En iyisi hangisi: Yol mu, Eşkıya mı yoksa Susuz Yaz mı?

En iyi film anketlerinin sonuçları malum yapıldığı döneme, katılımcı profiline ve sayısına göre farklılıklar gösterir. Ama bu anketler filmleri yeniden hatırlattığı, sinema tarihine farklı perspektiften bakılacağını gösterdiği, genel eğilimi ortaya koyduğu için önemli çalışmalardır. Yurtdışında belli aralıklarla yapılan ve bir geleneği olan bu tür anketlerin Türkiye'de çok yaygın olmadığı aşikar. Çünkü 2000'li yıllardan bu yana Türkiye sinemasının en iyilerini belirlemek için farklı kurumlar tarafından üç anket yapıldı. Üçünün sonucu birbirinden farklı olsa da birlikte düşünüldüğü zaman bu anketler çok şey söylüyor bize. Önce anketlere bakalım... 2003'te Ankara Sinema Derneği'nin (ASD) sinemacılar, festival yöneticileri, sinema yazarları ve akademisyenler gibi yaklaşık 300-400 profesyonelin katılımıyla düzenlediği anketine Yılmaz Güney sineması damgasını vurmuştu. İlk üç sırasıyla, Yol (Şerif Gören), Umut (Yılmaz Güney) ve Sürü (Zeki Ökten) idi. Sinema dergisinin 2011'de okurları arasında (yaklaşık 5 bin okur katılmıştı) yaptığı anketteyse Yavuz Turgul sineması öne çıkmıştı. En iyi film Turgul'un yönettiği Eşkıya seçilirken, Turgul'un diğer bir filmi Muhsin Bey 8., senaryosunu yazdığı Züğürt Ağa (Nesli Çölgeçen) ise 5. olmuştu. Kültür Bakanlığı'nın internet üzerinden yaptığı yaklaşık 300 bin kişinin katıldığı ankette Metin Erkan'ın Susuz Yaz filmi birinci olsa da ilk 10'da Ertem Eğilmez'in iki (Hababam Sınıfı 2., Canım Kardeşim 5.) ve onun ekolünden gelen Yavuz Turgul'un biri yönettiği diğeri senaryosunu yazdığı (Eşkıya 4., Züğürt Ağa 7.) iki filmi var.
AL YAZMALIM'DAN VAZGEÇMİYORUZ
Peki ne söylüyor bu anketler? Mesela bu listelerde sıralaması değişse de bulunan iki filmin, Şerif Gören'in Yol ile Atıf Yılmaz'ın Selvi Boylum Al Yazmalım'ının gerçekten sinemamızın klasikleri olduğunu söylüyor. Bizim, sinema tarihimizle sanıldığı gibi bağımızın kopuk olmadığını anlatıyor. Susuz Yaz'ın son ankette birinci çıkması, Canım Kardeşim'inin ilk 10'a girmesi bu durumun emareleri. Gişede büyük başarılara imza atan yapımların her zaman iyi film olmayabileceğini bir kez daha ispatlıyor. Örnek mi? 2000'li yılların fenomeni olan Recep İvedik serisinden herhangi bir film son iki ankette ilk 10'da bile yok. Yeninin cazibesine çok da kapılmadığımızı ispatlıyor. Çünkü bu listelerdeki en yeni film, 2011 yapımı Bir Zamanlar Anadolu'da. 90 sonrası Türkiye sinemasının 'klasiklerinin' hangileri olduğunu anlamamızı sağlıyor. Mesela Zeki Demirkubuz'un Masumiyet'i, Nuri Bilge Ceylan'ın Uzak'ı, Çağan Irmak'ın Babam ve Oğlum'u en az iki ankettin ilk 10'unda kendine yer bulan yapımlar. Sinema yazarlarıyla seyirciler arasında bahsedilen kopukluğun gereksiz yere abartıldığını ortaya koyuyor. Çünkü Sinema dergisi 2011'deki ankette sinema yazarlarına da en iyilerini sormuştu. Seyirci ile yazarların seçimleri ilk 10'da üç filmde kesişti. Yol, Selvi Boylum Al Yazmalım ve Muhsin Bey. Peki sinema yazarlarının en iyisi neydi? Hatırlatalım: Seyircilerin oylarıyla belirlenen son ankette birinci çıkan Susuz Yaz'ın yönetmeni Metin Erksan'ın bir başka filmi: Sevmek Zamanı. Bunlar bardağın dolu tarafından bakınca görünenler. Ya boş tarafından bakacak olursak... Sinemamızın kurucu yönetmenlerinden Lütfi Akad'ın kıymetinin yeterince anlaşılamadığını gösteriyor bu anketler. Her ne kadar Gelin ASD'denin anketinde olsa da ustanın Vesikalı Yarim filmi (seveni çoktur) hiçbir listede ilk 10'da değil. Anketler Ömer Kavur'un filmleri üzerinde tozların birikmeye başladığını da anlatıyor. 2003'teki ASD'nin anketinde Anayurt Oteli ilk 10'da iken diğer iki ankette tek bir Kavur filmi bile yok. Yine sinemamızın fay hattını değiştiren Umut'un da Anayurt Oteli gibi toplumsal belleğimizde arka plana düştüğünü gösteriyor.
ENİYİLER
Kültür Bakanlığı (2014) 1) Susuz Yaz Hababam Sınıfı Babam ve Oğlum 4) Eşkıya Canım Kardeşim Selvi Boylum Al Yazmalım Züğürt Ağa Yol Vizontele Bir Zamanlar Anadolu'da Sinema Eşkıya Selvi Boylum Al Yazmalım Hababam Sınıfı Babam ve Oğlum Züğürt Ağa Masumiyet Ağır Roman Muhsin Bey Yol Neşeli Günler Yol Umut Sürü Muhsin Bey Masumiyet Selvi Boylum Al Yazmalım Anayurt Oteli Susuz Yaz Gelin Uzak
10) 9) 8) 7) 6) 5) 4) 3) 2) Ankara Sinema Derneği (2003) 1) 10) 9) 8) 7) 6) 5) 4) 3) 2) dergisi (2011) 1) 10) 9) 8) 7) 6) 5) 3) 2)