sanatla niye ilgilenilir?
- Neden olmasın! Sanat, çok klişe olacak belki ama hayatımızı zenginleştiriyor. Farklı bakış açılarını görmemizi, keşfetmemizi sağlıyor; yaratıcı zihinlerin dünyasını görüyoruz. Hem şu sıkıcı ve tekdüze hayatlarımızda bambaşka pencereler sunuyor.
- Sanattan anlamadığını söyleyenlere yanıtınız ne olur?
- Çağdaş sanat söz konusu olduğunda sanki anlaşılması zormuş gibi bir algı var. Yaklaşılamaz, öyle ulvi, öyle yüce bir şey gibi... Çağdaş sanatı anlamak için bir formül yok. Herkes bir çağdaş sanat eserine baktığında kendi geçmişine, karakterine, düşünce yapısına göre bir anlam çıkarabilmeli. Kısaca çağdaş sanat anlatılmaz, yaşanır!
- En sanatsal semtler hangileri?
- Beyoğlu'ndan başlayıp, Boğazkesen, Tophane üzerinden ilerleyip Karaköy'e doğru uzanan hat bence en sanatsal bölge. Pek çok galeri, kurumu burada görebiliyoruz. Tophane Art Walk'u sanatla ilgilenen herkese tavsiye ederim!
- Sanat yayınlarına ilgi nasıl?
- Son yıllarda sanat yayıncılığına ilgi arttı. Sanatla ilgilenmeye başlayanlar, bu alandaki yayınları da takip ediyor. Ülkemizde çok fazla sanat dergisi yok aslında. Ama yakın dönemde onların da artacağını düşünüyorum.